Chuyển đổi lên doanh nghiệp "vẹn trăm đường"

Nhiều hộ kinh doanh vẫn mang tâm lý e ngại khi chuyển lên doanh nghiệp

Anh Nguyễn Ngọc Vinh, Giám đốc Công ty Thiên Ân, từng là hộ kinh doanh nhỏ tại phường An Đông, TP. Hồ Chí Minh, đã quyết định chuyển đổi lên mô hình doanh nghiệp cách đây không lâu. Đây là một trong những hộ kinh doanh điển hình đã mạnh dạn "lên đời", từng bước vượt qua những bỡ ngỡ ban đầu để thích nghi với yêu cầu minh bạch và chuyên nghiệp hơn.

“Giai đoạn đầu khi mới chuyển đổi là quãng thời gian khó khăn, nhiều bỡ ngỡ. Nhất là về sổ sách, kê khai thuế, làm hóa đơn điện tử… đều mới mẻ. Công nghệ thông tin mình chưa nắm hết, nên tháng đầu tiên không tránh khỏi sai sót. Tuy nhiên, nhờ sự hướng dẫn của cơ quan thuế, cùng với nỗ lực tìm hiểu và học hỏi, doanh nghiệp dần bắt nhịp. Đến tháng thứ hai, thứ ba thì quen dần, nắm được quy trình kê khai, biết sử dụng các phần mềm hóa đơn điện tử. Mình còn hướng dẫn lại cho nhân viên kế toán để mọi thứ đi vào ổn định" - anh Vinh chia sẻ.

Sau thời gian chuyển đổi, anh Vinh nhìn nhận lợi ích lớn nhất là sự minh bạch và uy tín. Khi còn là hộ kinh doanh, nhiều đối tác ngần ngại hợp tác. Còn bây giờ, khi trở thành doanh nghiệp, có đủ chứng từ, có mã số thuế, nên dễ dàng tiếp cận đối tác và mở rộng quy mô kinh doanh. Việc có tư cách pháp nhân không chỉ giúp mở rộng khách hàng và doanh thu, mà còn khiến bản thân người làm chủ an tâm hơn trong điều hành.

Trong khi đó, ông Huỳnh Vũ Bửu Tài, hộ kinh doanh tại Chợ Tân Thành, đã nộp thuế theo phương thức kê khai cho hay, giai đoạn ban đầu vừa chuyển đổi, hộ kinh doanh của này đã được cơ quan thuế hướng dẫn và đã biết cách thực hiện . Sau khi chuyển từ hộ khoán sang hộ kê khai, mặt lợi là được đóng thuế theo doanh thu, bán bao nhiêu đóng thuế bấy nhiêu, đỡ hơn khi nộp thuế khoán là cố định theo một mức thuế dù có khi bán được nhiều khi bán được ít.

Tuy nhiên, nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ có chung tâm lý e ngại về chi phí đầu tư ban đầu khá lớn, còn khi vận hành thì không khó, nhất là đối với người trẻ. Nhưng với người kinh doanh lâu năm, lớn tuổi thì khá là khó khăn, cần lộ trình dài để hướng dẫn vì khả năng của họ có giới hạn, nên rất lo lắng khi xuất hóa đơn bị sai, sẽ bị cơ quan thuế phạt.

Ngoài ra, nhiều loại hàng tồn kho, nguyên phụ liệu không có chứng từ đầu vào rõ ràng, nên không ít hộ băn khoăn không biết phải kê khai đầu ra thế nào. Song song đó, hiện có những hộ kinh doanh, phải quản lý tới 500 - 600 mặt hàng cùng lúc, việc kiểm soát số lượng để kê khai rất khó chính xác. Vì vậy, bà con tiểu thương còn tâm lý "sợ bị sai" và bị cơ quan thuế xử phạt, nên rất cần được hỗ trợ để tuân thủ pháp luật tốt.

Đối với những thắc mắc của bà con tiểu thương, ông Mai Sơn - Phó Cục trưởng Cục thuế (Bộ Tài Chính) cho biết, đối với hộ kinh doanh nhỏ thì hàng tồn kho không bao nhiêu, còn với hộ lớn thì đang tồn tại dưới hình thức hộ kê khai nên đã quen với chứng từ, hóa đơn. Việc thực hiện tốt việc xuất hóa đơn từ không chỉ làm rõ doanh thu, chi phí mà còn giúp chứng minh nguồn gốc hàng hóa với cơ quan quản lý thị trường. Ngoài ra, việc xuất hóa đơn nhỏ lẻ hoàn toàn không làm tăng chi phí vì hiện nay vào các cửa hàng tiện lợi, siêu thị nhỏ thì dù mua cây kim, sợi chỉ, cái bật lửa họ cũng xuất hóa đơn.

“Việc này cũng rất thuận lợi vì chứng từ in ra từ máy POS đã biến thành hóa đơn rồi và cũng không tốn bao nhiêu chi phí. Về phía người mua vẫn cần hóa đơn để sau khi mua hàng có vấn đề gì thì còn có cơ sở để khiếu nại. Do vậy xuất hóa đơn khi bán hàng hóa không chỉ ở góc độ thuế còn ở cả góc độ nguồn gốc sản phẩm. Đối với vấn đề cơ quan thuế có xử phạt khi thực hiện sai hay không, cơ quan thuế mong muốn chính quyền địa phương vào cuộc để hỗ trợ hộ kinh doanh trong giai đoạn đầu. tất cả sẽ vào cuộc để hạn chế tối đa việc sai phạm và bị xử phạt, mong bà con yên tâm" - ông Sơn khẳng định.

Bàn về vấn đề này, chuyên gia Quách Chánh Đại Thanh Tâm - CEO Công ty Tapro cho biết, đến ngày 17/9/2025, việc chuyển đổi lên doanh nghiệp giúp hộ kinh doanh nâng uy tín, dễ tiếp cận vốn, tuân thủ pháp luật và minh bạch tài chính, đồng thời được hưởng các chính sách hỗ trợ của Nhà nước.

Tuy vậy, quá trình chuyển đổi vẫn gặp những rào cản như tâm lý và thói quen sợ thuế, ngại thay đổi, quản lý kiểu gia đình; chi phí và thủ tục phức tạp, tốn kém; chưa hiểu rõ quy định kế toán - thuế; quản trị và nhân sự (thiếu kỹ năng quản lý bài bản); vốn và thị trường (khó minh bạch tài chính để vay vốn, áp lực cạnh tranh lớn); chính sách và hỗ trợ (chưa thực sự hiệu quả, thiếu tư vấn đồng hành).

"Khó khăn là thực tế nhưng có thể vượt qua khi hóa đơn “tam hợp” bao gồm hợp pháp, hợp lý, hợp lệ và quản trị “tam quy” gồm quy chuẩn, quy chế, quy trình. Đây là nền tảng giúp hộ kinh doanh phát triển chính quy và bền vững hơn trong bối cảnh hội nhập. Và để quá trình này diễn ra thuận lợi, cần có sự phối hợp giữa nhà nước, doanh nghiệp, hộ kinh doanh” – ông Tâm nhấn mạnh.

Từ góc nhìn chính quyền địa phương, ông Nguyễn Xuân Thành - Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Phó Chủ tịch UBND phường An Đông (TP.HCM) cho biết, phường An Đông hiện có 81.229 người, với 3.957 doanh nghiệp, 3 chợ - trung tâm thương mại, 49 chi nhánh và phòng giao dịch của các ngân hàng thương mại cổ phần. Cùng các tuyến phố chuyên doanh nổi tiếng như phố thời trang, phố vàng bạc, đá trang sức… Toàn phường có 3.902 hộ kinh doanh, đóng góp khoảng 26% tổng thu thuế của phường trong năm vừa qua, tạo việc làm cho hàng nghìn lao động địa phương.

“Việc bỏ thuế khoán mang ý nghĩa lớn trong việc tạo ra sự minh bạch và công bằng trong chính sách thuế, hướng tới quản lý thuế hiện đại dựa trên dữ liệu số. Cách làm này khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp, thuận lợi hơn trong tiếp cận tín dụng và thúc đẩy chuyển đổi số thông qua kê khai, bán hàng trực tuyến…. Bắt đầu thực hiện sẽ rất khó, nhưng có hộ kinh doanh nhìn nhận nếu làm được sẽ rất thuận lợi, giúp hướng đến phát triển bền vững” - ông Thanh khẳng định.