Để ngành thủy sản Việt chinh phục thị trường nội địa

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), thị trường nội địa không chỉ có quy mô lớn mà còn đang chứng kiến sự gia tăng nhanh chóng của tầng lớp trung lưu - nhóm tiêu dùng có nhu cầu cao về sản phẩm chất lượng, an toàn và truy xuất được nguồn gốc. Đây chính là cơ hội lớn cho các doanh nghiệp thủy sản, vốn có thế mạnh từ kinh nghiệm xuất khẩu, quay trở về phục vụ người tiêu dùng trong nước với các sản phẩm đạt chuẩn quốc tế.

Tuy nhiên theo VASEP, trong kênh phân phối hiện đại, tỷ trọng thủy sản nội địa mà chủ lực là các sản phẩm như tôm, mực, cá biển mới chiếm khoảng 60-70% và phần thủy sản nhập khẩu vẫn chiếm 30-40%.

Việc xác định thị trường nội địa với gần 100 triệu dân là thị trường mục tiêu trở thành một chiến lược phát triển bền vững đối với các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu thủy sản

Theo ông Trần Hữu Linh - Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), trong bối cảnh thị trường thế giới có nhiều biến động khó lường như hiện nay, việc xác định thị trường nội địa với gần 100 triệu dân là thị trường mục tiêu trở thành một chiến lược phát triển bền vững đối với các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu thủy sản.

"Thị trường nội địa chính là bệ đỡ vững chắc, giúp doanh nghiệp ổn định sản xuất, đa dạng hóa kênh tiêu thụ và xây dựng thương hiệu thủy sản Việt với người tiêu dùng Việt", ông Linh khẳng định.

Khá nhiều doanh nghiệp xuất khẩu bài bản, có chỗ đứng trên thị trường quốc tế, nhưng lại khó cạnh tranh trên sân nhà. Lý do được nhiều doanh nghiệp nêu ra là do sản phẩm của họ bán ở thị trường nội địa đạt chuẩn xuất khẩu thì giá cao hơn thông thường, khoảng hơn 20%, như vậy không thể cạnh tranh với những sản phẩm khác, đặc biệt là ở chợ truyền thống.

Với kinh nghiệm hơn 40 năm sản xuất và xuất khẩu thủy hải sản, luôn xem thị trường nội địa là mục tiêu quan trọng nhưng tỷ trọng tiêu thụ trong nước của Công ty Cổ phần Thủy Đặc sản (Seaspimex Việt Nam) mới đạt 20%, sản phẩm của doanh nghiệp lại khó cạnh tranh trong hệ thống bán lẻ nội địa.

Bà Nguyễn Kim Hậu, Tổng Giám đốc Seaspimex Việt Nam cho biết: “Thị trường nội địa gặp phải một vấn đề về quan điểm, nhận thức trong câu chuyện là khi ăn nhanh, chúng ta sử dụng mặt hàng tươi sống hay là mặt hàng đã qua chế biến đóng lon. Bây giờ giá như thế nào là cả một vấn đề. Giá của thị trường đồ hộp đóng lon thì chúng ta có thể giữ được giá, thậm chí giá đồ hộp đóng lon của chúng ta thấp hơn giá của đồ hộp đóng lon nhập khẩu. Tuy nhiên, hàng đông lạnh thì vẫn chưa tiếp cận được khi giá hàng đông lạnh vẫn chênh lệch giá của thị trường tươi sống rất nhiều”.

Cũng theo bà Hậu, nhiều doanh nghiệp phải vay vốn nhằm hoàn thiện hệ thống dây chuyền máy móc hiện đại đạt tiêu chuẩn quốc tế. Vay vốn để đáp ứng chi phí vận hành cả một quá trình nuôi trồng đảm bảo chất lượng. Và tất nhiên điều này sẽ khiến giá bán sản phẩm khó cạnh tranh với các sản phẩm nội địa không bị kiểm soát bất cứ tiêu chuẩn nghiêm ngặt như xuất khẩu.

Ông Lê Văn Quang, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn Thủy sản Minh Phú cho biết: “Một số thương lái mua tôm về ngâm thêm nước 24 tiếng, 36 tiếng, thậm chí là 48 tiếng rồi mới mang đi họ bán cho nên giá thành rất rẻ. Còn đối với doanh nghiệp chế biến xuất khẩu không thể làm như thế. Đó là thực trạng mà tôi muốn cảnh báo về thực trạng tôm ngâm, tôm nhiễm kháng sinh, tôm rớt đáy”.

Doanh nghiệp cần thay đổi chiến lược để phục vụ khách nội

Theo các chuyên gia kinh tế, khi đã xác định được tầm quan trọng của thị trường trong nước, không chỉ là nơi “tránh trú” khi thương mại toàn cầu bất ổn, các doanh nghiệp cần thay đổi tư duy coi đây là nơi tiêu thụ sản phẩm xuất khẩu dư thừa.

Theo đó, doanh nghiệp cần chủ động xây dựng chiến lược riêng cho thị trường này từ khâu nuôi trồng, sản xuất, phân phối đến hậu kiểm. Các doanh nghiệp cần tăng cường nghiên cứu thị hiếu, khẩu vị và xu hướng tiêu dùng mới, đa dạng hóa sản phẩm để tiếp cận rộng rãi hơn các nhóm khách hàng. Đặc biệt, yếu tố cốt lõi là cần chú trong việc truy xuất nguồn gốc, xác thực chất lượng sản phẩm để bảo đảm tính minh bạch trong toàn bộ chuỗi cung ứng thủy sản, từ vùng nuôi, nơi khai thác đến siêu thị và bàn ăn của người tiêu dùng.

Ngoài ra, đẩy mạnh đầu tư hạ tầng logistics và hệ thống phân phối hiện đại trong việc kết nối hiệu quả giữa nơi sản xuất và nơi tiêu dùng. Điều này sẽ giúp giảm chi phí trung gian, ổn định giá cả và nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm thủy sản trong nước.

Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn thủy sản Minh Phú, ông Lê Văn Quang chia sẻ, để tạo sự khác biệt, công ty đã đầu tư những dòng sản phẩm cao cấp hơn như tôm sinh thái hay lấy nước biển xa bờ vào nuôi tôm theo công nghệ mới, chi phí đầu tư nhiều, giá thành cao, nhưng chất lượng tương xứng.

Seaspimex Việt Nam cũng cho biết, công ty đang tích cực đa dạng hóa sản phẩm để tham gia vào thị trường truyền thống như chợ, tiệm tạp hóa với mong muốn người tiêu dùng được thưởng thức những món ăn cao cấp từ nguyên liệu trong nước.

VASEP cho rằng, trong bối cảnh xuất khẩu gặp khó, thị trường nội địa đang trở thành cơ hội vàng cho doanh nghiệp thủy sản. Cơ quan chức năng cần siết chặt kiểm soát an toàn thực phẩm, tạo điều kiện để sản phẩm chất lượng cao tiếp cận người tiêu dùng trong nước. Cùng với đó, doanh nghiệp cũng cần xem lại chiến lược, đầu tư bài bản hơn cho thị trường nội địa, vượt qua rào cản về giá.

Cục trưởng Quản lý và Phát triển thị trường trong nước Trần Hữu Linh cho biết, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương xây dựng đề án kích cầu thị trường trong nước, trọng tâm là nâng cao tỷ trọng hàng Việt; trong đó, có thủy sản, vào các hệ thống phân phối, bán lẻ. Để làm được điều này, Bộ Công Thương đang tích cực phối hợp các đơn vị liên quan, kết nối sản xuất và thị trường, hỗ trợ các mắt xích trong chuỗi ngành hàng.

Khai thác lợi thế từ thị trường trăm triệu dân, giành chiến thắng ngay trên “sân nhà”, đó phải là hướng đi chiến lược dài hạn của ngành thủy sản Việt Nam trong thời gian tới.