Tín dụng tiêu dùng tăng theo đà phục hồi kinh tế

TS. Cấn Văn Lực

Ông có thể cho biết vai trò của tài chính tiêu dùng và tác động của dịch Covid – 19 đến tín dụng tiêu dùng như thế nào?

Có thể kể đến 3 vai trò chính. Thứ nhất, trong giai đoạn vừa phục hồi kinh tế vừa kiểm soát dịch bệnh hiện nay, tín dụng tiêu dùng vẫn là nhu cầu quan trọng của người dân, đặc biệt là phân khúc khách hàng nhỏ lẻ, dưới chuẩn, không thể tiếp cận được nguồn tín dụng ngân hàng. Thứ hai, tín dụng tiêu dùng có vai trò quan trọng trong việc góp phần đẩy lùi tín dụng đen. Thứ ba, góp phần vào phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Theo đó, tín dụng tiêu dùng là cơ sở để tăng sức mua, kích thích tiêu dùng, nhất là giai đoạn sau dịch bệnh, từ đó, thúc đẩy sản xuất và cuối cùng là hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Bên cạnh đó nó còn góp phần phát triển tài chính toàn diện tại Việt Nam và cuối cùng là tạo thêm nhiều việc làm cho xã hội.

Tuy nhiên, tín dụng tiêu dùng đang chịu tác động tiêu cực từ Covid. Dịch bệnh đã kéo giảm đà tăng trưởng kinh tế, ảnh hưởng tới công ăn việc làm và thu nhập của người lao động, kéo theo đó làm giảm cầu tín dụng. Chưa hết, dịch bệnh còn khiến rủi ro nợ xấu tăng lên trong bối cảnh nền kinh tế khó khăn người dân khó khăn. Trong khi cho vay tiêu dùng thường gắn với chu kỳ kinh tế. Khi kinh tế khủng hoảng khó khăn thì vay tiêu dùng, thẻ tín dụng luôn là hai lĩnh vực chịu rủi ro nhất.

Vậy khả năng hồi phục hoạt động cho vay tiêu dùng trong thời gian tới ra sao, thưa ông?

Khả năng đó sẽ gắn với nhu cầu, đà phục hồi của nền kinh tế. Theo tôi, có thể từ quý II/2020 trở đi, xu thế vay tiêu dùng mới tăng trở lại. Nhưng tốc độ tăng của tín dụng tiêu dùng sẽ diễn ra chậm hơn so với các lĩnh vực sản xuất kinh doanh khác bởi tâm lý e ngại rủi ro. Tuy nhiên, nếu có biện pháp kích cầu trong nước bao gồm cả tiêu dùng nội địa thì khả năng lĩnh vực cho vay tiêu dùng sẽ tăng trưởng nhanh hơn.

Tiêu dùng cá nhân của Việt Nam hiện nay tương đương khoảng 81% GDP về mặt quy mô. Tín dụng tiêu dùng, nếu loại trừ cho vay BĐS, hiện nay chiếm khoảng 12-13% tổng dư nợ toàn nền kinh tế, quá nhỏ so với nhiều quốc gia trong khu vực. Bởi vậy Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa tăng trưởng tín dụng tiêu dùng.

Theo ông, đâu là giải pháp để kích tăng trưởng tín dụng tiêu dùng?

Với Việt Nam, điều quan trọng số một là kiểm soát tốt dịch bệnh, từ đó khôi phục dần các hoạt động xã hội. Giải pháp nữa là kích thích kinh doanh tiêu dùng trong nước cũng như thúc đẩy giải ngân đầu tư công, gói đầu tư tư nhân trong đó có gói 62 nghìn tỷ đồng có thể kích thích tiêu dùng đối với những người nghèo...

Điểm nữa, là bản thân các CTTC phải thay đổi, nhất là chiến lược, tư duy kinh doanh. Bởi sau đại dịch Covid xu hướng đầu tư kinh doanh, tiêu dùng đã thay đổi. Chẳng hạn, người dân có xu hướng mua sắm các hàng hóa thiết yếu nhiều hơn so với các hàng hóa xa xỉ, nên các đơn vị này nên thiết kết sản phẩm phù hợp với nhu cầu thực tế. Bên cạnh đó, các CTTC cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, bởi nó sẽ giúp các CTTC kiểm soát tốt hơn rủi ro tín dụng, trong khi lại giảm được chi phí vận hành.

Cuối cùng, Chính phủ, NHNN tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách như hoàn thiện hơn phân rõ hơn giữa cho vay tiêu dùng giữa CTTC với NHTM, thúc đẩy tài chính toàn diện để hiểu biết hơn về dịch vụ tài chính ngân hàng. Qua đó giúp người dân không phải vay tín dụng đen.

Như ông phân tích có thể tín dụng tiêu dùng sẽ tăng lên trong thời gian tới. Nhưng trước bối cảnh kinh tế còn khó khăn, cần có biện pháp gì để hạn chế phát sinh nợ xấu?

Để hạn chế thì phải rà soát lại cơ cấu lại các khoản vay trên tinh thần của Thông tư 01 là cho phép bên vay có thời gian để giãn khoản nợ cũng như trách nhiệm trả nợ. Hai là xem xét lại đánh giá lại tình hình việc làm, thu nhập của các bên vay và đặc biệt là tư vấn cho khách hàng cách thức để xử lý khoản nợ. Yếu tố quan trọng nữa là cần sự thiện chí của các bên liên quan là ngân hàng, CTTC và khách hàng. Nhất là thực hiện nghiêm Thông tư 18 của NHNN liên quan đến hình thức nhắc nợ, đòi nợ phải đảm bảo văn minh.

Xin cảm ơn ông!