Nông nghiệp Việt Nam hướng tới tăng trưởng xanh

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng

Giải trình làm rõ ý kiến các đại biểu Quốc hội đã phát biểu quan tâm đến lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết, từ đầu năm 2025 đến nay, tình hình thế giới biến động phức tạp, có nhiều khó khăn, thách thức đã ảnh hưởng đến kết quả thực hiện nhiệm vụ của ngành. Ở trong nước, bên cạnh những thời cơ thuận lợi là cơ bản thì những khó khăn, thách thức nhất là biến đổi khí hậu đã gây ra các hình thái thời tiết dị thường, gây ra những thiệt hại nặng nề về người và tài sản.

Từ đầu năm đến nay, thiên tai đã làm 256 người chết, mất tích, thiệt hại kinh tế trên 61.000 tỷ đồng. Ngay tại thời điểm này, tại các tỉnh từ Quảng Trị cho đến Quảng Ngãi đang mưa lũ đặc biệt lớn với lượng mưa trung bình từ 1.000 đến 1.500 mm. Riêng TP. Huế có thời điểm tổng đến thời điểm đến nay là 4.760 mm và mưa của ngày 27/10 là 1.740 mm, cao nhất từ trước đến nay, khiến 10 người mất tích và chết, thiệt hại lớn về kinh tế.

Trước bối cảnh tình hình trên, dưới sự lãnh đạo chỉ đạo của Đảng, của Quốc hội, sự vào cuộc lãnh đạo chỉ đạo tích cực của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự phối hợp của các bộ, ngành, địa phương, sự chung sức đồng lòng của người dân, doanh nghiệp, toàn ngành nông nghiệp và môi trường đã rất cố gắng, nỗ lực để tháo gỡ các điểm nghẽn, những khó khăn vướng mắc để đạt được những mục tiêu đã đề ra. 9 tháng đầu năm 2025, tốc độ tăng trưởng của ngành vẫn đạt được 3,83% và tất cả các chỉ tiêu khác đều đã cơ bản hoàn thành và vượt kế hoạch của năm 2025. Tổng kim ngạch xuất khẩu nông - lâm - thủy sản đạt 52,31 tỷ USD, xuất siêu đến gần 16 tỷ USD.

Bộ trưởng cũng khẳng định, nông nghiệp đã và đang là một trong những trụ đỡ quan trọng của nền kinh tế, đóng góp lớn vào cán cân thương mại của quốc gia. Công tác quản lý về môi trường, khoáng sản, biển đảo đều có những bước tiến quan trọng, đóng góp lớn vào phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Bên cạnh những kết quả thành tựu nêu trên, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đã thẳng thắn chỉ ra những tồn tại, hạn chế hiện hữu. Đó là tăng trưởng chưa ổn định. Chất lượng và khả năng cạnh tranh của một số sản phẩm nông nghiệp của đất nước ta chưa cao. Việc phát triển nông nghiệp xanh, nông nghiệp hiện đại vẫn còn hạn chế. Công tác quản lý chất lượng, kiểm soát an toàn thực phẩm, kiểm nghiệm ở một số nơi và một vài thời điểm còn có nhiều bất cập. Như hiện nay là vấn đề về cấp mã vùng trồng, thử nghiệm, xét nghiệm đối với chất cấm và vàng ô, dẫn đến một số phòng xét nghiệm phải đóng cửa tạm thời. Thị trường xuất khẩu nông sản có nhiều khó khăn do nhiều nước đã quay trở lại bảo hộ sản xuất, tăng cường áp dụng các hàng rào kỹ thuật và gần đây nhất là việc Hoa Kỳ áp thuế đối ứng đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam. Thủ tục hành chính về đất đai và một số những việc khác của bộ, ngành còn chưa đảm bảo. Công tác đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các công ty nông nghiệp vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế. Vấn đề ô nhiễm môi trường, quản lý - sử dụng tài nguyên khoáng sản, nhất là đất đai, nguồn nước vẫn còn chưa hiệu quả như mong muốn. Xây dựng thị trường carbon tuy theo lộ trình là cuối năm 2025 sẽ đưa vào vận hành thử nghiệm nhưng vẫn chậm và chưa đạt được những kết quả như mong muốn. Các vấn đề về khả năng ứng phó, giảm thiểu tác hại của thiên tai và biến đổi khí hậu đang gặp thách thức lớn, cần có những giải pháp đồng bộ, căn cơ và tổ chức thực hiện quyết liệt hơn nữa.

Trước những vấn đề nhận diện như vậy, năm 2026 và cả giai đoạn 2026-2030, Bộ Nông nghiệp, Môi trường và toàn ngành xác định đây là một giai đoạn rất quan trọng để vững vàng cùng với cả đất nước bước vào kỷ nguyên mới, góp phần cùng cả nước thực hiện được các mục tiêu mà Đảng, Quốc hội, Nhà nước đã đặt ra. Trong đó, quan trọng nhất mục tiêu tăng trưởng hai con số và phát triển xanh, bền vững. Ngành nông nghiệp và môi trường đã đưa ra 18 chỉ tiêu rất tích cực để thực hiện từ nay đến năm 2030, trong đó tăng trưởng duy trì 3,5-4%. Để đạt được các mục tiêu trên, Bộ trưởng cho rằng cần phải có chính sách thúc đẩy phù hợp.

Do đó, ngay tại kỳ họp này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chủ trì cùng các bộ, ngành tham mưu với Chính phủ, trình với Quốc hội bốn việc. Thứ nhất là Luật sửa đổi bổ sung 15 luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường cần tập trung vào ba nhóm vấn đề: phù hợp với chính quyền địa phương hai cấp; tiếp tục cải cách thủ tục, cắt giảm thủ tục hành chính, cắt giảm các điều kiện đầu tư kinh doanh; tháo gỡ những điểm nghẽn hiện nay để tạo điều kiện cho bắt đầu từ năm 2026 phát triển.

Thứ hai là sửa đổi, bổ sung Luật Địa chất, khoáng sản. Những nội dung đề xuất sửa đổi Luật lần này sẽ tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, khai thác và sử dụng hiệu quả nhất những tài nguyên khoáng sản của đất nước, đem lại sự phát triển cho đất nước.

Thứ ba là tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực hiện Luật Đất đai năm 2024. Những nội dung này khi được Quốc hội xem xét thông qua, cùng với việc xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai cơ bản hoàn thành trong năm 2025 và sẽ hoàn thành toàn bộ trong năm 2026, sẽ là điều kiện để thực hiện đưa đất đai thực sự là một nguồn lực quan trọng cho phát triển bền vững đất nước.

Thứ tư, cũng trong kỳ họp này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường trình Chính phủ để trình Quốc hội Chương trình mục tiêu quốc gia trên cơ sở tích hợp ba chương trình là Nông thôn mới, Giảm nghèo bền vững và Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho rằng, với những chính sách này nếu được thông qua trong kỳ họp, cùng với sự vào cuộc quyết liệt chỉ đạo của Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương, những vấn đề các đại biểu Quốc hội nêu trong quá trình thảo luận về môi trường, đất đai, khoáng sản, phòng chống thiên tai, tài nguyên nước, phát triển kinh tế biển… sẽ được giải quyết để tạo điều kiện thúc đẩy phát triển đất nước trong thời gian tới.