Đột phá về chính sách để xây dựng trung tâm tài chính quốc tế

Bệ phóng cho hệ sinh thái tài chính toàn cầu

Dự thảo đề xuất 12 nhóm chính sách đặc thù nhằm thu hút nhà đầu tư và định chế tài chính toàn cầu. Trong lĩnh vực ngoại hối, các giao dịch giữa thành viên TTTCQT và đối tác quốc tế được phép sử dụng ngoại tệ, với hoạt động vay và cho vay quốc tế tách bạch khỏi giới hạn quản lý ngoại hối. Các thành viên là tổ chức do nhà đầu tư nước ngoài sở hữu 100% vốn được miễn thủ tục hành chính liên quan đến quản lý ngoại hối, chỉ cần tuân thủ chế độ báo cáo. Về ngân hàng, các tổ chức tín dụng trong TTTCQT áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế và lộ trình linh hoạt về an toàn vốn, tạo môi trường cạnh tranh ngang tầm quốc tế.

Chính sách thuế bao gồm ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cho dự án ưu tiên, thuế thu nhập cá nhân cho chuyên gia, và thuế giá trị gia tăng cho hoạt động trong TTTCQT. Các chính sách xuất nhập cảnh và lao động được thiết kế linh hoạt, cho phép cấp thị thực nhiều lần thời hạn 5 năm, thẻ tạm trú 10 năm, và miễn giấy phép lao động cho chuyên gia nước ngoài, nhằm thu hút nhân lực chất lượng cao để cạnh tranh với các trung tâm như Dubai hay Singapore.

Trong lĩnh vực đất đai, dự thảo cho phép giao đất tối đa 70 năm cho dự án ưu tiên và thế chấp quyền sử dụng đất tại tổ chức tín dụng nước ngoài, hỗ trợ đầu tư quy mô lớn. Các chính sách Fintech và đổi mới sáng tạo được chú trọng, với cơ chế thử nghiệm có kiểm soát, miễn trách nhiệm hành chính hoặc dân sự cho thử nghiệm không thành công do nguyên nhân khách quan, khuyến khích đổi mới và giảm rủi ro pháp lý cho doanh nghiệp khởi nghiệp.

Dự thảo thể hiện tầm nhìn chiến lược qua cơ chế phân quyền. Chính phủ được trao quyền ban hành nghị định xử lý vấn đề phát sinh khác với luật hiện hành, báo cáo Quốc hội tại phiên họp gần nhất. UBND TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng được sử dụng nguồn thu nội địa và điều chỉnh phí, lệ phí trong 10 năm để đầu tư hạ tầng TTTCQT. Cơ quan điều hành và giám sát TTTCQT được ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đảm bảo linh hoạt trong quản lý.

Về tổ chức, dự thảo quy định thành lập Cơ quan điều hành, Cơ quan giám sát tại hai thành phố và Trung tâm trọng tài quốc tế để giải quyết tranh chấp tài chính. Trung tâm trọng tài có cơ chế chung thẩm, với phán quyết có hiệu lực thi hành ngay nếu các bên thỏa thuận, tạo môi trường pháp lý thân thiện với nhà đầu tư. Dự thảo nhấn mạnh tài chính xanh, khuyến khích giao dịch tín chỉ carbon và sản phẩm tài chính xanh, góp phần phát triển kinh tế bền vững.

Để đảm bảo ổn định và thu hút đầu tư, dự thảo đề xuất thí điểm 10 năm, sau đó Chính phủ báo cáo Quốc hội vào 30/3/2034 để xem xét ban hành Luật về TTTCQT. Quy định này khắc phục tâm lý e ngại của nhà đầu tư về sự thiếu ổn định pháp lý, học từ bài học Hong Kong. Các dự án được phê duyệt trong thời gian nghị quyết có hiệu lực sẽ tiếp tục hưởng ưu đãi đến khi kết thúc.

Cần ban hành nghị quyết để hoàn thiện khung pháp lý, giúp TTTCQT vận hành theo chuẩn mực quốc tế, kết nối với các trung tâm khác trên thế giới

Hoàn thiện khung pháp lý, đảm bảo hợp hiến và kiểm soát rủi ro

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ trong xây dựng dự thảo, khẳng định hồ sơ cơ bản đáp ứng yêu cầu trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9. Tuy nhiên, Ủy ban yêu cầu bổ sung đánh giá về tác động kinh tế, rủi ro tài chính và kinh nghiệm quốc tế phù hợp với Việt Nam. Dự thảo cần đảm bảo tính hợp hiến, thể chế hóa theo đúng Kết luận số 47-TB/TW của Bộ Chính trị, đề xuất chính sách đột phá để cạnh tranh với các trung tâm như Singapore hay Dubai.

Ủy ban khuyến nghị Nghị quyết chỉ quy định nội dung mang tính nguyên tắc, giao Chính phủ và hai thành phố ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết để đảm bảo linh hoạt. Quy định cho phép Chính phủ ban hành nghị định xử lý vấn đề khác với luật hiện hành được đánh giá chưa phù hợp với Kết luận số 47-TB/TW và Văn bản số 178 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực. Ủy ban đề xuất xin ý kiến Bộ Chính trị và bổ sung quy định trách nhiệm ban hành để tránh lạm quyền hoặc bất ổn pháp lý.

Việc đặt TTTCQT tại cả TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng được xem là sáng tạo nhưng cần làm rõ căn cứ, mối quan hệ giữa hai cơ sở và cơ chế phối hợp để phát huy lợi thế riêng. TP. Hồ Chí Minh có thể tập trung vào thị trường vốn và ngân hàng quốc tế, trong khi Đà Nẵng phù hợp với tài chính xanh và dịch vụ offshore. Cơ chế quản lý cần đảm bảo cạnh tranh lành mạnh, tránh chồng chéo.

Ủy ban phân tích 12 nhóm chính sách đặc thù, nhấn mạnh tạo môi trường đầu tư hấp dẫn nhưng không gây rủi ro tài chính quốc gia. Chính sách cho vay không giới hạn đối với tổ chức kinh tế trong nước và miễn quản lý ngoại hối cho đầu tư ra nước ngoài cần cơ chế kiểm soát để ngăn rửa tiền và gian lận tài chính. Chính sách ngoại hối và ngân hàng cần quy định trách nhiệm ban hành để bảo vệ an toàn hệ thống ngân hàng.

Về thuế, Ủy ban đề nghị rà soát ưu đãi để tránh vi phạm cam kết quốc tế, đặc biệt quy định thuế tối thiểu toàn cầu và giám sát doanh nghiệp hoạt động trong và ngoài TTTCQT để tránh thất thoát ngân sách. Về lao động, ưu đãi thu nhập cao vượt trội được ủng hộ, nhưng cần xin ý kiến cơ quan có thẩm quyền do mâu thuẫn với Nghị quyết số 27-NQ/TW. Về đất đai, ủy ban yêu cầu làm rõ căn cứ pháp lý cho thu hồi đất và cân nhắc rủi ro khi cho phép doanh nghiệp nước ngoài thế chấp quyền sử dụng đất.

Trong phát triển hạ tầng, việc để lại thu nội địa 10 năm và tăng bội chi ngân sách địa phương có thể gây áp lực lên ngân sách trung ương. Ủy ban đề xuất hai thành phố tăng thu ngân sách và chỉ tăng bội chi khi cần thiết, với phê duyệt của Quốc hội. Về giải quyết tranh chấp, ủy ban ủng hộ Trung tâm trọng tài quốc tế nhưng yêu cầu làm rõ mô hình, hiệu lực phán quyết và ưu thế so với cơ chế hiện hành. Ủy ban đề nghị bỏ quy định miễn trừ trách nhiệm, nhấn mạnh mọi chính sách phải tuân thủ pháp luật và quy định của Đảng.