Không nghiêm thì khó trị

	Kết luận của Phó Thủ tướng về việc xuất khẩu gạo
	Bộ Công Thương báo cáo Thủ tướng việc 'đánh giá tình hình xuất khẩu gạo chưa nghiêm túc'
	Phó Thủ tướng: Xử lý ngay những bất cập trong xuất khẩu gạo

Không lâu sau khi Tổng cục Dự trữ Nhà nước mở thầu mua gạo cho kho dự trữ quốc gia, một loạt DN gạo đã trúng thầu với số lượng 178.000 tấn trong tổng số 190.000 tấn gạo (theo Quyết định số 05/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ). Nhưng chỉ ít ngày sau đó, cơ quan này cho biết chỉ mua được 4% (tương ứng 7.700 tấn gạo), nhiều DN trúng thầu đã không ký hợp đồng và lạ lùng hơn là trong cùng lúc đó, một số DN trong số này lại rất nhanh chóng, thậm chí vào lúc nửa đêm, đã có tên trong danh sách đăng ký tờ khai xuất khẩu gạo lên tới hàng ngàn tấn.

Ảnh minh họa

Nếu chỉ đơn thuần là các giao dịch bình thường, việc không ký hợp đồng sau khi đã trúng thầu không phải là hiện tượng quá hiếm khi xảy ra và pháp luật cũng không cấm điều đó. “Ở góc độ kinh tế và pháp lý, DN hủy bỏ thực hiện hợp đồng không sai khi họ chịu phạt theo quy định”, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính nhận định. Cùng quan điểm trên, PGS-TS.Ngô Trí Long - chuyên gia kinh tế cho rằng: “DN họ vì lợi ích của họ. Khi thấy giá bán cho dự trữ thấp, hiệu quả không bằng là xuất khẩu nên họ sẵn sàng chấp nhận mất tiền đặt cọc, bỏ hợp đồng để quay sang xuất khẩu với giá cao hơn”.

Tuy nhiên về mặt đạo đức, uy tín cũng như trách nhiệm xã hội và quyền lợi của quốc gia, nhất là trong bối cảnh chúng ta đang phải ưu tiên hàng đầu cho đảm bảo an ninh lương thực để chống dịch bệnh như hiện nay thì “các DN này hành xử như vậy là rất không hợp lý”, theo TS. Nguyễn Trí Hiếu.

“Dù hiện tượng đó là có thể hiểu được thế nhưng vấn đề đặt ra là họ có nên làm như vậy không? Câu trả lời không, bởi khi đã đăng ký đóng góp vào nguồn dự trữ quốc gia thì họ phải có bổn phận thực hiện, nhất là trong lúc này khi vấn đề an ninh lương thực đang được đặt lên hàng đầu”, ông nói. Hơn nữa, việc những DN hủy ký hợp đồng đã trúng thầu nhưng cùng thời điểm lại xuất hiện trong danh sách xuất khẩu gạo trong bối cảnh giá gạo thế giới tăng cao thì dấu hiệu “bẻ kèo” trục lợi là rõ nét. Để ngăn chặn các hiện tượng như vậy, chuyên gia này cho rằng một mặt Chính phủ có thể dùng các biện pháp hành chính và xử lý nghiêm những DN đã trúng thầu nhưng không thực hiện hợp đồng, mặt khác có thể đánh thuế cao với mặt hàng này trong trường hợp cần thiết.

Rõ ràng trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 đang diễn biến phức tạp và việc đảm bảo an ninh lương thực là ưu tiên quan trọng, những hành xử mang tính trục lợi, sẵn sàng “bẻ kèo”, kể cả với Nhà nước như vậy của các DN không chỉ vi phạm đạo đức kinh doanh, gây tổn hại uy tín cho chính họ mà cũng cần được nhanh chóng thanh kiểm tra để làm rõ động cơ và xử lý thật nghiêm để tránh tái diễn.

Theo PGS-TS.Ngô Trí Long, làm nghiêm, minh bạch, rõ ràng trong xuất khẩu gạo là những yêu cầu rất quan trọng. Như mới đây Bộ Tài chính đã đề nghị Bộ Công an điều tra, xác minh, làm rõ các nội dung liên quan đến xuất khẩu gạo thời gian qua. “Qua thanh, kiểm tra nếu phát hiện cần phải có những chế tài xử phạt mạnh để ngăn chặn và răn đe về sau. Cùng với đó, việc mua tích trữ cần bám sát với giá thị trường”, chuyên gia Ngô Trí Long nói.Rõ ràng trong bối cảnh dịch Covid-19 vẫn diễn biến phức tạp chưa biết khi nào mới kết thúc, trong khi các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long - vựa lúa lớn nhất cả nước - vẫn đang trong tình trạng hạn hán xâm nhập mặn, vấn đề đảm bảo an ninh lương thực là vô cùng quan trọng. Bởi vậy các DN cần hành động đúng với lương tâm, trách nhiệm, uy tín và những gì mình đã cam kết.