Xuất khẩu đối mặt nguy cơ sụt giảm

	Cần giải pháp đồng bộ thúc đẩy xuất khẩu cuối năm
	10 nhóm hàng xuất khẩu lớn nhất tính đến 30/6

Ông Huỳnh Minh Huệ, Tổng Thư ký Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) không khỏi lo lắng khi cho biết về tình hình xuất khẩu gạo 6 tháng đầu năm, và dự báo diễn biến thị trường trong những tháng cuối năm 2016 không mấy khả quan.

Cụ thể, xuất khẩu gạo 6 tháng đầu năm đạt 2,66 triệu tấn, kim ngạch 1,19 tỷ USD, giảm 11% về lượng và 6,9% về kim ngạch so với cùng kỳ. Có thể nói đây là con số thấp nhất trong nhiều năm trở lại đây khi Việt Nam liên tục là quốc gia dẫn đầu về xuất khẩu gạo trên thế giới.

Sau khi chỉ ra những nguyên nhân khách quan khiến sản lượng và giá gạo của Việt Nam 6 tháng qua sụt giảm như tình hình thời tiết diễn biến bất thường, hạn hán mất mùa, xâm nhập mặn, nhu cầu tiêu thụ của một số quốc gia nhập khẩu giảm… VFA phải thừa nhận những vấn đề nội tại mới là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng xuất khẩu có dấu hiệu “thụt lùi” hiện nay.

DN xuất khẩu gặp khó vì mất đơn hàng

Thực tế, gạo Việt Nam chủ yếu xuất đi thị trường Trung Quốc (chiếm xấp xỉ 35%) và một số quốc gia Đông Nam Á, châu Phi. Những nhà nhập khẩu này thường nhập hàng giá rẻ, chất lượng không cao nên khi thị trường có sự biến động, giá thu mua, đầu vào nguyên liệu tăng đẩy giá trị hàng hóa xuất đi tăng theo.

Vì vậy, khi giá cao, khả năng cạnh tranh, lượng hàng xuất khẩu sụt giảm là khó tránh khỏi. Dù không ít DN ngành gạo trong nước muốn quay sang tìm thị trường xuất khẩu mới nhưng việc “chuyên làm hàng chợ” khiến cho hàng hóa của Việt Nam gặp không ít trở ngại, khó khăn từ hàng rào kỹ thuật, VSATTP mà các thị trường khó tính hơn đề ra.

“Nếu không nhanh chóng tìm ra các giải pháp tháo gỡ, nâng cao chất lượng, giá trị hàng hóa và tạo mối liên kết chặt chẽ, ổn định với nguồn lúa gạo nguyên liệu thì không chỉ xuất khẩu từ nay đến cuối năm gặp khó mà về lâu dài cũng chưa thể có được hướng đi bền vững” - ông Huệ nói.

Không riêng ngành hàng lúa gạo, nhiều mặt hàng khác trong nhóm nông-lâm-thủy sản giảm đang cho thấy sự sụt giảm đáng kể như mặt hàng cao su xuất khẩu 6 tháng đầu năm đạt 444 nghìn tấn, kim ngạch 551 tỷ USD, dù tăng 7,3% về lượng nhưng lại giảm 8,7% về giá trị so với cùng kỳ. Sở dĩ cao su ì ạch suốt thời gian qua vì quá phụ thuộc vào xuất thô, hàm lượng giá trị gia tăng thấp.

Và nếu các DN chế biến xuất khẩu cao su không tìm hướng thay đổi cơ cấu sản phẩm, hướng đến các sản phẩm nhà nhập khẩu đang có nhu cầu cao như cao su khối 20, cao su tờ xông khói RSS 3 thay vì SVR 3L như hiện nay thì kỳ vọng đẩy mạnh xuất khẩu những tháng cuối năm “cán đích” con số 1 - 1,1 triệu tấn sẽ vẫn còn mịt mù.

Ngoài ra, đáng quan tâm là trong những ngành hàng đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam như dệt may, da giày cũng đang phải đối mặt với rất nhiều nguy cơ sụt giảm.

Ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam thừa nhận thực tế, trong suốt 11 năm qua, hiện ngành dệt may đang tăng trưởng ở con số... thấp nhất. Kỳ vọng đặt ra trong nửa đầu năm nay vào khoảng 15 tỷ USD, nhưng thực tế kim ngạch mới gần được 12 tỷ USD.

Rõ ràng, mục tiêu đến cuối năm đạt con số xấp xỉ 30 tỷ USD là cực kỳ vất vả. Sở dĩ có tình trạng này do là dệt may thời gian qua phải đối mặt với rất nhiều khó khăn từ sự sụt giảm đơn hàng của nhà nhập khẩu, nhưng những trở ngại trong nước mới là điều mà các DN ngành dệt may quan tâm, trăn trở.

Theo ông Giang, hiện nay các DN dệt may đang phải chịu áp lực chi phí rất lớn từ việc tăng lương cơ bản kéo theo chi phí bảo hiểm, các khoản đóng góp, chi phí lưu kho bãi, cân trọng lượng của các hãng tàu... tăng 30 - 32%. Nhất là các quy định từ một số thông tư mới do Bộ Công Thương ban hành về kiểm định, kiểm tra hàng hóa khiến hàng xuất khẩu bị chậm trễ rất nhiều.

“Trung bình mỗi năm các DN ngành dệt may bị thiệt hại gần 2 tỷ USD do mất các đơn hàng lớn về gia công sản phẩm may mặc quần áo, quân trang quân dụng cho một số đối tác nước ngoài bởi các thủ tục xin cấp phép, kiểm tra tại Việt Nam quá rườm rà, phức tạp”, ông Giang chỉ rõ một trong những nguyên nhân khiến dệt may khó đạt mục tiêu tăng trưởng kỳ vọng.

Trước những vấn đề mà các hiệp hội, ngành hàng, DN nêu ra, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết sẽ tổng hợp những ý kiến, vướng mắc từ hoạt động thực tiễn để trình Chính phủ hoạch định ra các giải pháp cụ thể nhằm nhanh chóng tháo gỡ, thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu từ nay đến cuối năm.

Bộ sẽ rà soát những quy định, thông tư làm cản trở, hạn chế năng lực xuất khẩu của DN để giúp các ngành hàng xuất khẩu chủ lực nhanh chóng bứt phá.

Đồng thời, Bộ Công Thương cũng mong muốn Chính phủ sẽ đưa ra các giải pháp đồng bộ để các bộ, ngành khác cùng bắt tay vào cuộc, tháo gỡ cho DN vì mục tiêu phát triển kinh tế chung của đất nước.