Đầu tư công: Giải ngân tích cực nhưng đích đến còn xa

Thời gian chỉ còn tính bằng ngày

Số liệu cho thấy, giải ngân vốn đầu tư công trong 11 tháng của năm 2023 ước đạt 460.980,05 tỷ đồng, đạt 65,1% kế hoạch, cao hơn 6,8% so cùng kỳ năm 2022 (58,33%), số tuyệt đối cao hơn gần 123.000 tỷ đồng. Trong đó, vốn trong nước là 449.827 tỷ đồng (đạt 66,22% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao), vốn nước ngoài là 11.153 tỷ đồng (đạt 38,46% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao). Tính riêng trong tháng 11, giải ngân ước khoảng 71,3 nghìn tỷ đồng, cao hơn hẳn mức trung bình 11 tháng, với số vốn đầu tư công giải ngân bình quân mỗi tháng đạt trên 41,9 nghìn tỷ đồng.

Tính đến hết tháng 11, đã có một số bộ, cơ quan trung ương, địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt rất cao như: Bình Dương (113,4%); Long An (112,7%); Bà Rịa - Vũng Tàu (106,84%); Tiền Giang (101,42%); Đồng Tháp (100,82%); Ngân hàng Phát triển Việt Nam và Hội Nhà báo Việt Nam đều đạt 100%; Thành phố Hải Phòng (99,83%); Hội Luật gia Việt Nam (92,76%); Văn phòng Quốc hội (83,61%); Hội Nhà văn Việt Nam (81,6%)… Tổng cộng, đã có 10 bộ, cơ quan trung ương và 27 địa phương có tỷ lệ giải ngân cao, đạt trên 70% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Kết quả trên cho thấy các giải pháp đôn đốc, thúc đẩy giải ngân kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2023 của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, cùng hoạt động của 5 Tổ công tác, đoàn công tác để kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công cũng như sự nỗ lực của các cấp, các ngành, đơn vị sử dụng vốn đầu tư công trên cả nước đang phát huy hiệu quả, mang lại những tín hiệu tích cực trong giải ngân vốn đầu tư công.

Mặc dù số liệu giải ngân (cả tỷ lệ giải ngân và số tuyệt đối) cho đến nay có chuyển biến rất tích cực so với cùng kỳ các năm trước đây, nhưng nếu so với yêu cầu thực tế cho năm nay thì còn khoảng cách lớn. Cụ thể, còn khoảng 247 nghìn tỷ đồng vốn chưa giải ngân kế hoạch năm 2023 (tương đương khoảng 35% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao) và Chính phủ yêu cầu giải ngân cả năm nay phải đạt ít nhất 95% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Trong bối cảnh chỉ còn một tháng để hoàn thành được mục tiêu đặt ra, điều này đồng nghĩa với ít nhất phải có thêm khoảng 210 nghìn tỷ đồng “tiêu” được trong tháng cuối cùng này - tức phải gấp 4 lần mức giải ngân bình quân mỗi tháng.

Bên cạnh các số liệu thực tế tình hình giải ngân, một vài tín hiệu khác cũng cho thấy khả năng hoàn thành mục tiêu (giải ngân cả năm đạt ít nhất 95% kế hoạch) không dễ dàng. Đơn cử, căn cứ quy định Luật Đầu tư công và Nghị quyết của Quốc hội phân bổ, Thủ tướng Chính phủ đã giao 100% kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2023 cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương (tổng 708.252,386 tỷ đồng). Tuy nhiên, đến ngày 30/11/2023, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương mới phân bổ, giao kế hoạch đầu tư vốn năm 2023 chi tiết cho danh mục nhiệm vụ, dự án là 688.992,197 tỷ đồng, mới đạt 97,3% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, tức là vẫn còn tới 19.260,189 tỷ đồng (chiếm 2,7% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao) chưa được phân bổ chi tiết. Được biết, thực hiện nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết số 173/NQ-CP, Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong tháng 11 đã liên tiếp có các văn bản đôn đốc các bộ, cơ quan trung ương và địa phương hoàn thiện thủ tục đầu tư dự án, sớm phân bổ hết số vốn được giao vì chỉ còn gần 01 tháng nữa là kết thúc năm 2023, trong khi toàn bộ số vốn chưa phân bổ chi tiết cho các dự án sẽ bị huỷ theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước.

Giải ngân tốt sẽ hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng

TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam nhận định, thách thức lớn nhất trong ngắn hạn là giải ngân được hơn 200 nghìn tỷ vốn đầu tư công trong vòng vài tuần còn lại. “Đây là một con số cực kỳ thách thức. Nhưng nếu làm được, điều đó sẽ đóng góp rất lớn và trực tiếp cho tăng trưởng GDP năm nay”, TS. Lê Duy Bình nhìn nhận.

Cùng quan điểm, TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, điểm tích cực của đầu tư công tăng tốt hiện nay là vào các dự án hạ tầng lớn và điều này nếu triển khai hiệu quả sẽ không chỉ tạo động lực cho tăng trưởng ngắn hạn mà còn hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng trong dài hạn.

Tại Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 11 mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhắc lại yêu cầu phấn đấu đạt mục tiêu giải ngân ít nhất 95% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2023, đồng thời chỉ đạo quyết liệt, kịp thời xử lý các khó khăn, vướng mắc về cung ứng vật liệu xây dựng, giải phóng mặt bằng, chuyển mục đích sử dụng đất rừng… để đẩy nhanh tiến độ các dự án trọng điểm, quan trọng.

Với số vốn chưa giải ngân khá lớn, trong khi thời gian kết thúc năm 2023 chỉ còn tính bằng ngày, rõ ràng sẽ cần có sự quyết tâm rất cao, sự vào cuộc quyết liệt, triển khai một cách đồng bộ, xuyên suốt của cả hệ thống chính trị, của các cấp, các ngành mới có thể hoàn thành ở mức cao nhất mục tiêu nhiệm vụ đặt ra.

Thời gian về đích đang “đếm ngược” và để hoàn thành mục tiêu tỷ lệ giải ngân đạt trên 95%, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương cần tập trung ưu tiên trong chỉ đạo điều hành, gắn với trách nhiệm của người đứng đầu trong giải ngân toàn bộ số vốn được giao. Lập kế hoạch giải ngân chi tiết từng dự án và tuân thủ nghiêm kế hoạch theo từng tuần, phân công cụ thể lãnh đạo chịu trách nhiệm theo dõi tiến độ thực hiện từng dự án; thực hiện cơ chế phân công, giao trách nhiệm, phối hợp rõ ràng, cụ thể về thẩm quyền, trách nhiệm giữa các cơ quan, đơn vị trong việc thực hiện và giải ngân vốn cho các dự án, chịu trách nhiệm về kết quả giải ngân của từng dự án, coi đây là căn cứ đánh giá xếp loại mức độ hoàn thành nhiệm vụ được giao trong năm 2023.

Bên cạnh đó, rất nhiều đầu việc khác liên quan đến thúc đẩy giải ngân cần được thực hiện như phối hợp, làm việc để giải quyết vướng mắc phát sinh; kịp thời công bố giá vật liệu xây dựng và kiểm soát chặt chẽ về giá các loại vật liệu để tránh tình trạng nâng giá, thao túng giá; kiểm tra, giám sát hiện trường, kịp thời tháo gỡ khó khăn, về đất đai, tài nguyên, bãi đổ thải cũng như đôn đốc các nhà thầu, tư vấn tổ chức thi công “3 ca, 4 kíp” để đẩy nhanh tiến độ các dự án…; thực hiện tạm ứng, thu hồi tạm ứng, nghiệm thu, thanh toán vốn đầu tư theo đúng quy định và ngay khi có khối lượng; thay thế kịp thời những cán bộ, công chức yếu kém về năng lực, gây nhũng nhiễu, phiền hà… và kiên quyết xử lý các hành vi tiêu cực trong quản lý đầu tư công. Cùng với đó, để đầu tư công có sự tiếp nối liên tục, “chạy đều” qua đó hỗ trợ hơn nữa cho tăng trưởng năm tới, các khâu chuẩn bị, nhất là việc giao dự toán ngân sách nhà nước và kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2024 cần đáp ứng đúng các mốc thời gian quy định để từ đó các bộ, cơ quan trung ương và địa phương có căn cứ giao, triển khai kế hoạch ngay từ những ngày đầu, tháng đầu của năm 2024.