Lo tội phạm công nghệ lan rộng, đại biểu Quốc hội đề nghị khung pháp lý mạnh và hợp tác quốc tế chặt chẽ

Lo ngại tội phạm mạng lan nhanh trong môi trường số

Theo đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi, các hình thức tội phạm công nghệ cao, lừa đảo qua mạng, bắt cóc ảo, chiếm đoạt dữ liệu cá nhân đang ngày càng tinh vi, xuất hiện trên cả nền tảng trong nước và xuyên biên giới. Bà cho rằng, thực trạng này không còn là vấn đề riêng của an ninh mạng mà đã trở thành mối đe dọa trực tiếp đến an toàn xã hội, an ninh tài chính và niềm tin của người dân.

Đại biểu dẫn chứng, nhiều vụ việc gần đây cho thấy tội phạm mạng lợi dụng lỗ hổng quản lý, tâm lý nhẹ dạ và trình độ công nghệ chưa đồng đều của người dùng, đặc biệt là học sinh, sinh viên và người cao tuổi. Các hình thức lừa đảo qua mạng xã hội, giả danh cơ quan nhà nước, ngân hàng, hoặc lợi dụng thương mại điện tử để chiếm đoạt tài sản ngày càng phổ biến và khó phát hiện.

Bà cho rằng, điều đáng lo ngại hơn là nhiều nạn nhân không dám tố giác, khiến tình trạng phạm tội “ẩn danh” trên không gian mạng gia tăng. Trong khi đó, hành lang pháp lý hiện hành còn bất cập, chế tài xử lý chưa đủ mạnh để răn đe, và công tác phối hợp giữa các cơ quan chức năng vẫn thiếu đồng bộ.

Để phòng ngừa hiệu quả, đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi đề nghị các cơ quan chức năng đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục và nâng cao nhận thức về an toàn mạng. Theo bà, cần triển khai chiến dịch truyền thông quy mô quốc gia, hướng dẫn người dân cách nhận diện, cảnh giác và xử lý khi gặp dấu hiệu lừa đảo hoặc hành vi bắt cóc ảo.

Bà cho biết, hệ thống trường học, đoàn thể, tổ chức xã hội cần lồng ghép giáo dục kỹ năng số, bảo mật thông tin cá nhân, và phản ứng an toàn trong môi trường mạng vào chương trình đào tạo. Bên cạnh đó, các cơ quan báo chí, đài truyền hình và nền tảng mạng xã hội nên phối hợp sản xuất các video ngắn, dễ hiểu, sinh động để tuyên truyền rộng rãi đến nhóm đối tượng trẻ tuổi và phụ huynh.

Đại biểu nhận định, việc giáo dục sớm về an ninh mạng sẽ giúp hình thành “lá chắn con người” – yếu tố quan trọng nhất trong phòng chống tội phạm công nghệ cao. Khi người dân hiểu biết, có kỹ năng và cảnh giác, không gian mạng sẽ trở nên an toàn và bền vững hơn.

Hoàn thiện pháp luật, siết chặt quản lý nền tảng xuyên biên giới

Bên cạnh tuyên truyền, đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi nhấn mạnh cần xây dựng khung pháp lý chặt chẽ và chế tài đủ sức răn đe đối với tội phạm công nghệ cao. Bà đề nghị Quốc hội và Chính phủ hoàn thiện Luật An ninh mạng, Luật Tội phạm công nghệ cao và Bộ luật Hình sự, trong đó quy định rõ các hành vi phạm tội, mức hình phạt và trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan.

Bà cho rằng, việc xử lý hành vi bắt cóc online, lừa đảo xuyên biên giới, phát tán mã độc, chiếm đoạt dữ liệu cá nhân cần được phân loại và quy định riêng, với mức phạt tài chính nghiêm khắc hoặc đình chỉ quảng cáo, tạm ngưng hoạt động kinh doanh đối với các nền tảng không tuân thủ quy định pháp luật Việt Nam.

Đại biểu cũng đề xuất yêu cầu các nền tảng xuyên biên giới ký cam kết gỡ bỏ nội dung vi phạm, công khai số liệu xử lý định kỳ, và phối hợp với cơ quan chức năng trong điều tra, ngăn chặn tội phạm mạng. Đây là bước cần thiết để tăng tính minh bạch và trách nhiệm của doanh nghiệp công nghệ hoạt động tại Việt Nam.

Đặc biệt, bà nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác quốc tế trong đấu tranh với tội phạm mạng. Các nhóm tội phạm công nghệ cao thường ẩn danh, đặt máy chủ ở nước ngoài, sử dụng công nghệ mã hóa và luân chuyển dữ liệu xuyên biên giới. Do đó, việc thiết lập cơ chế trao đổi thông tin, phối hợp điều tra, và hỗ trợ hồi hương, tái hòa nhập cho nạn nhân là hết sức cần thiết.

Bà cho biết, Việt Nam cần chủ động tham gia mạng lưới hợp tác quốc tế về an ninh mạng và phòng chống tội phạm xuyên biên giới, đồng thời đẩy mạnh đào tạo lực lượng chuyên trách có trình độ công nghệ cao, có khả năng ứng phó nhanh với các hình thức tấn công và lừa đảo mới.

Cũng theo các đại biểu Quốc hội, việc ngăn chặn, kiểm soát và phòng ngừa tội phạm công nghệ cao không chỉ là nhiệm vụ của ngành công an hay cơ quan tư pháp, mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Một nền kinh tế số chỉ có thể phát triển bền vững khi người dân, doanh nghiệp và Chính phủ được bảo vệ an toàn trong không gian mạng.

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi cho rằng, chuyển đổi số và kinh tế số đang mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam, nhưng nếu không kịp thời xử lý các nguy cơ từ tội phạm công nghệ cao, thì niềm tin số của người dân và doanh nghiệp sẽ bị xói mòn, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình phát triển kinh tế – xã hội.

Bà đề nghị xây dựng Chiến lược quốc gia về bảo vệ công dân số, trong đó xác định rõ quyền, nghĩa vụ và cơ chế hỗ trợ người bị hại trong các vụ lừa đảo mạng. Đồng thời, cần hoàn thiện cơ sở dữ liệu dân cư, chuẩn hóa định danh điện tử, để việc xác thực và giao dịch trực tuyến được an toàn, minh bạch, và dễ kiểm soát.

Các đại biểu cũng nhất trí rằng, trong kỷ nguyên số, bảo vệ an ninh mạng chính là bảo vệ chủ quyền quốc gia trong không gian mạng. Việt Nam cần tiếp tục củng cố năng lực pháp lý, công nghệ và hợp tác quốc tế, qua đó giữ vững niềm tin xã hội, tạo môi trường lành mạnh cho đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế số.