Thị trường thép biến động là cơ hội để doanh nghiệp thay đổi tư duy

Biến động giá và áp lực từ thị trường

Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), trong những tháng đầu năm 2025, sản lượng tiêu thụ thép giảm nhẹ so với cùng kỳ năm trước. Giá quặng sắt trên sàn Singapore có thời điểm tăng lên hơn 120 USD/tấn, rồi lại giảm mạnh do nhu cầu yếu từ Trung Quốc là quốc gia tiêu thụ thép lớn nhất thế giới. Diễn biến này khiến các doanh nghiệp trong nước như Hòa Phát, Pomina, Formosa phải liên tục điều chỉnh giá bán để phù hợp với chi phí đầu vào và sức mua thị trường.

Doanh nghiệp thép Việt cần chủ động chuyển đổi công nghệ

Một yếu tố đáng chú ý là nhu cầu thép trong nước vẫn chưa phục hồi mạnh. Thị trường bất động sản vẫn trầm lắng, trong khi đầu tư công dù tăng nhưng chưa đủ để bù đắp sụt giảm từ khu vực tư nhân.

Ông Đinh Quang Hiếu, chuyên gia thị trường vật liệu xây dựng nhận định, ngành thép đang chịu ảnh hưởng dây chuyền từ sự chững lại của ngành xây dựng. Tuy nhiên, đây cũng là giai đoạn buộc doanh nghiệp phải nhìn lại, cắt giảm chi phí và tìm ra hướng phát triển mới.

Ở chiều ngược lại, xuất khẩu thép đang chịu sức ép cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia dư thừa công suất như Trung Quốc, Ấn Độ hay Thổ Nhĩ Kỳ. Thêm vào đó, các thị trường cao cấp như EU, Mỹ tăng cường biện pháp phòng vệ thương mại, áp đặt tiêu chuẩn khắt khe về xuất xứ và lượng phát thải carbon, khiến doanh nghiệp Việt phải thay đổi để thích ứng.

Doanh nghiệp chuyển hướng, chủ động thay đổi tư duy

Dù đối mặt với nhiều khó khăn, các doanh nghiệp thép Việt Nam không chỉ thụ động cắt giảm chi phí, mà còn chuyển hướng chiến lược, đầu tư vào công nghệ và sản phẩm giá trị cao.

Đại diện Tập đoàn Hòa Phát cho biết, doanh nghiệp đang thử nghiệm công nghệ luyện thép bằng lò điện hồ quang, tận dụng thép phế liệu nhằm giảm phát thải CO và tiết kiệm năng lượng. Đây được xem là bước đi tiên phong, giúp sản phẩm thép Việt đáp ứng tiêu chuẩn “xanh hóa” đang trở thành yêu cầu bắt buộc tại các thị trường xuất khẩu lớn.

Tương tự, doanh nghiệp Pomina cũng đang hợp tác với đối tác châu Âu để triển khai hệ thống thu hồi nhiệt và khí thải trong quá trình luyện thép, góp phần tiết kiệm điện năng và giảm chi phí vận hành. Theo đại diện doanh nghiệp, đầu tư công nghệ xanh tuy tốn kém ban đầu, nhưng về lâu dài giúp sản phẩm có chỗ đứng ở các thị trường khó tính, đồng thời thể hiện cam kết phát triển bền vững của doanh nghiệp Việt.

Các doanh nghiệp không chỉ chú trọng sản lượng mà đang hướng đến giá trị gia tăng

Không chỉ thay đổi ở công nghệ, tư duy thị trường cũng được chuyển dịch rõ nét. Nhiều doanh nghiệp đã mở rộng xuất khẩu sang các thị trường mới nổi như Nam Mỹ, Trung Đông, châu Phi để giảm phụ thuộc vào một vài thị trường truyền thống. Các sản phẩm thép mạ, thép ống, vật liệu phục vụ năng lượng tái tạo đang trở thành mũi nhọn mới, thay thế dần cho các sản phẩm thép xây dựng vốn cạnh tranh gay gắt.

Ông Trần Ngọc Toàn, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Nam Kim chia sẻ, chúng tôi không chỉ chú trọng sản lượng mà đang hướng đến giá trị gia tăng. Việc đa dạng hóa thị trường và sản phẩm giúp doanh nghiệp chủ động hơn trước biến động toàn cầu.

Song song với đổi mới công nghệ, nhiều doanh nghiệp cũng đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản trị để nâng cao hiệu quả vận hành. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong dự báo nhu cầu thị trường, quản lý chuỗi cung ứng và tối ưu tồn kho giúp giảm chi phí đáng kể.

Theo chuyên gia kinh tế TS. Nguyễn Minh Phong, sự linh hoạt và đầu tư vào công nghệ sẽ quyết định khả năng trụ vững của doanh nghiệp thép trong chu kỳ khó khăn hiện nay. Thay đổi tư duy là yếu tố sống còn. Từ tư duy sản xuất theo năng lực, doanh nghiệp đang chuyển sang sản xuất theo đơn hàng và nhu cầu thực.

Nhiều doanh nghiệp cũng đẩy mạnh liên kết với các ngành cơ khí, năng lượng, xây dựng để tạo thành chuỗi giá trị khép kín, qua đó nâng cao sức cạnh tranh. Việc hợp tác với đối tác nước ngoài không chỉ giúp mở rộng thị trường mà còn mang lại cơ hội tiếp cận công nghệ và chuẩn quản lý quốc tế.

Dù thị trường còn biến động, giới chuyên gia nhận định giai đoạn cuối năm 2025 và năm 2026 có thể mở ra cơ hội phục hồi nhờ hàng loạt dự án hạ tầng lớn, cùng chính sách nới lỏng tín dụng cho bất động sản. Bên cạnh đó, xu hướng toàn cầu về thép xanh và thép tái chế sẽ tạo ra thị trường ngách tiềm năng cho các doanh nghiệp biết nắm bắt sớm.

Ông Nghiêm Xuân Đa, Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) cho rằng, doanh nghiệp thép Việt cần chủ động chuyển đổi công nghệ, đa dạng hóa thị trường và kiểm soát tốt chi phí. Cơ hội vẫn có, nhưng chỉ dành cho những đơn vị dám đổi mới tư duy, chấp nhận thay đổi để phát triển bền vững.

Từ những chuyển động trên, có thể thấy ngành thép Việt Nam đang đứng trước ngưỡng tái cấu trúc mạnh mẽ. Biến động thị trường không chỉ là thử thách mà còn là phép thử cho khả năng thích ứng của doanh nghiệp. Những ai biết nhìn xa, đầu tư vào công nghệ, sản phẩm xanh và quản trị hiệu quả sẽ là người dẫn đầu trong chu kỳ tăng trưởng mới.