Chọn ngách nhỏ, mở đường lớn

	Thủy sản xuất khẩu: Giá trị gia tăng còn ít
	Chất lượng thủy sản xuất khẩu: Con sâu làm rầu nồi canh
	Nhiều mặt hàng nông, lâm, thủy sản xuất khẩu sụt giảm trong tháng 1

Không lựa chọn “đường thênh thang” như phần lớn DN xuất khẩu thuỷ sản, Công ty thuỷ sản Bến Tre (ABT) đã đi vào “đường ngách”, sản xuất sản phẩm nông sản sạch, chất lượng cao, và xuất khẩu trực tiếp vào các thị trường khó tính như Nhật Bản, Singapore, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha…

Ông Nguyễn Văn Khải, thành viên HĐQT lý giải, DN chọn “đường ngách” và khó đi hơn vì tự lượng sức mình, nên chọn lối nhỏ để ít đụng chạm. Đến nay, điều này đã mang lại cho DN những thành công bước đầu.

Ảnh minh họa

“Đó là con đường không dễ đi chút nào”, ông Khải cho biết. Lựa chọn phân khúc sản phẩm có yêu cầu cao để tránh cạnh tranh trực tiếp với đối thủ lớn, cũng có nghĩa là cách đầu tư sản xuất phải khác biệt. Theo đó, ABT tự đầu tư mô hình khép kín, từ nuôi cá bố mẹ, cho đẻ để làm cá giống, sau đó nuôi làm cá thịt, đánh bắt và thu hoạch về sản xuất.

Ông Khải cho biết, DN quyết định tự đầu tư tất cả các khâu trong chuỗi sản xuất, vì như vậy mới đảm bảo đáp ứng tất cả yêu cầu khắt khe của đối tác. “Đơn cử thị trường Nhật Bản yêu cầu cá chỉ nặng trong khoảng 700 gram, nếu to hơn thì họ không tiêu thụ. Thì ngay việc nuôi cá để thu hoạch ở đúng trọng lượng đó đã không phải việc dễ dàng. Chưa kể các chỉ tiêu chất lượng đặt ra cũng ở tiêu chuẩn rất cao”, ông chia sẻ.

Dẫn câu chuyện của chính DN mình về con đường chinh phục những thị trường khó tính hàng đầu thế giới trong tiêu thụ nông sản, ông Khải khẳng định, đầu tư sản xuất nông sản sạch là lĩnh vực Việt Nam chắc chắn làm được, tuy khó.

Thấu hiểu hơn cả về cái khó của đường ra cho nông sản sạch trên thị trường nội địa, bà Vũ Thị Hậu, Phó TGĐ CTCP Nhất Nam cho biết, hệ thống siêu thị Fivimart mà đơn vị này đang sở hữu đã coi nông sản sạch là một trong những sản phẩm phân phối không thể thiếu, nhưng hiện chưa đặt chỉ tiêu lợi nhuận của mặt hàng này lên đầu.

Bà Hậu dẫn chứng, hệ thống này đã tìm cách giảm rất nhiều chi phí ở các khâu trung gian, trong quá trình vận hành, bảo quản. Như mặt hàng rau, buổi sáng bán một giá, tới 18h30 giảm giá 30%, 20h giảm giá 50%, sau đó không bán được nữa thì bỏ, nhất định không để tồn đọng. Với cách thức bán hàng như vậy thì doanh số nông sản sạch chỉ hoà vốn, thậm chí còn lỗ. “Vì vậy không thể đặt chỉ tiêu lợi nhuận lên đầu, nếu không người tiêu dùng sẽ không bao giờ quay lại với siêu thị nữa”, bà Hậu khẳng định.

Những câu chuyện thực tế được chia sẻ từ chính các NĐT cho thấy, nông sản sạch là lĩnh vực đầy tiềm năng phát triển nhưng không dành cho những NĐT thiếu kiên nhẫn. Song có một nghịch lý, theo nhiều NĐT thì xuất khẩu ra thị trường nước ngoài có vẻ lại là đường ra thuận lợi hơn cho nông sản sạch, trong khi tìm cách tiêu thụ trong nước lại rất chật vật.

Các NĐT cho biết, ở góc độ nhà sản xuất thì chất lượng, yêu cầu cao đến mấy cũng có thể đáp ứng được, nhưng làm sao đưa đến người tiêu dùng, tạo thành chuẩn mực thì đòi hỏi sự góp sức từ nhiều phía. Chẳng hạn cần có những bộ đánh giá tiêu chuẩn chất lượng đáng tin cậy và cơ quan thẩm định để xác nhận với người tiêu dùng. Hoặc ngay những nhà phân phối cũng cần đảm bảo nhập những hàng hoá có chất lượng để người tiêu dùng nhận biết, qua đó mới tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh.

TS. Phạm Kim Đăng, Học viện Nông nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng nhìn nhận, rất nhiều DN trong nước đã xuất khẩu thành công sang các thị trường khó tính, cho thấy nông sản sạch là lĩnh vực đầu tư nằm trong khả năng của DN. Tuy nhiên theo ông Đăng, để thành công thì từ DN, nhà sản xuất, nhà phân phối, kể cả các hộ sản xuất phải tôn trọng cuộc chơi và nghiêm túc thực hiện, mà điều này hiện còn yếu.

“Ở Việt Nam có cái khó là sản xuất nhỏ lẻ manh mún, vì vậy việc này chỉ giải quyết được nếu các NĐT, tập đoàn lớn vào đầu tư, tạo lòng tin tiêu dùng, để sản phẩm không đủ chất lượng sẽ không thể có chỗ đứng trên thị trường”, ông Khải nhận định.

Để có sự phối hợp chặt chẽ như vậy, TS. Đặng Kim Sơn, nguyên Viện trưởng Viện Chính sách chiến lược Bộ Nông nghiệp chỉ ra rằng, câu chuyện chính nằm trong thể chế, ở việc làm sao chuyển Nhà nước từ quản lý giám sát sang kiến tạo thị trường. Theo ông Sơn, bộ thường chia ra theo lĩnh vực mình quản lý. Bộ nào cũng muốn tầm quản lý rộng nhưng khi chịu trách nhiệm thì lại chỉ mong gạt bớt đi. Vì thế mới đẻ ra giấy phép mẹ con, ngăn sông cấm chợ… gây khó khăn cho NĐT.

Hiện nay những yếu kém về thể chế là gánh nặng lên nông nghiệp và DN cả nước. Theo chuyên gia kinh tế, TS. Lê Đăng Doanh, có đến 800 điều kiện kinh doanh khác nhau được áp dụng cho ngành nông nghiệp, gây khó khăn cho DN và nông dân. Vì vậy, các cơ quan Nhà nước cần tiếp tục giảm bớt các chi phí về thời gian và tiền bạc cho nông dân và DN, giảm bớt các loại thủ tục, phí, lệ phí để DN và nông dân có thể giảm chi phí sản xuất và hạ giá thành.