Tái cơ cấu và xử lý nợ xấu: Cần bước đi mạnh mẽ, lộ trình hợp lý

Ông Trương Văn Phước

TS. Trương Văn Phước - Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia: Không có khái niệm xin - cho

Chúng ta cứ nói TCC chỉ để cứu NH. Nhưng thử hỏi rằng hơn 5 triệu tỷ vốn NH đưa vào nền kinh tế trong suốt thời gian qua đã tạo ra những giá trị thế nào, chúng ta có đo được không. 5 - 7 năm qua các TCTD vẫn phải chấp nhận trích lập dự phòng rủi ro để xử lý vấn đề tồn tại của mình. Nói như vậy để thấy, không TCC, NH cũng không lăn đùng ra chết cả. Đây là bài toán chi phí cơ hội cho nền kinh tế chứ không chỉ riêng NH. Cho nên ở đây không có khái niệm xin – cho, mà lợi ích quốc gia là trên hết.

Kinh nghiệm trên thế giới xử lý vấn đề này khá nhiều, chủ yếu là tập trung làm sao đồng tiền bỏ ra TCC không mất đi. Ở Việt Nam không áp dụng được cách này. Vì thế, chúng ta lựa chọn cách rất Việt Nam, đó là sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị từ nhà làm luật, cơ quan hành pháp, tư pháp…

Tôi cho rằng, các trình tự xác định TCTD yếu kém, kiểm soát đặc biệt, quyền thu hồi TSBĐ… đưa vào dự thảo Luật đều đúng, nhưng vẫn chưa đủ. Điều tôi muốn đề cập ở đây, đó là sự tham gia sâu hơn của NHNN trong việc kết hợp các công cụ chính sách để có thể bổ sung nguồn lực TCC. Luật NHNN có quy định NHNN cho vay tái cấp vốn; cho vay những trường hợp đặc biệt để hỗ trợ các TCTD có khó khăn... Vấn đề đặt ra là nếu kết hợp các công cụ này, NHNN đưa tiền ra để hỗ trợ có được không? Cơ chế cho cách thức này như thế nào? Tất nhiên, NHNN đưa tiền ra không phải cho không.

Liên quan đến phá sản, trong quá khứ chúng ta đã thực hiện rồi nhưng nó diễn ra khá êm đẹp nhờ cách xử lý khôn ngoan của Chính phủ, NHNN nên chúng ta không ngại vấn đề này. Không nên trì hoãn NH phá sản nhưng phải có thời gian làm cho hệ thống các chỉ tiêu tài chính của TCTD càng ngày càng minh bạch hóa. Ở khía cạnh phá sản lúc này, theo tôi chưa làm được.Và chúng ta đang có những cách thức xử lý hài hòa hơn.

Một quy định nữa theo tôi cần bổ sung đó là lực lượng con người tham gia vào TCC. Đó là cán bộ NHNN, cán bộ tinh hoa các NHTM… phải ra tiền tuyến. Cuối cùng, tôi đề nghị vai trò của VAMC phải cao hơn. Gắn với vai trò VAMC là thị trường mua bán nợ nhưng chưa thấy dáng dấp tại Dự thảo Luật cũng cần được bổ sung. Đây là công cụ chủ lực để XLNX trong tương lai.

Ông Võ Trí Thành

TS. Võ Trí Thành - Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia:

Hy vọng Quốc hội coi đây là trọng tâm ưu tiên trong xây dựng Luật

Ý tưởng phải có một khung khổ pháp lý để tiến hành nhanh, giải quyết dứt điểm vấn đề TCC, nợ xấu đã có từ vài năm trước. Vì thế, Dự thảo Luật Hỗ trợ tái cơ cấu các TCTD, xử lý nợ xấu đưa ra thời điểm này có phần chậm so với mong đợi. Nhưng thà chậm còn hơn không. Có ba ý nghĩa lớn cho thấy đây là thời điểm quan trọng, cần thiết phải đẩy nhanh Luật này đi vào cuộc sống. Thứ nhất là gắn với vấn đề ổn định kinh tế vĩ mô.

Ý nghĩa thứ hai, hệ thống tài chính lành mạnh, vận hành tốt thì hoạt động của nền kinh tế mới thuận lợi, trôi chảy, thúc đẩy tăng trưởng có hiệu quả, chất lượng. Thứ ba, tăng lòng tin vào cải cách, quá trình tái cấu trúc nền kinh tế. Trong đó, tái cấu trúc NH luôn được coi là điểm then chốt.

Theo tôi, những điểm nghẽn cơ bản nhất gây khó khăn trong XLNX cũng được đề cập khá đầy đủ tại Dự thảo Luật để giải quyết. Đó là quyền lực, quyền năng của TCTD, VAMC đối với xử lý TSBĐ. Dự thảo Luật đã đưa ra quy định rất khắt khe về trách nhiệm của những người gây ra các vấn đề liên quan nợ xấu cũng như sự yếu kém của NH cho thấy, sự nghiêm khắc của NHNN trong xử lý những vấn đề tồn tại của hệ thống NH.

Do tính cấp bách, nghiêm trọng của các vấn đề TCC, XLNX, có ảnh hưởng đối với hoạt động của cả hệ thống NH nói riêng cũng như nền kinh tế nói chung, nên theo tôi, cần phải có quyết tâm chính trị cao để sớm thông qua Luật này. Càng xử lý nhanh, vừa giảm tổn thất chung cho nền kinh tế vừa góp phần đẩy nhanh quá trình phát triển, cải cách kinh tế hiệu quả, bền vững. Với những ý nghĩa trên, tôi rất mong và hy vọng Quốc hội coi đây là trọng tâm ưu tiên để xem xét thông qua nhanh chóng.

Ông Trần Du Lịch

TS. Trần Du Lịch – thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ Quốc gia:

Không để việc bị bắt nợ lại không hợp tác

Phải nói lại rằng, sau giai đoạn Cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2011-2015 chúng ta mới giải quyết được việc tránh nguy cơ đổ vỡ hệ thống, giảm một phần nợ xấu, giảm tốc độ tăng trưởng tín dụng và lành mạnh hóa hoạt động của hệ thống NH. Nhưng TCC hệ thống các TCTD cần phải tiếp tục theo mục tiêu: bớt số lượng, tăng chất lượng và xây dựng một số NH tầm cỡ quy mô trong khu vực.

Đồng thời lành mạnh, tiến tới hoạt động theo thị trường, bớt can thiệp hành chính. Chính vì vậy, việc “luật hóa” TCC và XLNX mới xử lý được những vấn đề tồn đọng của hệ thống. Theo tôi phải tập trung xây dựng và ban hành Luật này sớm ngay kỳ họp tới đây. Về cơ bản khi ban hành Luật phải gỡ được vướng mắc hiện nay trong vấn đề xử lý TSBĐ.

Vì hiện nay Bộ luật Dân sự 2015 và các luật khác liên quan đều đặt vấn đề bảo vệ con nợ, không thể tồn tại việc đi vay tiền NH, nhưng đến khi không trả được nợ, bị bắt nợ nhưng họ lại không hợp tác. Có ý kiến cho rằng, trong dự thảo Luật mới chỉ nói nhiều đến xử lý TSBĐ, theo tôi là vì khi vấn đề xử lý tài sản khai thông thì đương nhiên thị trường mua bán nợ sẽ hình thành. Và nếu Luật Hỗ trợ tái cơ cấu các TCTD được thông qua và có hiệu lực thì nó xử lý những mâu thuẫn của những Luật trước và nếu chưa xử lý được thì cũng có thể sửa các Luật khác.

Nhưng theo tôi, để giải quyết căn cơ nợ xấu thì phải làm sao tạo được thị trường mua bán nợ. Phải làm sao xử lý tài sản thế chấp, bởi người vay không hợp tác khi không trả nợ thì nhiều năm cũng không bán được tài sản. Đây là cái vướng trong hình thành thị trường mua bán nợ. Nếu chúng ta chỉ dựa vào mỗi VAMC như hiện nay thì không giải quyết triệt để được nợ xấu. Hay nói cách khác, với XLNX không phải chỉ ở việc có tiền hay không, mà giải quyết vấn đề từ thể chế, cơ chế cho thị trường này.

Nhóm phóng viên chuyên đề