Cơ cấu lại ngành dịch vụ sau đại dịch

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, trong những tháng đầu năm 2020, dịch Covid-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động thương mại, dịch vụ và xuất nhập khẩu. Đối với khu vực dịch vụ, trong 7 tháng đầu năm nay đã ghi nhận mức tăng thấp nhất của cùng kỳ trong 10 năm trở lại đây. Cụ thể, tính chung những tháng đầu năm 2020, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng giảm 0,8% so với cùng kỳ năm trước, nếu loại trừ yếu tố giá giảm 5,3% (cùng kỳ năm 2019 tăng 8,5%). Trong đó, mức giảm của một số ngành dịch vụ có thể kể đến như: doanh thu dịch vụ lưu trú, ăn uống ước tính giảm 18,1% so với cùng kỳ năm trước; doanh thu du lịch lữ hành ước tính đạt 10,3 nghìn tỷ đồng giảm 53,2% so với cùng kỳ năm trước.

Bài toán tái cơ cấu ngành dịch vụ cần được xử lý quyết liệt

Theo ông Nguyễn Anh Dương, Trưởng Ban nghiên cứu tổng hợp (CIEM), chính việc chậm trễ tái cơ cấu đã khiến ngành dịch vụ bị ảnh hưởng nghiêm trọng trong dịch Covid-19. Theo khảo sát, với ngành dịch vụ, thì càng đa dạng hóa thì càng ít bị ảnh hưởng bởi các tác động tiêu cực.

Số liệu được công bố từ “Sách trắng doanh nghiệp Việt Nam năm 2020” cho thấy, tính đến ngày 31/12/2019, cả nước có 758.610 DN đang hoạt động trong đó có 508.770 DN đang hoạt động trong khu vực dịch vụ, chiếm 67,1% trong toàn bộ khu vực DN của cả nước, tăng 6,9% so với cùng thời điểm năm 2018. Có thể thấy, ngành dịch vụ đang chiếm tỷ trọng cao nhất trong toàn bộ khu vực DN cả nước, tuy nhiên, chất lượng của các DN dịch vụ lại chưa đạt được như kỳ vọng.

Theo chuyên gia bán lẻ Vũ Vinh Phú, đối với thị trường Việt Nam, giá cả hàng hóa dịch vụ vẫn cao một cách vô lý. Một số hàng nội địa, khu vực ăn uống còn có giá cao hơn hàng xuất khẩu, trong đó nhiều mặt hàng bị đẩy giá cao “khó lý giải”.

Do giá cả không phù hợp và thiếu minh bạch, nên người tiêu dùng luôn bị thiệt thòi. Cùng với đó, người nông dân, hay những người trực tiếp sản xuất cũng không được hưởng lợi. Việc phân chia lợi nhuận trong chuỗi giá trị dịch vụ đang có sự bất bình đẳng.

Bên cạnh đó, là câu chuyện muôn thuở đối với ngành dịch vụ Việt đó là “quảng cáo một đằng, sự thật một nẻo”; các dịch vụ rất thiếu tính chuyên nghiệp, tình trạng chặt chém, “làm giá” vẫn còn hiện hữu. Thêm vào đó, tính kỷ luật trong thị trường rất lỏng lẻo, ông Phú cho biết thêm.

Vì vậy, phải xây dựng đạo đức, tự giác trong kinh doanh dịch vụ, trong đó cần nhấn mạnh vai trò quan trọng của cơ quan quản lý Nhà nước, của các văn bản pháp luật.

Trong thời gian vừa qua, Chính phủ cũng đã có những động thái quyết liệt trong việc phát triển ngành dịch vụ thông qua việc phê duyệt Đề án “Kế hoạch cơ cấu lại ngành dịch vụ đến năm 2020, định hướng đến năm 2025”. Trong đó nêu ra một số nhiệm vụ cụ thể như tập trung nguồn lực phát triển một số ngành dịch vụ tiềm năng, có hàm lượng tri thức và công nghệ cao như tài chính, ngân hàng, logistics và vận tải, công nghệ thông tin và truyền thông, khoa học và công nghệ, giáo dục…

Đồng thời, xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách và thể chế phát triển ngành dịch vụ nhằm tạo khuôn khổ chính sách và thể chế đồng bộ hướng vào việc xây dựng ngành dịch vụ chất lượng, hiệu quả và cạnh tranh; tạo lập hệ thống đòn bẩy kinh tế hợp lý, ổn định và dài hạn để thúc đẩy phân bổ và sử dụng nguồn lực xã hội chủ yếu theo nguyên tắc cơ chế thị trường trong phân bổ các nguồn lực phát triển các ngành dịch vụ. Đặc biệt, phấn đấu đạt tỷ trọng khu vực dịch vụ trong GDP khoảng 41,5-42% vào năm 2020 và khoảng 43-44% vào năm 2025.

Để đạt được mục tiêu trên thì vấn đề quan trọng là tổ chức thực hiện, chỉ đạo thực hiện, giám sát và hỗ trợ thực hiện như thế nào. Cụ thể, cần tạo hành lang pháp lý, đường ray kỷ cương để thực hiện, chia theo các công đoạn, có sơ kết rút kinh nghiệm để thay đổi. Các cơ quan quản lý Nhà nước cần tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, hỗ trợ đào tạo, buộc DN dịch vụ phải cam kết phục vụ đúng quy trình, ông Vũ Vinh Phú chia sẻ.

Theo các chuyên gia, hiện nay, dù dịch Covid-19 ở Việt Nam đã được kiểm soát, nhưng tình hình trên thế giới còn đang có nhiều diễn biến khó lường và căng thẳng, đang gây áp lực lên ngành dịch vụ. Tuy nhiên, trong “nguy” vẫn có “cơ” bởi lẽ thị trường nội địa với hơn 90 triệu dân là cơ hội trước mắt, và để nắm bắt được, các DN dịch vụ cần thực sự nỗ lực cải thiện về chất lượng để phục hồi và phát triển.