Ra quyết định tập thể: Làm sao để nhanh, đúng, không chia rẽ

Trong nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ, việc ra quyết định tập thể dễ bị biến tướng thành thỏa hiệp nửa vời hoặc tranh luận kéo dài, khiến tốc độ giảm, tinh thần chia rẽ và kết quả kém hiệu quả. Nhưng điều đó không có nghĩa chúng ta phải chọn giữa “độc đoán để nhanh” và “dân chủ để hòa bình”. Vấn đề không nằm ở việc ra quyết định tập thể, mà ở cách lãnh đạo thiết kế, dẫn dắt và kết luận quá trình đó một cách có hệ thống.

Điểm bắt đầu của một quyết định tập thể hiệu quả không phải là tìm kiếm sự đồng thuận tuyệt đối, mà là làm rõ “mục tiêu chung” ngay từ đầu. Mục tiêu đó phải đủ rõ, cụ thể và được mọi thành viên trong nhóm hiểu như nhau. Nếu mỗi người nghĩ khác nhau về cái đích, thì dù bàn bạc kỹ đến mấy, chúng ta vẫn đang chèo xuồng về những hướng khác nhau. Vai trò của lãnh đạo lúc này là định nghĩa khung mục tiêu và nguyên tắc trước khi bước vào nội dung bàn bạc, điều này giúp tạo ranh giới rõ cho việc thảo luận và đưa ra quyết định.

Vấn đề không nằm ở việc ra quyết định tập thể, mà ở cách lãnh đạo thiết kế, dẫn dắt và kết luận quá trình đó một cách có hệ thống.

Khi đã có nền tảng chung, điều quan trọng tiếp theo là thiết kế “cuộc đối thoại chiến lược” thay vì tranh luận cá nhân. Nghĩa là thay vì để mỗi người nói lên quan điểm theo cảm tính hay kinh nghiệm riêng, lãnh đạo cần dẫn dắt thảo luận xoay quanh dữ liệu, bối cảnh thị trường, nguồn lực thực tế và chiến lược dài hạn. Có thể bạn sẽ bất ngờ: những khác biệt quan điểm khi được đặt trong một khung đối thoại bài bản thường mang lại giải pháp sắc bén hơn, thay vì gây chia rẽ. Lãnh đạo không cần ép mọi người đồng ý, nhưng cần giúp họ nhìn thấy bức tranh lớn để hiểu vì sao quyết định được đưa ra như vậy.

Tuy nhiên, ra quyết định tập thể không có nghĩa là mọi người đều phải bỏ phiếu. Trong mô hình doanh nghiệp vừa và nhỏ, nơi tốc độ là sống còn, cách hiệu quả hơn là sử dụng mô hình “tham vấn nhanh – quyết định gọn”. Người lãnh đạo chủ động lắng nghe các ý kiến trọng yếu, tổng hợp thành phương án hành động, và sau đó đưa ra quyết định cuối cùng dựa trên trách nhiệm và tầm nhìn. Điều này thể hiện sự tôn trọng tập thể nhưng không đánh mất vai trò dẫn dắt. Quan trọng là sau khi quyết định được công bố, lãnh đạo cần giải thích rõ căn cứ đưa ra lựa chọn để tạo ra sự thấu hiểu thay vì sự phục tùng gượng ép.

Cuối cùng, yếu tố then chốt để một quyết định tập thể không chia rẽ chính là “quản lý kỳ vọng và cam kết sau quyết định”. Khi mỗi người hiểu rõ phần việc của mình, thời gian thực hiện và tiêu chí đánh giá, thì sự phối hợp sẽ diễn ra trơn tru hơn. Những cam kết nhỏ, rõ ràng và thực tế giúp biến quyết định tập thể thành hành động tập thể, đó mới là mục tiêu sau cùng của mọi cuộc họp quan trọng.

Ra quyết định là quyền, nhưng ra quyết định để đội ngũ đồng hành lại là kỹ năng. Một nhà lãnh đạo bản lĩnh không chỉ giỏi chọn đúng hướng, mà còn biết cách dẫn cả đội bước đi trên hướng đó một cách thống nhất. Hãy nhớ, ra quyết định nhanh không đồng nghĩa độc đoán, và ra quyết định tập thể không có nghĩa phải chậm. Khi bạn thiết kế được quy trình ra quyết định rõ ràng, minh bạch và có hệ thống, bạn không chỉ có được quyết định tốt hơn mà còn có một đội ngũ tin tưởng và hành động cùng bạn đến cùng.