“Ghìm cương” lạm phát quanh 4%

Ảnh minh họa

Sức nóng xăng dầu, phân bón

Từ giữa năm 2021 đến nay và đặc biệt là trong 3 tháng đầu năm 2022, xăng dầu - mặt hàng chiến lược quan trọng, có tác động lớn đến đời sống và nền kinh tế - liên tục tăng giá.

Theo Tổng cục Thống kê, chi phí xăng dầu chiếm khoảng 37% tổng chi phí nguyên vật liệu của cả nền kinh tế. Vì vậy, hệ quả của việc xăng dầu tăng giá sẽ tác động làm tăng giá cả hàng hóa, từ đó chỉ số giá tiêu dùng (CPI) sẽ tăng lên, ảnh hưởng đến thu nhập và chi tiêu của người dân, tác động xấu đến tăng trưởng kinh tế.

Ở con số thực tế, cũng theo Tổng cục Thống kê, trong quý I/2022, giá xăng dầu được điều chỉnh 7 đợt, làm cho giá xăng A95 tăng 5.900 đồng/lít; giá xăng E5 tăng 5.780 đồng/lít và giá dầu diezen tăng 6.060 đồng/lít. Bình quân quý I/2022, giá xăng dầu trong nước tăng 48,81% so với cùng kỳ năm trước, tác động làm CPI chung tăng 1,76 điểm phần trăm.

Nhưng không chỉ xăng dầu, giá phân bón thời gian qua cũng đang gia tăng đột biến. Ông Nguyễn Trí Ngọc, Phó Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam, thừa nhận chi phí nguyên, nhiên liệu đầu vào cũng như một số hóa chất phục vụ sản xuất phân bón đều tăng.

Hơn nữa, trong ngành sản xuất phân bón, nhiều nguyên liệu Việt Nam chưa tự sản xuất được mà lệ thuộc vào nguồn nhập khẩu. Thị trường phân bón vốn chịu ảnh hưởng nặng nề do đại dịch Covid-19 kéo dài làm thiếu hụt nguồn cung, đứt gãy chuỗi cung ứng, nay lại lao đao do căng thẳng Nga - Ukraine khiến thị trường phân bón thế giới suy giảm nguồn cung và tăng giá.

Ông Ngọc dẫn chứng, có những tàu chở hàng dù chưa cập bến Việt Nam đã được bán hết hàng, thậm chí giá cao "ngất ngưởng" nhưng cũng không có mà bán. Việc giá thành phân bón tăng cao đẩy chi phí đầu vào tăng khiến sản xuất nông nghiệp trong thời gian qua đối mặt nhiều khó khăn...

Tăng trưởng tín dụng phù hợp với thị trường

Chia sẻ về rủi ro lạm phát tại Việt Nam liên quan đến cung tiền, ông Nguyễn Đức Long, Vụ trưởng Vụ Dự báo Thống kê, NHNN cho biết với yếu tố tăng trưởng tín dụng, cách đây hơn chục năm thì rất cao nhưng thời gian qua luôn được đặt ở mức phù hợp với thị trường. Đồng thời, tín dụng cũng được hướng đến các lĩnh vực sản xuất kinh doanh, hạn chế dòng tiền đi vào lĩnh vực rủi ro như bất động sản, chứng khoán…

Tương tự, thanh khoản luôn được duy trì dồi dào vừa phải, mặt bằng lãi suất liên ngân hàng hợp lý, tỷ giá luôn được giữ ổn định. Bởi lẽ, NHNN hiểu rằng trong bối cảnh lạm phát thì tỷ giá có vai trò rất quan trọng để hạn chế sức ảnh hưởng từ việc giá cả hàng hoá thế giới đang tăng nhanh.

“Với việc điều hành đồng bộ như vậy, có thể thấy diễn biến lạm phát trong thời gian qua luôn được kiểm soát theo đúng mục tiêu. Trong đó, CPI bình quân đều dưới 4%; lạm phát cơ bản dao động trong 0,8-2% là mức hợp lý đối với Việt Nam. Đây là yếu tố hết sức quan trọng để hỗ trợ ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát”, ông Long cho hay.

Ở điểm này, ông Nguyễn Đức Trung, Quyền Hiệu trưởng Đại học Ngân hàng TP.HCM, cũng cho rằng cấu phần tiền tệ, hay cung tiền không cần phải quá lo lắng. Thông qua sự điều hành của NHNN, chúng ta đủ khả năng chống chịu được những cú sốc từ bên ngoài.

Theo ông Long, thời gian qua NHNN rất quan tâm tới việc điều hành các chỉ tiêu tiền tệ để kiểm soát lạm phát ở mức hợp lý. Trong đó, mức hợp lý có nghĩa là lạm phát không chỉ đạt mục tiêu trong năm nay mà còn không tạo áp lực cho năm sau.

Kịch bản hiện tại chưa chắc đã phải là xấu nhất, vấn đề giá năng lượng không thể dự báo chính xác. Đồng thời, chi phí y tế và giáo dục dù năm nay có thể kiểm soát được nhưng những năm tiếp theo vẫn phải tăng để phù hợp với thị trường.

“Ghìm cương” lạm phát quanh 4%

Ông Đặng Công Khôi, Phó Cục trưởng Cục Quản lý giá - Bộ Tài chính, nhận định chi phí đẩy hiện là thách thức lớn nhất và phải kiểm soát được vấn đề này để lạm phát sẽ đạt được mục tiêu.

“Chúng tôi cũng tính toán đến kịch bản lạm phát do cầu kéo. Tổng cầu đang dần phục hồi, đây là một điều đáng mừng vì sức khỏe của nền kinh tế đang bắt đầu hồi phục và các chính sách vĩ mô bắt đầu phát huy tác động tích cực đến nền kinh tế”, ông Khôi cho hay.

Theo vị này, một yếu tố khác cần lưu ý kiểm soát là lạm phát kỳ vọng, bởi hàng loạt quốc gia trên thế giới đang đối mặt với lạm phát cao kỷ lục và các chi phí đầu vào của hoạt động sản xuất kinh doanh cũng chịu nhiều áp lực. Việc kiểm soát được lạm phát kỳ vọng cũng sẽ là một thành công rất lớn.

Ông Khôi cho rằng trong các kịch bản điều hành bao giờ cũng có 3 loại, kịch bản tốt nhất, kịch bản vừa và kịch bản xấu nhất. Trong kịch bản xấu nhất, Cục Quản lý giá dự tính mức giá xăng dầu bình quân sẽ tăng rất cao, khoảng 40%. Lúc đó, nhiệm vụ kiểm soát lạm phát sẽ gặp rất nhiều khó khăn.

Tuy nhiên, dù chịu những biến động bất thường của chi phí sản xuất nhưng CPI bình quân quý I chỉ tăng 1,92% so với cùng kỳ năm trước, cho thấy việc kiểm soát mặt bằng giá đã khá thành công.

Lãnh đạo Cục Quản lý giá khẳng định với diễn biến CPI của quý I vừa qua, các bộ, cơ quan đều thống nhất nhận định việc kiểm soát CPI bình quân cả năm 2022 ở mức khoảng 4% hiện vẫn trong tầm kiểm soát của Chính phủ, của Ban Chỉ đạo điều hành giá. Tuy nhiên, công tác điều hành giá linh hoạt nhưng phải rất thận trọng và tuyệt đối không được lơ là, chủ quan.

Theo chuyên gia kinh tế, TS. Lê Xuân Nghĩa, bên cạnh các yếu tố tiêu cực, tình hình không quá nghiêm trọng bởi có nhiều yếu tố tích cực. Lạm phát chi phí đẩy được giảm nhẹ bởi Việt Nam dù nhập khẩu lạm phát nhưng cũng xuất khẩu chính lạm phát đó ra bên ngoài thông qua xuất khẩu hàng điện tử, dệt may… Còn giá lương thực, thực phẩm tăng cũng không đáng lo bởi Việt Nam kiểm soát được các yếu tố căn bản.

Việc kiểm soát cung tiền, theo ông Nghĩa cũng đang được triển khai tốt những năm qua, giúp lạm phát chi phí đẩy có thể được khống chế nhanh và không bị kích hoạt tăng lên bởi lạm phát cầu kéo. Cách Ngân hàng Trung ương kiểm soát cung tiền mấy năm gần đây rất tốt, nên không lo ngại rằng sẽ “tứ bề thọ địch” mà chỉ “một bề” thôi, đó là chi phí đẩy.

“Chúng ta không phải lo rằng tỷ giá hối đoái sẽ làm trầm trọng hơn các tác động từ giá nhiên liệu từ bên ngoài vào. Chúng ta cũng không lo rằng lạm phát cung tiền trong nước sẽ kích hoạt thêm lạm phát chi phí đẩy. Tôi tin rằng nếu Chính phủ điều hành tốt, truyền thông làm tốt công tác tâm lý, mục tiêu mà Quốc hội đặt ra là kiểm soát lạm phát dưới 4% hoàn toàn có thể đạt được. Chúng tôi dự báo lạm phát của Việt Nam năm 2022 sẽ khoảng 3,8-3,9%”, ông Nghĩa nói.