Bảo vệ người dân trước lừa đảo công nghệ cao

Tính từ tháng 7/2024 là thời điểm bắt đầu áp dụng quy định làm sạch tài khoản đến nay, số vụ khách hàng bị lừa đảo mất tiền mỗi tháng đã giảm 57% so với trung bình 6 tháng đầu năm. Số tài khoản nhận tiền lừa đảo cũng giảm 46,5%. Một số ngân hàng không ghi nhận thêm vụ việc lừa đảo nào phát sinh. “Các con số này phản ánh rõ hiệu quả của việc xác thực sinh trắc học đối với giao dịch trên 10 triệu đồng/lần hoặc tổng 20 triệu đồng/ngày. Số vụ việc lừa đảo, chiếm đoạt tiền của khách hàng cá nhân và số lượng tài khoản khách hàng cá nhân có phát sinh nhận tiền lừa đảo giảm đáng kể. Chính sách này góp phần phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao để lừa đảo, chiếm đoạt tiền trong tài khoản của người dân”, đại diện Cục Công nghệ thông tin khẳng định.

Tuy nhiên, một vấn đề đặt ra khi việc mở tài khoản cá nhân bị siết chặt, tội phạm bắt đầu chuyển hướng sang lợi dụng tài khoản doanh nghiệp. Tính đến nay, đã có hơn 711.300 tài khoản doanh nghiệp được xác thực sinh trắc học người đại diện. Song hiện các quy định chưa bắt buộc doanh nghiệp sử dụng sinh trắc học trong giao dịch trực tuyến, tạo kẽ hở để tội phạm lập doanh nghiệp ma rồi mở tài khoản ngân hàng nhằm lừa đảo.

Để ngăn chặn tình trạng này, NHNN đã ban hành các Thông tư hướng dẫn thực hiện Nghị định 52/2024/NĐ-CP về thanh toán không dùng tiền mặt. Theo đó, từ ngày 1/7/2025, tài khoản doanh nghiệp muốn giao dịch trực tuyến sẽ phải được xác thực thông tin người đại diện hợp pháp bằng giấy tờ tùy thân và sinh trắc học.

NHNN cũng dự kiến trong quý IV/2025 sẽ sửa đổi Thông tư 50/2024/TT-NHNN để bổ sung quy định về hạn mức và nhóm doanh nghiệp bắt buộc xác thực sinh trắc học khi giao dịch trực tuyến. Dự kiến Thông tư mới sẽ bổ sung quy định về đối khớp thông tin sinh trắc học đối với giao dịch trực tuyến của một số nhóm khách hàng là doanh nghiệp. Đối tượng doanh nghiệp được khoanh vùng là đối tượng có nguy cơ cao bị lợi dụng mở tài khoản để lừa đảo chứ không phải áp dụng cho tất cả các doanh nghiệp. “Việc xác định đối tượng là doanh nghiệp nào và hạn mức giao dịch chuyển tiền online là bao nhiêu thì cần đánh giá tính toán, nghiên cứu kỹ. Quan điểm là chính sách phải đảm bảo hài hòa trong việc ngăn chặn tội phạm công nghệ cao, đồng thời tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp làm ăn chân chính, tuân thủ đúng quy định”, ông Quang nhấn mạnh.

Song song với “làm sạch” tài khoản, NHNN cũng triển khai nhiều giải pháp công nghệ khác nhằm bảo vệ tiền của người dân. Một trong số đó là quy định cấm các ngân hàng, trung gian thanh toán gửi tin nhắn SMS hoặc email có chứa đường link (link) đến khách hàng. “Nếu người dân nắm được quy định này thì bất kỳ tin nhắn nào chứa link tự xưng là ngân hàng đều có thể xác định là giả mạo, tránh rơi vào bẫy lừa đảo”, ông Quang nói.

Ngoài ra, NHNN đang xây dựng hệ thống giám sát và thu thập dữ liệu các tài khoản có dấu hiệu gian lận, giả mạo. Các tổ chức tín dụng sẽ được kết nối kho dữ liệu này để cảnh báo khách hàng khi chuyển tiền đến tài khoản nghi ngờ. Tùy theo mức độ nghi ngờ, ngân hàng sẽ có các biện pháp kịp thời, thậm chí dừng giao dịch. Đây là một lớp bảo vệ người dân trước tình hình lừa đảo của tội phạm công nghệ vẫn diễn biến phức tạp.

Để tránh bị chiếm đoạt tài sản, ông Quang khuyến cáo người dân cần bảo mật tuyệt đối thông tin cá nhân như ngày sinh, số CCCD, số tài khoản ngân hàng, mã OTP… Không cung cấp cho bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào, kể cả người tự xưng là cán bộ ngân hàng, công an, thuế… Bên cạnh đó, người dùng nên hạn chế cài đặt ứng dụng không rõ nguồn gốc vì có thể chứa mã độc, cho phép tội phạm điều khiển thiết bị và đánh cắp tiền trong tài khoản. Khi gặp cuộc gọi tự xưng là cơ quan chức năng với nội dung bất thường, người dân cần tỉnh táo, xác minh và thông báo ngay cho ngân hàng hoặc cơ quan công an. “Trường hợp không may bị lừa đảo mất tiền, người dân cần liên hệ ngay với ngân hàng, cơ quan công an để được hỗ trợ xử lý, giảm thiểu tối đa thiệt hại”, ông Quang lưu ý thêm.