Chính phủ đề xuất mức giảm trừ gia cảnh thu nhập chịu thuế từ 11 triệu đồng lên 15,5 triệu đồng

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp

Tờ trình của Chính phủ nhấn mạnh mục đích ban hành luật nhằm thực hiện mở rộng cơ sở thuế, rà soát sửa đổi quy định về người nộp thuế và thu nhập chịu thuế, đồng thời điều chỉnh ngưỡng thu nhập cũng như mức thuế suất để phù hợp với bản chất từng loại thu nhập và mục tiêu điều tiết của thuế thu nhập cá nhân.

Quan điểm xây dựng dự thảo bám sát các nghị quyết của Đảng và Nhà nước, như Nghị quyết số 07-NQ/TW ngày 18/11/2016 của Bộ Chính trị về cải cách chính sách thuế, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030, và Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 về đổi mới công tác xây dựng pháp luật.

Dự thảo kế thừa các quy định tích cực của luật hiện hành, sửa đổi những bất cập để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người nộp thuế, đồng thời thúc đẩy hội nhập quốc tế và cải cách thủ tục hành chính theo Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030 được phê duyệt tại Quyết định số 508/QĐ-TTg ngày 23/4/2022.

Phạm vi điều chỉnh của dự thảo bao quát người nộp thuế là cá nhân cư trú và không cư trú có thu nhập chịu thuế phát sinh trong và ngoài lãnh thổ Việt Nam, cùng tổ chức trả thu nhập và cơ quan quản lý thuế. Bố cục gồm 4 chương, 30 điều.

Về thu nhập chịu thuế tại Điều 3, dự thảo mở rộng bao gồm thu nhập từ kinh doanh như sản xuất hàng hóa, dịch vụ, hành nghề độc lập, đại lý, môi giới và kinh doanh thương mại điện tử; thu nhập từ tiền lương, tiền công loại trừ các khoản phụ cấp theo pháp luật; thu nhập từ đầu tư vốn như lãi cho vay, lợi tức cổ phần; chuyển nhượng vốn, bất động sản; trúng thưởng trừ casino; tiền bản quyền, nhượng quyền thương mại; nhận thừa kế, quà tặng chứng khoán, bất động sản; và thu nhập khác như chuyển nhượng tên miền .vn, tín chỉ carbon, biển số xe ô tô trúng đấu giá, tài sản số, vàng miếng. Chính phủ được giao quy định chi tiết các khoản này để linh hoạt theo thực tiễn.

Nội dung sửa đổi nổi bật tập trung vào cách tính thuế từng loại thu nhập. Đối với thu nhập từ kinh doanh tại Điều 8, cá nhân có doanh thu năm từ 200 triệu đồng trở xuống không phải nộp thuế, thống nhất với ngưỡng không chịu thuế giá trị gia tăng; doanh thu trên mức này áp dụng thuế suất 17% trên thu nhập tính thuế (doanh thu trừ chi phí), hoặc tỷ lệ phần trăm trên doanh thu tùy ngành nghề như phân phối hàng hóa 0,5%, dịch vụ 2%, sản xuất 1,5%, nội dung số 5%. Điều chỉnh thuế suất cho sản phẩm dịch vụ nội dung thông tin số về giải trí, trò chơi điện tử, phim số, ảnh số, nhạc số, quảng cáo số nhằm hỗ trợ kinh tế số.

Về thu nhập từ tiền lương, tiền công tại Điều 9, thu nhập tính thuế là tổng thu nhập chịu thuế trừ đóng góp bảo hiểm bắt buộc, bảo hiểm hưu trí tự nguyện và giảm trừ gia cảnh, áp dụng biểu thuế lũy tiến tại Điều 10. Biểu thuế giảm từ 7 bậc xuống 5 bậc: bậc 1 đến 120 triệu đồng/năm (10 triệu đồng/tháng) thuế suất 5%; bậc 2 trên 120 đến 360 triệu (trên 10 đến 30 triệu/tháng) 15%; bậc 3 trên 360 đến 720 triệu (trên 30 đến 60 triệu) 25%; bậc 4 trên 720 đến 1.200 triệu (trên 60 đến 100 triệu) 30%; bậc 5 trên 1.200 triệu (trên 100 triệu) 35%. Các ngưỡng được nới rộng, ví dụ bậc 1 từ 5 triệu lên 10 triệu/tháng, bậc 5 từ 80 triệu lên 100 triệu/tháng, tăng 25% để giảm gánh nặng thuế.

Giảm trừ gia cảnh tại Điều 11 được giao Chính phủ quy định mức phù hợp với kinh tế - xã hội từng thời kỳ, bao gồm giảm trừ cho người nộp thuế và người phụ thuộc như con chưa thành niên, con khuyết tật, vợ chồng không lao động. Hiện nay, dự kiến tăng 40% theo Nghị quyết sắp trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội tháng 10/2025, từ 11 triệu lên 15,5 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và từ 4,4 triệu lên 6,2 triệu cho người phụ thuộc, dựa trên tăng thu nhập bình quân đầu người và GDP. Điều 12 bổ sung giảm trừ cho đóng góp từ thiện, nhân đạo vào quỹ khuyến học, tổ chức chăm sóc trẻ em khó khăn, và chi y tế, giáo dục cho người phụ thuộc theo mức Chính phủ quy định.

Các bổ sung quan trọng nhằm hỗ trợ đổi mới sáng tạo: miễn thuế cho thu nhập từ tiền lương của nhân lực công nghệ cao làm việc tại doanh nghiệp công nghệ số, dự án nghiên cứu chip bán dẫn, trí tuệ nhân tạo; miễn 5 năm cho lực lượng công nghệ công nghiệp số tại khu công nghệ số; giảm 50% cho nhân lực chất lượng cao trong khoa học công nghệ, chuyển đổi số. Miễn thuế chuyển nhượng lần đầu tín chỉ carbon, phiếu tín chỉ xanh, trái phiếu xanh; miễn chuyển nhượng chứng chỉ quỹ mở nắm giữ từ 2 năm; giảm 50% lợi tức từ quỹ đầu tư chứng khoán, bất động sản. Ngưỡng thu nhập tính thuế cho trúng thưởng, bản quyền, thừa kế, quà tặng tăng từ 10 triệu lên 20 triệu đồng.

Về thi hành, luật dự kiến hiệu lực từ 1/7/2026, trừ Điều 8 và 10 từ 1/1/2026; ưu đãi theo luật này nếu có lợi hơn so với Luật Thủ đô hoặc nghị quyết khác. Những thay đổi này không chỉ đơn giản hóa thủ tục mà còn thúc đẩy phát triển bền vững, thu hút nhân tài công nghệ, phù hợp với Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/1/2025 về hội nhập quốc tế.

Báo cáo thẩm tra Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nhất trí về sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Thuế thu nhập cá nhân để thể chế hóa quan điểm Đảng, Nhà nước về hoàn thiện chính sách thuế, xác lập khuôn khổ pháp lý thống nhất, đồng bộ, tăng cường vai trò điều tiết thu nhập hướng tới công bằng xã hội. Về phạm vi và nội dung sửa đổi, ủy ban thống nhất với tên gọi và phạm vi dự thảo nhưng lưu ý dự thảo chưa quy định cụ thể một số nội dung quan trọng liên quan quyền lợi, nghĩa vụ người nộp thuế, mà giao Chính phủ quy định. Việc phân cấp, phân quyền là cần thiết theo định hướng đổi mới lập pháp, song cần bảo đảm thẩm quyền Quốc hội; các nội dung kỹ thuật giao Chính phủ, còn những thay đổi lớn có thể ủy quyền Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Về thu nhập chịu thuế tại Điều 3, đa số ý kiến nhấn mạnh đây là nội dung quan trọng ảnh hưởng trực tiếp quyền lợi người nộp thuế, cần quy định cụ thể trong luật thay vì giao Chính phủ. Các khoản thu nhập mới phát sinh đã được bổ sung cơ bản trong dự thảo, dựa trên tổng kết luật hiện hành. Đề nghị cơ quan soạn thảo quy định chi tiết các khoản này; nếu cần điều chỉnh, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định. Nhiều ý kiến đề nghị cân nhắc áp thuế chuyển nhượng vàng miếng để tránh bất cập cho người dân không đầu cơ, kinh doanh, và bổ sung ngưỡng trọng lượng vàng bị đánh thuế.

Đối với thuế thu nhập cá nhân từ kinh doanh tại Điều 8, khoản 3 giữ mức thuế suất tỷ lệ trên doanh thu như hiện hành, nhưng bỏ cơ chế khoán hộ kinh doanh, chuyển sang kê khai theo hóa đơn sẽ tăng doanh thu thực tế so với khoán hiện nay, trong khi người làm công ăn lương và thu nhập cao từ khoa học công nghệ được giảm thuế đáng kể. Cần tính toán tác động ngân sách, đặc biệt nghĩa vụ thuế hộ kinh doanh dân sinh; nếu cần, điều chỉnh thuế suất để tránh ảnh hưởng lớn, phù hợp Nghị quyết số 68-NQ/TW và mục tiêu cải thiện đời sống dân.

Về biểu thuế lũy tiến từng phần tại Điều 10, nhiều ý kiến băn khoăn tính hợp lý điều chỉnh ngưỡng thu nhập và thuế suất: phần thu nhập tính thuế/năm còn thấp so với thực tế từ 2009, đề nghị tăng tương ứng tốc độ tăng lương cơ sở 2025 so với 2009 hoặc GDP/đầu người. Biểu thuế 5 bậc với khoảng cách lớn hơn và ngưỡng cao hơn vẫn tạo gánh nặng lớn hơn ở một số khoảng so với hiện hành, chưa hợp lý và công bằng giữa các nhóm thu nhập. Đề nghị giữ 7 bậc với khoảng cách 5% như hiện hành, chỉ điều chỉnh thu nhập mỗi bậc phù hợp thực tế để bảo vệ quyền lợi người nộp thuế.

Giảm trừ gia cảnh tại Điều 11 được đánh giá cần thiết phù hợp thực tế, nhận quan tâm lớn từ dư luận. Thực tiễn và kinh nghiệm quốc tế cho thấy không cần điều chỉnh thường xuyên, nên luật quy định cụ thể mức cho người nộp thuế và phụ thuộc như hiện hành để đảm bảo thẩm quyền, minh bạch. Đa số ý kiến phản đối giao hoàn toàn Chính phủ; một số thống nhất nhưng đề nghị luật quy định mức tối thiểu, tối đa và nguyên tắc cơ bản để Chính phủ điều chỉnh cụ thể.

Về thuế từ chuyển nhượng vốn tại Điều 14, dự thảo chưa sửa đổi để khắc phục kê khai giá bán bằng giá mua dẫn đến trốn thuế, tạo kẽ hở. Đề nghị bổ sung quy định tăng cường kiểm soát, khắc phục vướng mắc thực tiễn. Tổng thể, báo cáo tóm tắt các nội dung cơ bản, đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát để bảo đảm tính khả thi, công bằng và phân cấp hợp lý.