XHTD cần cho ngân hàng và DN

Từ góc nhìn toàn cảnh

Xếp hạng tín dụng (XHTD) chính là việc đo lường khả năng thực hiện các nghĩa vụ tài chính của một doanh nghiệp, một tổ chức thông qua các thước đo khoa học và đầy đủ nhất về rủi ro tín dụng, chất lượng tín dụng. Kết quả XHTD được thể hiện đơn giản thông qua hệ thống ký hiệu dễ dàng để nhìn nhận tổng quát về đối tượng được đánh giá. XHTD có thể được thực hiện bởi chính bên cung ứng các nghĩa vụ tài chính khi cần đánh giá khách hàng của mình để quản lý, kiểm soát, ban hành các chính sách. XHTD mang các tiêu chuẩn, thước đo của chính tổ chức đó thực hiện trong suốt quá trình quản lý khách hàng gọi là XHTD nội bộ. XHTD cũng có thể được thực hiện bởi tổ chức bên ngoài không tham gia về mặt lợi ích của các nghĩa vụ tài chính với các tiêu chuẩn và thước đo mang tính chất chung, đồng bộ, khi đó XHTD được hiểu là XHTD bên ngoài.

Hội nghị công bố kết quả XHTD

Dưới góc độ của quản trị rủi ro tín dụng, XHTD nội bộ là yêu cầu tất yếu của bất cứ TCTD nào trong hoạt động tín dụng. XHTD nội bộ đóng vai trò vô cùng quan trọng từ việc tìm hiểu khách hàng, ra quyết định tín dụng, trích lập dự phòng rủi ro, đến việc quản lý danh mục đầu tư, kiểm tra kiểm soát, ban hành chính sách tín dụng… Dưới góc độ quản trị rủi ro hệ thống, XHTD nội bộ là chưa đủ bởi kết quả của nó còn mang tính chủ quan của mỗi TCTD. Do đó XHTD của tổ chức bên ngoài với cách đánh giá khách quan, tổng quát cho phép nhìn nhận toàn diện mọi vấn đề, đưa ra các thước đo chính xác nhất về đối tượng được xếp hạng cũng như nhìn nhận lại các kết quả XHTD của tổ chức đánh giá, XHTD nội bộ.

Đến góc nhìn cận cảnh

Ở Việt Nam, nghiệp vụ XHTD được thực hiện đầu tiên bởi CIC vào năm 2002. Ban đầu là để cung cấp thông tin trong hệ thống ngân hàng phục vụ yêu cầu quản lý và quản trị rủi ro tín dụng. Đến năm 2006, nghiệp vụ phân tích XHTD doanh nghiệp chính thức được Thống đốc phê duyệt là một nghiệp vụ của CIC. Trải qua 3 giai đoạn, đến nay, CIC là tổ chức công duy nhất tại Việt Nam đưa ra XHTD DN đáp ứng yêu cầu ngày càng gia tăng của các TCTD, các tổ chức khác. Hoạt động XHTD của CIC là bước phát triển như một cơ quan XHTD độc lập, đóng vai trò là cơ quan XHTD bên ngoài tại Việt Nam đáp ứng yêu cầu về hội nhập và bùng nổ thông tin.

Nghiệp vụ XHTD tại Việt Nam tuy còn khá mới mẻ nhưng bước đầu đã có cơ sở để phát triển với sự tham gia của cả hệ thống XHTD nội bộ và của tổ chức XHTD độc lập (CIC). Với vai trò là hệ thống XHTD công, độc lập, CIC đã đáp ứng được các yêu cầu về cơ sở dữ liệu lớn (khoảng 400.000 hồ sơ doanh nghiệp, 50.000 báo cáo tài chính hàng năm, quan hệ tín dụng với 100% các TCTD) lưu trữ, cập nhật liên tục các nguồn thông tin. Bên cạnh đó, CIC cũng đã ngày càng phát triển mạnh hệ thống công nghệ thông tin và nâng cao chất lượng nghiệp vụ XHTD của đội ngũ chuyên gia. Hoạt động nghiệp vụ XHTD của CIC những năm qua liên tục tăng trưởng, năm 2011 CIC cung cấp cho các TCTD hơn 21.000 báo cáo XHTD DN và cung cấp thông tin hỗ trợ xúc tiến đầu tư hơn 2.000 báo cáo XHTD DN. Sang đến năm 2012, chỉ trong vòng 6 tháng con số bá́o cáo XHTD cung cấp cho các TCTD là l2.500 bản và cho các tổ chức khác để xúc tiến đầu tư đã lên tới 2.815 bản.

Hội thảo quản trị rủi ro tín dụng năm 2011. (Ảnh: PV)

Vị thế, uy tín về XHTD của CIC ngày càng được nâng cao đối với các doanh nghiệp và TCTD. Từ chỗ các DN “bị” CIC đánh giá một cách thụ động đến chỗ muốn “được” chủ động cung cấp thông tin cho CIC một cách đầy đủ và chính xác về tình trạng hoạt động kinh doanh của mình. Với cơ sở dữ liệu mạnh, mô hình, phương pháp chuẩn và đội ngũ chuyên gia ngày càng chuyên nghiệp, CIC đưa ra các thước đo chuẩn mực để xem xét tổng thể hoạt động của một doanh nghiệp từ phân tích tài chính, phi tài chính, đến quan hệ tín dụng… Từ đó, CIC hỗ trợ DN, TCTD xem xét, so sánh hoạt động của DN với DN khác trong cùng quy mô, cùng ngành; hướng doanh nghiệp đánh giá và tìm ra nguyên nhân vì sao hoạt động kinh doanh chưa tốt, để tìm giải pháp khắc phục. Trên cơ sở kết quả XHTD các DN, CIC mở ra cơ hội cho các DN, như tăng cường khả năng tiếp cận vốn vay, mở rộng cơ hội đầu tư, nâng cao thương hiệu, giúp các DN có thêm cơ hội trong quan hệ kinh doanh. Thông qua các sự kiện hàng năm được CIC công bố như “Xếp hạng tín dụng các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán”, “XHTD Top 1.000 doanh nghiệp Việt Nam” chính là một trong những tiêu chí quan trọng, cốt lõi để các cơ quan Quản lý Nhà nước xem xét trao các thương hiệu như “Thương hiệu mạnh Việt Nam”, “Thương hiệu quốc gia”, “Rồng vàng”…

Không chỉ đóng vai trò quan trọng đối với các DN, CIC còn đóng vai trò ngày một không thể thiếu đối với các TCTD, trở thành một tổ chức XHTD bên ngoài lớn nhất, uy tín nhất có vai trò làm trung gian cung cấp thông tin, hỗ trợ các TCTD đánh giá chính xác khách hàng, cũng như định hướng phát triển nghiệp vụ XHTD nội bộ của các TCTD. Mặc dù có một số TCTD đã chủ động xây dựng hệ thống XHTD của riêng mình, nhưng kết quả XHTD của CIC đóng vai trò như nguồn thông tin chuẩn bên ngoài. Bởi, thực tế cho thấy, khách hàng của một TCTD lại cũng đang là khách hàng của các tổ chức khác với mức độ tập trung đầu tư khá cao. Các Doanh nghiệp ngày càng tinh vi hơn trong việc huy động vốn đầu tư trong khi hoạt động lại chỉ là chuyển vốn từ chỗ nọ sang chỗ kia. Nếu việc đánh giá và thẩm định khách hàng vay vốn chỉ được thực hiện độc lập tại một TCTD thì ngay cả khi rủi ro tín dụng đối với khách hàng này xảy ra tại một TCTD, các TCTD cho vay khác vẫn hoàn toàn không biết gì và việc ra quyết định cấp tín dụng, đánh giá định kỳ khách hàng cũng chẳng thể giúp các TCTD tìm ra các dấu hiệu nhận biết rủi ro tín dụng. Kết quả XHTD của CIC đối với các DN trên cơ sở tổng hợp các thông tin từ tất cả các TCTD chính là biện pháp ngăn chặn rủi ro tín dụng hiệu quả nhất.

Có thể nói, CIC đang ngày càng thể hiện vai trò không thể thiếu của mình đối với các DN và TCTD; dẫn dắt hoạt động của các ngân hàng và DN Việt Nam theo hướng minh bạch hóa thông tin và theo thông lệ quốc tế. Không dừng lại ở đó, nếu nhìn một cách sâu rộng hơn, nó còn lan toả đến cả nền kinh tế. Một khi các doanh nghiệp được XHTD tốt sẽ có cơ hội để được tiếp cận các nguồn vốn đầu tư, từ đó, đẩy nhanh sự luân chuyển vốn của toàn xã hội, thúc đẩy kinh tế phát triển lành mạnh, bền vững. Ngược lại, sự đầu tư không hiệu quả sẽ gây thất thoát vốn, kìm hãm và làm kinh tế phát triển trì trệ, rủi ro khôn lường.

Phạm Công Uẩn - Giám đốc CIC