SPAC: Công cụ Vinfast định sử dụng có gì đặc biệt?

Phản hồi tin đồn trên thị trường về khả năng niêm yết tại thị trường chứng khoán Mỹ, mới đây hãng ô tô Vinfast cho biết thường xuyên xem xét các lựa chọn để huy động vốn và đầu tư cho công ty. Điển hình là những cơ hội huy động vốn như đầu tư vốn trực tiếp vào công ty, phát hành cổ phiếu mới, sáp nhập với công ty mua lại có mục đích đặc biệt (SPAC) hoặc các giao dịch khác. Việc triển khai các giao dịch huy động vốn còn tùy thuộc vào điều kiện thị trường và nhu cầu vốn thực tế của công ty.

Có thể thấy thay vì huy động vốn chỉ bằng phương pháp phát hành cổ phiếu riêng lẻ cho các đối tác chiến lược, công cụ SPAC đang được nhiều doanh nghiệp sử dụng khi nó vừa đảm bảo được hai tiêu chí: huy động được vốn và niêm yết trên các thị trường chứng khoán lớn (còn gọi là niêm yết cửa sau).

Ảnh minh họa

Mới đây Grab cũng đồng ý sáp nhập với một SPAC do công ty quản lý đầu tư của Mỹ Altimeter thành lập trong một thỏa thuận định giá Grab vào khoảng 40 tỷ đô la. Điều này giúp Grab có một lối tắt để được niêm yết trên sàn Nasdaq của Mỹ. Asad Hussain, nhà phân tích cấp cao tại PitchBook cho biết, với việc niêm yết này, Grab khẳng định vị thế đáng gờm của mình là nhà cung cấp dịch vụ tài chính và di động hàng đầu ở Đông Nam Á. “Chúng tôi cũng kỳ vọng việc niêm yết của Grab sẽ tạo tiền đề cho nhiều công ty cung cấp dịch vụ di chuyển ra công chúng thông qua SPAC”, Asad Hussain nhận định.

Vậy các SPAC hoạt động như thế nào; lợi ích và rủi ro của chúng là gì? SPAC ra đời với mục đích giúp một công ty khác có thể niêm yết trên thị trường chứng khoán một cách dễ dàng và nhanh chóng. Vòng đời của chúng bắt đầu khi một nhóm các nhà đầu tư niêm yết một công ty vỏ bọc (shell company) trên thị trường đại chúng, tạo ra một lượng tiền mặt có thể được dùng để đầu tư vào một doanh nghiệp thực sự đang tìm cách huy động vốn và lên sàn chứng khoán. Trong giai đoạn tiếp theo, công ty này sẽ tìm kiếm một công ty mục tiêu chưa niêm yết và đề xuất hợp nhất với nó.

Các nhà đầu tư vào SPAC có thể bao gồm từ các quỹ đầu tư tư nhân nổi tiếng đến các công ty niêm yết nổi tiếng. Thường thì SPAC có hai năm để hoàn tất M&A hoặc họ phải trả lại vốn cho các nhà đầu tư. Trong trường hợp sáp nhập thành công, thậm chí họ có thể huy động được nhiều tiền hơn từ một số các nhà đầu tư tổ chức, có nghĩa là số tiền có thể tăng lên khoảng 5 lần so với quy mô SPAC khi mới được niêm yết ban đầu. Sau đó, khoản tiền này có thể được sử dụng bởi công ty đại chúng mới. Các nhà tài trợ SPAC sẽ nhận được một lượng cổ phần của công ty hợp nhất và thường là một ghế trong hội đồng quản trị của nó.

SPAC đã tồn tại trong nhiều thập kỷ. Trong những năm gần đây, chúng trở nên phổ biến hơn. Tính đến đầu tháng 8/2020, hơn 50 SPAC đã được thành lập ở Mỹ với số tiền huy động được khoảng 21,5 tỷ USD nhằm phục vụ cho những thương vụ M&A trong tương lai.

Theo ông Huỳnh Nhật Trình - Giám đốc dịch vụ Ngân hàng đầu tư của Công ty chứng khoán Funan, đối với phương án IPO trên thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay, Vinfast sẽ không đủ điều kiện niêm yết vì không thỏa mãn điểm c, khoản 1, điều 109 của Nghị định 155 về quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán 2019. Cụ thể, với mức lỗ năm 2019 và 2020 lên đến hàng nghìn tỷ đồng sẽ khiến cho Vinfast không thỏa mãn tiêu chí hai năm gần nhất không lỗ, không lỗ luỹ kế và ROE sẽ không thể trên mức 5%. “Việc niêm yết trên sàn chứng khoán NYSE của Mỹ sẽ giúp cho Vinfast xoá bỏ bất lợi về việc huy động tài chính và tận dụng nguồn vốn của các nhà đầu tư quốc tế để thực hiện hoá tham vọng trở thành công ty sản xuất ô tô điện hàng đầu thế giới”, ông Trình nhận định.

Bên cạnh đó, Vinfast còn có thể quảng bá thương hiệu Việt Nam đến công chúng Mỹ thông qua việc niêm yết. Mức định giá các doanh nghiệp sản xuất ô tô đang ở mức rất cao, do đó rủi ro pha loãng của các cổ đông Vinfast sẽ giảm xuống đáng kể. Còn theo ông Phan Lê Thành Long, Giám đốc CMA Australia in Vietnam, dùng SPAC còn là dạng “Niêm yết cửa sau” (Back door listing). Điều này là bình thường, nhất là đối với một số công ty chưa đủ điều kiện IPO. Cavico là trường hợp công ty Việt Nam đầu tiên niêm yết cửa sau trên sàn chứng khoán Mỹ. Ở Việt Nam ngày trước Apax English cũng được lên sàn thông qua công ty vỏ bọc “SPAC” có tên IBC bằng cách IBC phát hành cổ phiếu cho công ty mẹ của Apax và mua lại chính Apax.