Đổi mới toàn diện quản lý viên chức, gắn trách nhiệm người đứng đầu với kết quả công vụ

Quang cảnh phiên họp

Cải cách toàn diện để hiện đại hóa đội ngũ viên chức

Tờ trình của Chính phủ nêu rõ, sau hơn 13 năm thi hành, Luật Viên chức hiện hành đã góp phần quan trọng trong phát triển đội ngũ hơn 2,5 triệu viên chức trên cả nước, đáp ứng phần lớn yêu cầu cung ứng dịch vụ công trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, khoa học, văn hóa, xã hội. Tuy nhiên, cùng với những thành tựu đạt được, hệ thống pháp luật về viên chức đã bộc lộ nhiều bất cập, hạn chế: mô hình quản lý phân tán, chồng chéo; cơ chế tuyển dụng, sử dụng và đánh giá chưa đồng bộ; chính sách đãi ngộ chưa đủ mạnh để thu hút, giữ chân nhân lực chất lượng cao; kỷ luật, kỷ cương hành chính chưa nghiêm; dữ liệu quản lý chưa liên thông, hiện đại.

Từ thực tiễn này, Chính phủ đã trình Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) với bốn nhóm chính sách trọng tâm. Trước hết, đổi mới cơ chế tuyển dụng, sử dụng và đánh giá viên chức là trụ cột lớn nhất. Dự thảo quy định người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập chịu trách nhiệm toàn diện về chất lượng công vụ và hiệu quả phục vụ, từ khâu tuyển chọn, bố trí, đánh giá đến khen thưởng, kỷ luật. Quy trình tuyển dụng được mở rộng, linh hoạt hơn, cho phép kết hợp thi tuyển và phỏng vấn, đánh giá thực chất năng lực, qua đó khắc phục tình trạng tuyển dụng hình thức hoặc dựa vào thâm niên. Việc đánh giá, xếp loại gắn chặt với kết quả thực thi nhiệm vụ và mức độ hài lòng của người dân, coi đây là thước đo quan trọng nhất.

Nhóm chính sách thứ hai hướng tới tăng cường kỷ luật, kỷ cương và trách nhiệm giải trình. Dự thảo đưa ra các tiêu chí rõ ràng về khen thưởng, kỷ luật, chấm dứt hợp đồng, đồng thời thiết lập cơ chế bảo vệ viên chức khi thực thi công vụ, phòng ngừa tiêu cực trong tuyển dụng và sử dụng, đảm bảo tính công khai, minh bạch.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng đổi mới chính sách đãi ngộ và phát triển nguồn nhân lực, gắn cải cách tiền lương với hiệu quả công việc, bổ sung các chính sách đào tạo, bồi dưỡng, phúc lợi và bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế. Mục tiêu là xây dựng môi trường làm việc hấp dẫn, đủ sức cạnh tranh, để giữ chân và khuyến khích cống hiến của đội ngũ viên chức có năng lực.

Một điểm mới quan trọng khác là việc thiết lập cơ sở dữ liệu quốc gia về viên chức, kết nối liên thông với các cơ sở dữ liệu quốc gia khác. Đây sẽ là nền tảng quan trọng giúp nâng cao năng lực quản trị, phục vụ điều hành, giám sát và hoạch định chính sách, đồng thời phòng ngừa rủi ro trong công tác quản lý nhân sự.

Đáng chú ý, dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) cũng bảo đảm tính đồng bộ với hệ thống pháp luật liên quan như Luật Cán bộ, công chức, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Bảo hiểm xã hội, đồng thời phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Việc sửa đổi lần này được đánh giá là toàn diện, nhằm xây dựng một đội ngũ viên chức chuyên nghiệp, trách nhiệm, năng động, minh bạch và hiệu quả, tạo nền tảng vững chắc cho việc cung ứng dịch vụ công chất lượng cao.

Nhấn mạnh tính khả thi và yêu cầu đồng bộ hóa

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội khi thẩm tra cơ bản tán thành với sự cần thiết và các định hướng chính sách của dự thảo luật, đồng thời nhấn mạnh tính khả thi, tính đồng bộ và yêu cầu hoàn thiện kỹ thuật lập pháp.

Cơ quan thảm tra đánh giá cao định hướng gắn trách nhiệm người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập với kết quả thực thi công vụ và sự hài lòng của người dân. Đây được coi là điểm đột phá lớn, tạo chuyển biến thực chất trong quản lý và nâng cao hiệu quả cung ứng dịch vụ công. Ủy ban cũng đề nghị quy định cụ thể hơn các tiêu chí đánh giá để tránh hình thức, đồng thời bổ sung cơ chế giám sát, kiểm tra độc lập, nhằm bảo đảm khách quan, minh bạch.

Về cơ chế tuyển dụng và sử dụng viên chức, cơ quan thẩm tra cho rằng, việc kết hợp thi tuyển với phỏng vấn, đánh giá năng lực là phù hợp xu thế quốc tế, nhưng cần hướng dẫn chi tiết để bảo đảm thống nhất trên phạm vi toàn quốc, tránh tình trạng mỗi nơi một kiểu. Ủy ban cũng đề nghị làm rõ các quy định liên quan đến hợp đồng làm việc, chấm dứt hợp đồng và chế độ chuyển đổi vị trí việc làm, bảo đảm không tạo kẽ hở cho tiêu cực, lợi ích nhóm.

Đối với chính sách đãi ngộ, Ủy ban này đề nghị gắn chặt với lộ trình cải cách tiền lương theo Nghị quyết 27-NQ/TW, đồng thời có chính sách đặc thù đối với các lĩnh vực sự nghiệp công lập quan trọng như y tế, giáo dục, nghiên cứu khoa học. Việc bảo đảm quyền lợi về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, phúc lợi tập thể cũng được khuyến nghị cụ thể hóa để tạo môi trường làm việc ổn định, khuyến khích viên chức cống hiến lâu dài.

Báo cáo thẩm tra đặc biệt lưu ý tới việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về viên chức. Đây là giải pháp quan trọng để số hóa công tác quản lý, nhưng cần có quy định cụ thể về quản lý, khai thác, bảo mật thông tin, bảo đảm an toàn dữ liệu và quyền riêng tư. Đồng thời, việc liên thông với các cơ sở dữ liệu quốc gia khác phải được thiết kế đồng bộ, tránh chồng chéo, lãng phí.

Cơ quan thẩm tra cũng nhấn mạnh yêu cầu bảo đảm sự tương thích với các luật liên quan và các cam kết quốc tế. Việc sửa đổi Luật Viên chức phải đồng bộ với Luật Cán bộ, công chức, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Bảo hiểm xã hội và các điều ước quốc tế. Ủy ban đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát, đối chiếu và hoàn thiện kỹ thuật lập pháp để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, cũng như khả năng thực thi cao.

Bên cạnh đó, báo cáo thẩm tra cũng phân tích tác động ngân sách và lộ trình triển khai. Việc thực hiện cải cách tiền lương, chính sách đào tạo, bồi dưỡng và đầu tư cho cơ sở dữ liệu quốc gia đòi hỏi nguồn lực đáng kể. Do đó, cần có đánh giá cụ thể về chi phí, nguồn tài chính và phương án cân đối, tránh gây áp lực lên ngân sách nhà nước.