Sửa Nghị định 59 để đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa DNNN

Ảnh minh họa

Nhiệm vụ nặng nề

Theo phương án sắp xếp, tái cơ cấu DNNN đã được phê duyệt, trong 02 năm 2014 - 2015, cả nước phải cổ phần hoá 432 DN. Tuy nhiên, lũy kế đến cuối tháng 8/2015, mới chỉ cổ phần hóa được 234 DN, bằng 54% kế hoạch.

Điều đó cũng có nghĩa, để hoàn thành mục tiêu đã đề ra, từ nay đến cuối năm còn phải thực hiện cổ phần hoá 198 DN. Trong số này hiện có 58 DN đã công bố giá trị DN, 109 DN đang thực hiện xác định giá trị DN, 31 DN đã thành lập Ban Chỉ đạo, đang tiến hành các bước tiếp theo để xác định giá trị DN. Đây thực sự là một áp lực lớn khi cổ phần hóa DNNN vừa phải hoàn thành tiến độ và kế hoạch đề ra, vừa phải đảm bảo chất lượng, không làm thất thoát tài sản Nhà nước...

Sở dĩ, tiến độ cổ phần hóa DNNN chưa đạt kết quả như mong muốn, hiện nay là do nhiều nguyên nhân, trong đó có sự tác động lớn của cuộc khủng hoảng tài chính thế giới và những khó khăn của kinh tế trong nước, đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến thị trường tài chính, chứng khoán làm cho nhu cầu sụt giảm. Do đó kế hoạch bán cổ phần ra công chúng của các DN cổ phần hóa chưa đạt được kế hoạch đề ra. Nhiều DN sau IPO vẫn còn số lượng vốn nhà nước lớn.

Mặt khác, đối tượng tái cơ cấu hiện nay hầu hết là các DN có quy mô lớn, phạm vi hoạt động rộng, kinh doanh đa ngành nghề, tài chính phức tạp nên phải có nhiều thời gian chuẩn bị, xử lý...

Trước thực trạng hiện nay, ngày 01/6/2015, Chính phủ tiếp tục ban hành Nghị quyết số 40/NQ-CP về phiên họp Chính phủ tháng 5/2015 với 9 nhóm nội dung để kịp thời xử lý các khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tái cơ cấu DNNN. Theo đó, Nghị quyết cũng giao Bộ Tài chính dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định 59 của Chính phủ về chuyển DN 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần. Đây được xem là một trong những giải pháp quan trọng, trực tiếp tháo gỡ các vướng mắc hiện tại mà DN gặp phải.

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, mới đây Bộ tài chính đã trình Chính phủ dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định 59.

Tăng quyền quyết định cho chủ sở hữu

Một trong những điểm nhấn của bản dự thảo này đã tăng quyền, tăng trách nhiệm cho các chủ sở hữu và sửa đổi quy định còn vướng mắc trong xác định giá trị DN – một khâu quan trọng trong quá trình cổ phần hóa DNNN.

Cụ thể, tại Khoản 2, Điều 12 Nghị định 59/2011/NĐ-CP quy định: “Cơ quan có thẩm quyền quyết định phương án cổ phần hóa theo quy định của pháp luật và hướng dẫn của Bộ Tài chính”.

Căn cứ quy định trên, đối với các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước được Thủ tướng Chính phủ quyết định phương án cổ phần hóa sẽ phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định lựa chọn tổ chức tư vấn cổ phần hóa.

Để giảm các công việc có tính sự vụ cho Thủ tướng Chính phủ và gắn trách nhiệm cho các các Bộ quản lý ngành, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương với việc thực hiện cổ phần hóa các DN mà các cơ quan này làm đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ hướng dẫn bổ sung các quy định này theo hướng phân cấp mạnh hơn.

Theo đó, “Cơ quan có thẩm quyền quyết định phương án cổ phần hóa theo quy định của pháp luật. Đối với các Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty nhà nước và một số DN hoạt động trong lĩnh vực đặc biệt (như bảo hiểm, ngân hàng, viễn thông, hàng không, khai thác than, dầu khí, khai thác mỏ quý hiếm khác) khi thực hiện cổ phần hóa mà phương án cổ phần hóa thuộc thẩm quyền phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ thì Bộ trưởng các Bộ, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương lựa chọn tổ chức tư vấn cổ phần hóa (lựa chọn tổ chức tư vấn xác định giá trị DN, lựa chọn tư vấn xây dựng phương án cổ phần hóa)”.

Cũng liên quan đến quyền của chủ sở hữu, Dự thảo nêu rõ: “Khi thực hiện cổ phần hóa mà phương án cổ phần hóa thuộc thẩm quyền phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ thì Bộ trưởng các Bộ, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương lựa chọn sở giao dịch chứng khoán hoặc thuê tổ chức tài chính trung gian để thực hiện đấu giá”.

Xác định giá trị DN theo thị trường

Một điểm nhấn nữa là việc xác định giá trị DN tuân thủ tính thị trường hơn. Cụ thể, tại điểm d, khoản 1, Điều 33 Nghị định 59 quy định: “Trường hợp giá trị vốn đầu tư dài hạn của DN cổ phần hóa tại DN khác được xác định thấp hơn giá trị ghi trên sổ kế toán thì xác định giá trị vốn đầu tư dài hạn theo giá thì ghi trên sổ kế toán của DN cổ phần hóa”.

Thực tế, trong thời gian qua, nhiều DN khi xác định giá trị DN có khoản đầu tư tài chính dài hạn tại các DN khác mà các DN được đầu tư bị lỗ, mất vốn, thì giá trị các khoản đầu tư này đã thấp hơn giá trị trên sổ sách kế toán của DN cổ phần hóa. Nhưng DN vẫn phải lấy giá trị ghi trên sổ sách kế toán để tính vào giá trị DN. Trong khi đó, các khoản trích dự phòng mà DN đã trích lại phải hoàn nhập tăng vốn nhà nước khi xác định giá trị DN. Việc này, phản ánh không đúng giá trị thực của DN khi thực hiện cổ phần hóa.

Do vậy, Bộ Tài chính đã trình chỉnh phủ sửa đổi nội dung này theo hướng: “Trường hợp giá trị vốn đầu tư dài hạn của DN cổ phần hóa tại DN khác khi đánh giá, xác định lại có giá trị thực tế thấp hơn giá trị ghi trên sổ sách kế toán thì được xác định theo giá trị thực tế xác định lại”. Điều này cho thấy, việc định giá đã được điều chỉnh theo hướng thị trường, căn cứ vào giá trị thực tế tại thời điểm xác định giá trị DN để cổ phần hóa.

Đặc biệt, Dự thảo Nghị định cũng khắc phục được tình trạng DN đã tiến hành các thủ tục cần thiết theo phương án cổ phần hóa đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt nhưng chưa thể bán cổ phần lần đầu ra công chúng (IPO) do thị trường khó khăn, nhà đầu tư bị eo hẹp túi tiền thì khắc phục thế nào.

Theo đó, đối với những DN này đã tiến hành các thủ tục cần thiết theo phương án cổ phần hóa đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt nhưng chưa thực hiện IPO trong thời gian 90 ngày kể từ ngày có quyết định phê duyệt thì DN được bán trước cổ phần cho người lao động, tổ chức công đoàn trong DN.

Giá bán cổ phiếu bằng 60% giá khởi điểm trong phương án cổ phần hóa đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Chênh lệch giữa giá bán cho người lao động, cho tổ chức công đoàn (nếu có) so với mệnh giá cổ phần được trừ vào giá trị phần vốn nhà nước khi quyết toán tại thời điểm DN chính thức chuyển thành công ty cổ phần.

Trong vòng 12 tháng sau khi DN chính thức chuyển thành công ty cổ phần, DN cổ phần hóa phải thực hiện IPO theo đúng quy định.