Đô thị thông minh - xu hướng phát triển trong tương lai

Theo dự báo của Liên hiệp quốc, khoảng 70% dân số sẽ sống ở các đô thị vào năm 2050. Quá trình đô thị hóa tại các nước phát triển cũng như đang phát triển gây ra các vấn đề về môi trường, kinh tế, xã hội và cơ sở hạ tầng trên phạm vi toàn cầu. Những nguy cơ đó khiến các nước phải dịch chuyển sang một hình thái phát triển bền vững hơn. Do vậy, việc phát triển đô thị thông minh là phù hợp với xu thế chung của thế giới trong tương lai. Đặc biệt với sự bùng nổ của cuộc CMCN 4.0 cùng với quá trình đô thị hóa, thành phố thông minh đã trở thành xu thế tất yếu, động lực cơ bản cho phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia và các vùng miền, giúp các thành phố giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình đô thị hóa.

Phát triển đô thị thông minh là xu thế tất yếu

Tại Việt Nam, những năm gần đây vấn đề phát triển thành phố thông minh đã nhận được sự quan tâm của nhiều địa phương trên cả nước. Một số địa phương đã triển khai và đạt được kết quả ban đầu. Nghị quyết 52 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc CMCN 4.0 cũng đặt ra mục tiêu đến năm 2025 có ít nhất 3 đô thị thông minh tại 3 vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc, phía Nam và miền Trung để đến năm 2030 sẽ hình thành một chuỗi đô thị thông minh tại các khu vực kinh tế này, từng bước kết nối với mạng lưới đô thị thông minh trong khu vực và thế giới.

Ông Nguyễn Văn Khoa, Chủ tịch Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ CNTT Việt Nam (VINASA) cho rằng, xây dựng đô thị thông minh đang là một nhu cầu bức thiết của các đô thị. Đại dịch Covid-19 bùng phát gần 2 năm qua đã và đang thúc đẩy mạnh mẽ hơn quá trình xây dựng, phát triển thành phố thông minh với nhiều bài toán về thu thập, quản lý dữ liệu, giải pháp phòng chống dịch, quy hoạch, vận hành và quản lý cho các tỉnh, thành phố và đặc biệt là cho giai đoạn phục hồi và phát triển như hiện nay. Cùng với chuyển đổi số, thành phố thông minh đang trở thành một trong những chuẩn mực để phát triển, trở thành một trong những phương thức mới của các đô thị trong kỷ nguyên thông minh hóa, giúp các đô thị tối ưu hóa các nguồn lực, phát triển bền vững, đem lại sự an toàn, tiện ích hơn cho người dân và phát triển kinh tế.

Hiện nay, Việt Nam là một quốc gia đang trên đà phát triển, có tốc độ đô thị hóa nhanh, dân cư đang dịch chuyển về các thành phố lớn, có khả năng ứng dụng công nghệ vào phát triển kinh tế cũng như môi trường sống. Việc áp dụng mô hình thành phố bền vững thông minh cho các đô thị lớn của Việt Nam như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng… với việc triển khai những ứng dụng công nghệ để phát triển xã hội thông minh như 5G, di động (mobility), Internet vạn vật (Internet of Things), giao thông thông minh, khám chữa bệnh từ xa (telehealth)… có thể giúp các thành phố giải quyết được không ít tồn tại gây bức xúc xã hội hiện nay.

Anh Lê Yên Thanh, nhà sáng lập kiêm Tổng giám đốc Công ty cổ phần công nghệ Phenikaa MaaS cho biết, hiện nay nhiều nước trên thế giới đã phát triển đô thị thông minh và giải quyết được rất nhiều vấn đề về giao thông phức tạp. Giao thông thông minh đóng vai trò quan trọng trong lưu thông hàng hoá và con người và việc áp dụng một số công nghệ trong phát triển giao thông thông minh. Cùng với đó, hệ thống giao thông công cộng cũng là một thành phần quan trọng. Với đặc thù giao thông tập trung ở mảng phương tiện cá nhân như Việt Nam, rất cần sự đầu tư phát triển cùng quyết tâm từ Chính phủ và doanh nghiệp, để các phương tiện giao thông công cộng có chất lượng tốt hơn và kết nối tốt hơn với các phương tiện giao thông cá nhân truyền thống, anh Thanh nhấn mạnh.

Với kinh nghiệm trong việc làm tư vấn cũng như nghiên cứu về chính sách, chị Trần Vũ Hà Minh - Chuyên viên phân tích chính sách cơ sở hạ tầng, phát triển đô thị - Công ty tư vấn tài chính thuộc Big 4 Kiểm toán Nhật Bản chia sẻ, Việt Nam phát triển sau các nước khác như Nhật Bản, Singapore về đô thị thông minh và cũng gặp nhiều thách thức hơn, trong đó thách thức lớn nhất là chúng ta chưa có hệ thống giao thông công cộng phát triển. Tuy nhiên, đây lại là điều kiện thuận lợi cho việc phát triển giao thông thông minh một cách đồng đều hơn. Ngoài ra, những thách thức về an ninh trong xây dựng các mô hình giao thông chia sẻ cũng là vấn đề đặc trưng cần được giải quyết trong quá trình quy hoạch và xây dựng giao thông thông minh.

Trên thực tế, dịch Covid-19 đã khiến các quốc gia trên thế giới nói chung, Việt Nam nói riêng phải nhìn nhận lại nhiều vấn đề trong quá trình tồn tại, phát triển, trong đó có việc xem xét lại những mô hình phát triển đô thị nói chung và phát triển đô thị thông minh nói riêng. Phát triển đô thị thông minh nhận được sự quan tâm lớn của Chính phủ. Năm 2018, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 950/QĐ-TTg phê duyệt Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018 - 2025 và định hướng đến năm 2030. Đến nay, cả nước đã có 41/63 tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương đã hoặc đang triển khai xây dựng đề án phát triển đô thị thông minh, trong đó có đề án, kế hoạch được ban hành cho toàn tỉnh và đề án, kế hoạch ban hành cho một đô thị thuộc tỉnh.

Theo ông Nguyễn Thành Phong, Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương, việc triển khai đô thị thông minh tại Việt Nam hiện đang gặp một số khó khăn. Cụ thể, nhận thức về đô thị thông minh của xã hội nói chung chưa được cao. Tiêu chuẩn, quy chuẩn quy hoạch đô thị thông minh và hạ tầng kỹ thuật, công trình kiến trúc thông minh chưa được ban hành đầy đủ và đồng bộ. Việc triển khai đô thị thông minh còn riêng lẻ, manh mún. Các đô thị thông minh chưa mang tính đặc thù cho mỗi đô thị... Chính vì vậy, để phát triển đô thị thông minh cần có những giải pháp cụ thể trong quy hoạch, quản lý, điều hành.