Để khuyến khích hộ kinh doanh lên DN

	TP.HCM: Chuyển hộ kinh doanh thành doanh nghiệp
	“Lên đời” hộ gia đình
	Khi hộ kinh doanh ngại… lớn!

Một trong những giải pháp quan trọng nhằm hoàn thành mục tiêu 1 triệu DN vào năm 2020 là tạo điều kiện hỗ trợ và khuyến khích hộ kinh doanh cá thể chuyển đổi và đăng ký theo Luật DN. Tuy nhiên, việc này đã và đang gặp phải không ít khó khăn, thách thức xuất phát từ cơ chế, chính sách hỗ trợ về hành chính, thuế, quản trị DN…

Lợi thì có lợi, nhưng…

Ông Tô Hoài Nam, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội DNNVV Việt Nam cho biết, hiện cả nước có khoảng 5 triệu hộ kinh doanh, trong đó 3,5 triệu hộ được cấp mã số thuế, trên 2 triệu hộ sản xuất nhỏ lẻ. Đây được xem là đối tượng chính để phát triển thêm số lượng DN, góp phần hoàn thành mục tiêu 1 triệu DN hoạt động đến năm 2020.

Về điều kiện để chuyển đổi hộ kinh doanh sang DN, theo ông Nam không có gì phức tạp. Sau khi có Luật DN mới, thủ tục chuyển đổi sang DN tư nhân rất đơn giản, chỉ cần làm đơn xin thành lập DN, kèm theo chứng từ nhân thân. Còn với loại hình công ty TNHH, CTCP cần có thêm điều lệ, nhân thân thành viên tham gia. Nếu Luật hỗ trợ DNNVV được Quốc hội thông qua trong kỳ họp tới thì thủ tục còn đơn giản hơn nhiều lần.

Hộ kinh doanh ngại lên DN vì tăng chi phí

Song nhiều chủ hộ kinh doanh không muốn chuyển sang DN mặc dù có số lượng lao động theo luật bắt buộc phải chuyển. Ông Nam cho rằng, nguyên nhân đầu tiên là chủ hộ kinh doanh muốn tránh nghĩa vụ thuế, vì khu vực này được thực hiện theo chế độ thuế khoán nên việc khai báo thuế đơn giản hơn. Mặt khác, họ ngại các thủ tục hành chính rườm rà, chi phí thời gian, hoạt động sổ sách kế toán... phức tạp.

Thực tế cho thấy độ minh bạch trong hoạt động của khu vực này tương đối thấp, cơ bản áp dụng thuế khoán đơn giản, việc thực hiện bảo hiểm xã hội, y tế còn lỏng lẻo. “Mặc dù giải quyết trên 10 triệu lao động thường xuyên, nhưng so sánh với khu vực DN nói chung, mức tăng trưởng thấp hơn 12%”, ông Nam cho hay.

Còn ông Đậu Anh Tuấn – Trưởng ban Pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, các hộ kinh doanh còn cân nhắc, thận trọng khi chuyển đổi sang mô hình DN, bởi hiện nay các cơ sở kinh doanh được áp dụng chính sách thuế dựa trên hình thức pháp lý, chứ không phải dựa trên quy mô hay khả năng lưu giữ sổ sách kế toán của DN. Chính vì vậy, chuyển đổi lên DN thì phải mở sổ sách, thuê kế toán, lập báo cáo tài chính; các thủ tục hành chính phức tạp hơn… khi đó chi phí của DN sẽ tăng lên. Đó chính là cản trở khiến hộ kinh doanh e ngại.

“Theo tính toán của VCCI, khi chính thức trở thành DN hoạt động theo Luật DN thì chi phí tuân thủ trên lợi nhuận, doanh thu tăng lên rất lớn. Do đó, cơ quan nhà nước cần tính toán kỹ lưỡng hơn để xem khi 1 hộ kinh doanh trở thành DN chính thức hoạt động theo Luật DN thì chi phí tăng như thế nào. Và chỉ khi hộ kinh doanh thấy được lợi ích khi trở thành DN, thì mới có động lực cho sự chuyển đổi”, ông Tuấn nói.

Thu hẹp lợi ích thuế khoán sẽ tạo hiệu quả

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, một trong những giải pháp quan trọng là phải rà soát, có quy định pháp luật kế toán, thuế với DN nhỏ, siêu nhỏ một cách đơn giản, dễ dàng hơn.

Ở góc nhìn của mình, ông Tuấn cho biết, vấn đề quản trị là quyền chủ động của DN, vì vậy không nên ấn định cơ cấu nhân sự cho DN. Và, hộ kinh doanh cũng cần phải hiểu rằng, không nhất thiết khi chuyển lên DN phải có đủ ban bệ, mà thực ra họ có thể tổ chức 1 DN phù hợp với mục đích kinh doanh của mình. “Khi trở thành DN hoạt động theo Luật DN, thì quyền tự chủ vẫn rất là lớn. Nên hộ kinh doanh chuyển lên DN sẽ không bị bó buộc quyền tổ chức hình thức công ty”, ông Tuấn cho hay.

Ông Tô Hoài Nam thì cho rằng, muốn hộ kinh doanh chuyển sang DN thì chính sách phải hỗ trợ được toàn diện trong tất cả các khâu, từ sản xuất đến kinh doanh. Hiện nay chính sách của ta dường như mới chỉ hỗ trợ thành lập DN, hỗ trợ động viên khởi nghiệp, nhưng chưa xuyên suốt và nhất quán. Làm thế nào để khi thành lập DN rồi thì phải có 1 chỗ dựa để phát triển. “Theo tôi, về mặt khuôn khổ pháp lý, cần phải củng cố phần này để có thể xuyên suốt và đảm bảo tính nhất quán”, ông Nam khuyến cáo.

Một số chuyên gia thì cho rằng, quy định cho DN tiếp cận dễ dàng với sản xuất, nhưng mới chỉ ở mức độ khuyến khích nên không tạo động lực cho các hộ kinh doanh chuyển đổi thành DN. Chính vì thế, chúng ta đang cần có đạo Luật hỗ trợ DNNVV, như thế sẽ thực sự tạo được động lực để thúc đẩy các hộ kinh doanh chuyển đổi.

Bổ sung thêm về vấn đề này, ông Đậu Anh Tuấn cho biết, một nút thắt làm giảm động lực của các hộ kinh doanh cá thể chuyển đổi lên DN chính là thỏa thuận về thuế, giúp họ tránh thuế dễ dàng hơn. Chỉ khi nào lợi thế của hộ kinh doanh trong thuế khoán không còn nữa thì khi đó động lực chuyển lên DN sẽ tích cực hơn.

Nhìn một cách đa chiều hơn, một số chuyên gia kinh tế cho biết, nhiều cán bộ cấp huyện, đội thuế, chi cục thuế địa phương cũng không muốn các hộ kinh doanh cá thể đăng ký lên thành DN. Vì khi đó, quyền quản lý của các cán bộ cấp cơ sở sẽ không còn. Và đây cũng là vấn đề cần phân tích, mổ xẻ thêm.