Góp ý Dự thảo Bộ luật Dân sự (sửa đổi):

Cần ưu tiên áp dụng quy định của pháp luật chuyên ngành

Việt Nga - 09:10 | 03/06/2015

Để đảm bảo hoạt động an toàn và hiệu quả của các TCTD, Bộ luật Dân sự cần bổ sung quy định về nguyên tắc áp dụng pháp luật theo hướng: “Trường hợp pháp luật chuyên ngành quy định khác với Bộ luật Dân sự thì áp dụng quy định của pháp luật chuyên ngành”.

Một trong những vấn đề quan trọng của Bộ luật Dân sự nhằm tạo cơ chế pháp lý đầy đủ cho việc tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền dân sự của cá nhân, pháp nhân và các chủ thể khác của quan hệ pháp luật dân sự là đảm bảo sự thống nhất trong việc áp dụng pháp luật dân sự. Dự thảo Bộ luật Dân sự (Dự thảo BLDS) có một mục riêng quy định về áp dụng pháp luật dân sự, trong đó đưa ra nguyên tắc áp dụng quy định của Bộ luật Dân sự và các luật có liên quan.

Cần ưu tiên áp dụng quy định của pháp luật chuyên ngành

Ảnh minh họa

Nguyên tắc áp dụng Bộ luật Dân sự và các luật khác có liên quan được quy định tại Điều 10 Dự thảo BLDS, cụ thể: “1. Bộ luật này là luật chung điều chỉnh các quan hệ dân sự. 2. Các luật có liên quan điều chỉnh quan hệ dân sự trong các lĩnh vực cụ thể không được trái với những nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự quy định tại mục 1 của Chương này; trường hợp các luật có liên quan không quy định thì áp dụng quy định của Bộ luật này”.

Như vậy, giữa Bộ luật Dân sự và luật khác, việc áp dụng pháp luật tuân thủ 2 nguyên tắc sau: Thứ nhất, các luật điều chỉnh quan hệ dân sự khác không được trái với những nguyên tắc cơ bản quy định tại Dự thảo BLDS.

Nguyên tắc cơ bản mà Dự thảo BLDS đưa ra bao gồm: Nguyên tắc bình đẳng; Nguyên tắc công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền dân sự; Nguyên tắc tự do, tự nguyện cam kết, thỏa thuận; Nguyên tắc thiện chí, trung thực; Nguyên tắc tôn trọng đạo đức, truyền thống tốt đẹp; Nguyên tắc tôn trọng lợi ích quốc gia, dân tộc, quyền và lợi ích hợp pháp của người khác; Nguyên tắc tự chịu trách nhiệm dân sự và nguyên tắc hòa giải. Thứ hai, trong trường hợp luật có liên quan không quy định thì áp dụng quy định của Bộ luật dân sự.

Về cơ bản, việc quy định áp dụng pháp luật dân sự như vậy đã tạo cơ sở pháp lý cho việc áp dụng thống nhất pháp luật dân sự, đồng thời, tạo không gian cần thiết cho các chủ thể áp dụng pháp luật có thể chủ động xem xét, giải quyết các vụ việc về dân sự, bảo vệ quyền dân sự của pháp nhân, cá nhân trong trường hợp vì những nguyên nhân nhất định chưa có điều luật để áp dụng. Những quy định này đã khắc phục những khó khăn, bất cập trong áp dụng pháp luật dân sự và thể hiện tính dự báo cao.

Liên quan đến việc áp dụng pháp luật chuyên ngành và Bộ luật Dân sự, thực tiễn thực hiện còn một số vướng mắc và cần được giải quyết trong Dự thảo BLDS. Cụ thể, Điều 83 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định về nguyên tắc áp dụng pháp luật, trong đó, đáng lưu ý là nguyên tắc áp dụng văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn. Nguyên tắc này có nghĩa là, trường hợp các văn bản quy phạm pháp luật có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn. Ví dụ, giữa Thông tư của Bộ trưởng và Bộ luật Dân sự có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của Bộ luật Dân sự.

Thực tế hiện nay, hoạt động NH (nhận tiền gửi, cấp tín dụng, cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản) là hoạt động kinh doanh có điều kiện chặt chẽ. Chủ thể được phép thực hiện các giao dịch này phải đáp ứng được những điều kiện nhất định mới được phép thực hiện; hoặc các TCTD không được thực hiện một số hoạt động mà Bộ luật Dân sự có quy định như vay của tổ chức, cá nhân... Như vậy, trường hợp có quy định khác nhau giữa Bộ luật Dân sự và các văn bản dưới luật (như Thông tư của NHNN) thì các quy định của Bộ luật Dân sự sẽ được ưu tiên áp dụng vì có hiệu lực pháp lý cao hơn.

Việc Bộ luật Dân sự không quy định ưu tiên áp dụng pháp luật chuyên ngành sẽ dẫn đến hệ quả là các quy định của pháp luật điều chỉnh hoạt động cấp tín dụng có quy định khác với quy định của Bộ luật Dân sự sẽ không được áp dụng, không có hiệu lực trên thực tế. Như vậy, hàng loạt các văn bản quy phạm pháp luật dưới luật quy định về hoạt động cấp tín dụng của các TCTD sẽ bị vô hiệu hóa và thay vào đó là áp dụng các quy định của Bộ luật Dân sự. Điều này không phù hợp với đặc thù của hoạt động NH và biện pháp bảo đảm an toàn trong hoạt động của các TCTD.

Vì vậy, để đảm bảo hoạt động an toàn và hiệu quả của các TCTD, Bộ luật Dân sự cần bổ sung quy định về nguyên tắc áp dụng pháp luật theo hướng: “Trường hợp pháp luật chuyên ngành quy định khác với Bộ luật Dân sự thì áp dụng quy định của pháp luật chuyên ngành”.

Việt Nga

Tags: luật

Tin khác

ABBank: Tổng tài sản vượt 204.000 tỷ đồng

Báo cáo tài chính hợp nhất quý III/2025 của Ngân hàng TMCP An Bình (ABBank, mã: ABB) ghi nhận một kết quả kinh doanh ấn tượng, phản ánh đà phục hồi mạnh mẽ và sự chuyển mình hiệu quả. Đáng chú ý, tổng tài sản của ngân hàng này đã đạt mốc 204.576 tỷ đồng, tăng 16% so với đầu năm và tăng 25% so với cùng kỳ năm 2024, khẳng định sự mở rộng quy mô vững chắc.

TPBank: Tín dụng vượt 22%, tài sản cán đích sớm

Báo cáo tài chính quý III/2025 của Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPBank) cho thấy một bức tranh tăng trưởng đồng đều, từ quy mô tài sản, tín dụng cho đến hiệu quả hoạt động và quản trị rủi ro. Trong bối cảnh thị trường ngân hàng cạnh tranh ngày càng gay gắt và yêu cầu về chuẩn mực an toàn vốn nâng cao, TPBank tiếp tục khẳng định vị thế là một trong những ngân hàng có tốc độ tăng trưởng bền vững và khả năng thích ứng linh hoạt.

LPBank bứt tốc: Tín dụng tăng 17%, tài sản vượt 539.000 tỷ đồng

Ngân hàng TMCP Lộc Phát Việt Nam (LPBank, mã: LPB) vừa công bố báo cáo tài chính quý III/2025, ghi nhận nhiều chỉ số tăng trưởng ấn tượng trên cả ba trụ cột, lợi nhuận, chất lượng tài sản và hiệu quả vận hành. Kết quả tích cực này tiếp tục củng cố vị thế của LPBank trong nhóm các ngân hàng tư nhân tăng trưởng nhanh và bền vững nhất hiện nay.

Saigonbank tăng tốc lợi nhuận nhờ cắt giảm dự phòng mạnh 88%

Ngân hàng TMCP Sài Gòn Công thương (Saigonbank, mã: SGB) vừa công bố báo cáo tài chính hợp nhất quý III/2025 với bức tranh lợi nhuận có nhiều điểm sáng. Theo đó, lợi nhuận trước thuế quý 3 đạt hơn 83 tỷ đồng, tăng 78% so với cùng kỳ năm trước, chủ yếu nhờ chi phí dự phòng rủi ro tín dụng giảm mạnh tới 88%.

NCB vượt kế hoạch năm chỉ sau 9 tháng, tổng tài sản tăng 30%

Ngân hàng TMCP Quốc Dân (NCB, mã: NVB) vừa công bố báo cáo tài chính quý III/2025 với nhiều điểm sáng nổi bật, đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ trong năm bản lề của quá trình tái cấu trúc. Tổng tài sản tại ngày 30/9/2025 ước đạt hơn 154.100 tỷ đồng, tăng 30% so với cuối năm 2024 và vượt 14% kế hoạch đã được thông qua tại Đại hội đồng cổ đông thường niên. Đây là một trong những mức tăng trưởng tài sản ấn tượng nhất trong nhóm các ngân hàng đang thực hiện phương án cơ cấu lại.

VIB: Chất lượng tài sản cải thiện mạnh mẽ

Ngân hàng TMCP Quốc tế (VIB) vừa công bố kết quả tài chính quý 3/2025, ghi nhận lợi nhuận trước thuế đạt hơn 7.040 tỷ đồng, tăng 7% so với cùng kỳ năm 2024. Đặc biệt, ngân hàng tiếp tục duy trì mức tăng trưởng mạnh mẽ trong các lĩnh vực tín dụng và huy động vốn, với tăng trưởng lần lượt đạt 15% và 11%, góp phần nâng cao tổng tài sản lên hơn 543.000 tỷ đồng, tăng 10% so với đầu năm.

SeABank: Tổng tài sản đạt hơn 380.808 tỷ đồng

Ngân hàng TMCP Đông Nam Á (SeABank, mã: SSB) đã ghi nhận những kết quả kinh doanh nổi bật, thể hiện rõ việc hoàn thành và thậm chí vượt kế hoạch đề ra cho cả năm.

Nam A Bank bứt phá, tín dụng và tiền gửi cùng tăng tốc trên 17%

Ngân hàng TMCP Nam Á (Nam A Bank, mã: NAB) vừa công bố báo cáo tài chính quý III/2025 với nhiều chỉ tiêu tăng trưởng ấn tượng. Dù thị trường tài chính - tiền tệ vẫn còn biến động, Nam A Bank tiếp tục duy trì đà tăng ổn định, thể hiện năng lực điều hành linh hoạt và chiến lược phát triển bền vững.

Eximbank duy trì đà tăng trưởng ổn định, dư nợ tín dụng tăng 8,51%

Trong bối cảnh ngành ngân hàng đang chịu nhiều áp lực từ môi trường lãi suất, tỷ giá và chi phí hoạt động gia tăng, Ngân hàng TMCP Xuất Nhập khẩu Việt Nam (Eximbank, mã: EIB) vừa công bố báo cáo tài chính quý III và 9 tháng năm 2025 với kết quả kinh doanh tích cực, quy mô tài sản và tín dụng tiếp tục mở rộng, nguồn vốn huy động tăng trưởng ổn định.

MSB vững vàng tăng trưởng: Tín dụng và chiến lược tài chính xanh làm động lực chính

Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (MSB, mã: MSB) tiếp tục ghi nhận kết quả kinh doanh ổn định, thể hiện năng lực quản trị và chiến lược tăng trưởng bền vững trong bối cảnh thị trường tài chính dần hồi phục. Với tổng tài sản gần 356.000 tỷ đồng, tăng 11% so với cuối năm 2024, MSB đang cho thấy khả năng mở rộng quy mô dựa trên nền tảng tín dụng và huy động vốn hiệu quả.

Cà phê với CEO

Dự thảo thay thế Thông tư 32/2024/TT-NHNN: Cơ hội “vẽ lại bản đồ” mạng lưới ngân hàng

Dự thảo Thông tư thay thế đã kế thừa hợp lý cấu trúc của Thông tư 32, đồng thời điều chỉnh nhiều nội dung để phù hợp hơn với bối cảnh pháp lý và thực tiễn hiện nay.

Từ "bước ngoặt" nâng hạng đến khát vọng tăng trưởng kép: Cần chiến lược dòng vốn cho kỷ nguyên mới

Thị trường chứng khoán năm 2026 được dự báo sẽ bước vào chu kỳ tăng trưởng mới…

Bất động sản dưỡng lão sẽ là mỏ vàng mới nếu Việt Nam kịp thời mở cửa chính sách

Thị trường dịch vụ chăm sóc người cao tuổi sẽ tăng từ 2,3 tỷ USD năm 2024 lên 3,6 tỷ USD năm 2032.

ĐỌC NHIỀU

Năm 2025: Bốn nhóm đối tượng không phải nộp thuế thu nhập cá nhân

Năm 2025, chính sách thuế thu nhập cá nhân (TNCN) tiếp tục được thực hiện theo hướng bảo đảm công bằng, hỗ trợ người có thu nhập thấp và khu vực kinh doanh nhỏ lẻ.

[Infographic] Những mẫu xe bán chậm nhất thị trường Việt Nam 11 tháng năm 2025

Danh sách những mẫu xe bán chậm trong tháng 11 nhìn chung không có nhiều biến động. Riêng ở phân khúc SUV ghi nhận sự hoán đổi vị trí giữa hai mẫu Suzuki Jimny và Isuzu mu-X, khi Jimny vươn lên thứ hai, còn mu-X lùi xuống thứ ba so với tháng trước. Các vị trí còn lại tiếp tục giữ nguyên.

Bất đồng về lãi suất tại Fed có thể còn sâu sắc hơn trong năm 2026

Trong các phát biểu mới đây, các nhà hoạch định chính sách của Fed tiếp tục cho thấy sự bất đồng quan điểm về lãi suất, đặc biệt là hai nhà hoạch định chính sách sẽ tham gia vào Ủy ban Thị trường mở liên bang (FOMC) trong năm tới đang có quan điểm hoàn to

Triển vọng đồng USD kém khả quan trước kỳ vọng Fed sẽ giảm thêm lãi suất

Đồng USD vừa khép lại tuần giảm giá thứ ba liên tiếp khi thị trường kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất thêm 2 lần nữa vào năm tới. Theo các nhà phân tích, kỳ vọng này sẽ tiếp tục đè nặng lên đồng bạc xanh trong tuần tới, nhất là khi NHTW châu Âu được dự báo sẽ giữ nguyên lãi suất, còn NHTW Nhật sẽ tăng lãi suất.

Điểm lại thông tin kinh tế tuần từ 8 - 12/12

Tỷ giá trung tâm giảm 3 đồng, chỉ số VN-Index giảm tới 94,43 điểm so với phiên cuối tuần trước đó hay NHNN không chào thầu tín phiếu trong tuần qua... là một số thông tin kinh tế đáng chú ý trong tuần từ 8 - 12/12.

NHTW nào sẽ “nối gót” Fed giảm lãi suất trong tuần này?

Tuần này sẽ tiếp tục chứng kiến các quyết định lãi suất của 4 NHTW lớn là NHTW châu Âu (ECB), NHTW Anh (BOE), NHTW Thụy Điển (Riksbank) và NHTW Nhật Bản (BOJ). Tuy nhiên chỉ có BOE được dự báo là sẽ cắt giảm lãi suất, trong khi BOJ sẽ tăng lãi suất, còn E

Mặc đẹp không cần nghĩ: 5 kiểu áo khoác hợp nhất với jeans

Muốn mặc đẹp mà không phải suy nghĩ quá nhiều? Chỉ cần một chiếc quần jeans và 5 kiểu áo khoác dưới đây, bạn sẽ có ngay outfit chuẩn sành điệu trong mọi hoàn cảnh. Từ dịu dàng, nữ tính cho đến trẻ trung năng động hay cá tính thời thượng, những mẫu áo khoác này đều phối ăn ý với jeans, đảm bảo giúp chị em sang xịn mịn chỉ trong vài phút. Đây chính là bí kíp phối đồ mùa lạnh khiến việc mặc đẹp trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.

Chữ ký số: Mảnh ghép then chốt trong hành trình số hóa ngân hàng

Chữ ký số được kỳ vọng sẽ trở thành “mảnh ghép” quan trọng giúp ngân hàng số hóa sâu các quy trình từ mở tài khoản, ký hợp đồng tín dụng đến cung cấp dịch vụ đầu tư, bảo hiểm. Tuy nhiên, để công cụ này đi vào thực tế, bài toán không chỉ nằm ở hạ tầng và pháp lý, mà còn ở niềm tin người dùng và cách phân tầng xác thực theo mức độ rủi ro. Thời báo Ngân hàng đã trao đổi với PGS.TS Đặng Ngọc Đức, Viện trưởng Viện Công nghệ tài chính (Đại học Đại Nam), về những điều kiện then chốt để chữ ký số được sử dụng hiệu quả trong ngân hàng.