Hốt bạc khi chi phối thị trường

“Liên minh” với đối thủ

Những ngày cuối tháng 11/2014, CTCP Chiếu xạ An Phú (APC) - một trong ba DN chiếm thị phần lớn nhất trong lĩnh vực chiếu xạ thực phẩm tại Việt Nam đã tiến hành hợp nhất với một DN cùng ngành là Công ty TNHH Thái Sơn. Trước khi diễn ra quyết định sáp nhập, tỷ lệ cổ phần của APC đã bị Công ty TNHH Thái Sơn thâu tóm trên 50% và nắm quyền chi phối.

Năm 2015, doanh thu từ chiếu xạ trái cây có thể tăng thêm 13-15 tỷ đồng

Thương vụ nói trên được giới đầu tư chứng khoán xem là một “Vicostone mới” trong lĩnh vực chiếu xạ, bởi nó diễn ra giống như vụ sáp nhập của CTCP Vicostone với CTCP Phượng Hoàng Xanh (PHE NIKAA) để hình thành một DN chuyên về sản xuất đá ốp lát nhân tạo.

Tuy nhiên, đứng từ góc độ hoạt động ngành chiếu xạ hàng nông, hải sản xuất khẩu, dù hiểu theo cách APC sáp nhập Thái Sơn hay Thái Sơn mua lại APC đều có ý nghĩa như nhau. Bởi, sau hoạt động hợp nhất này, APC sẽ chiếm đến 70% thị phần chiếu xạ toàn quốc và kiểm soát được giá trên thị trường.

Thực tế cho thấy, trong vòng hơn 10 năm trở lại đây, lĩnh vực chiếu xạ tại Việt Nam chỉ có sự tham gia của 5 đơn vị. Trong đó, 2 đơn vị Nhà nước là Viện Khoa học và Kỹ thuật Hạt nhân Hà Nội và Trung tâm Nghiên cứu và Triển khai công nghệ bức xạ chủ yếu tập trung vào các hoạt động nghiên cứu. Thị phần chính được chia sẻ cho 3 đơn vị thương mại là CTCP Sơn Sơn, Công ty TNHH Thái Sơn và APC.

Việc hợp nhất giữa APC và Thái Sơn sẽ chấm dứt tình trạng kìm giá lẫn nhau giữa các “ông lớn” ngành chiếu xạ. Hiệu ứng ban đầu đã cho thấy, sau khi hợp nhất, giá cổ phiếu của APC tăng nhanh từ mức 13.000 đồng lên 20.000 đồng/cổ phiếu. Điều này cũng mở ra kỳ vọng ngành chiếu xạ thực phẩm ở Việt Nam sẽ đón nhận thêm các nguồn đầu tư mới trong thời gian tới.

Đặc biệt là khi APC vừa công bố sẽ đầu tư 150 tỷ đồng mở thêm 1 nhà máy tại khu vực phía Bắc nhằm đón đầu thị trường xuất khẩu vải của khu vực này. Tuy nhiên, sự độc quyền cũng sẽ đồng nghĩa với khả năng, trong ngắn hạn, giá chiếu xạ có thể cũng tăng nhanh chứ không còn ở mức trung bình 13 - 15 nghìn đồng/kg như hiện nay.

“Độc quyền” thu lợi

Theo tìm hiểu của TBNH, trong năm 2015, ngành chiếu xạ thực phẩm xuất khẩu của Việt Nam sẽ có tốc độ tăng trưởng mạnh ở tất cả các mặt hàng. Cụ thể, sau sáp nhập với Công ty Thái Sơn, APC sẽ sở hữu 2 nhà máy chiếu xạ thủy sản duy nhất vùng ĐBSCL, tại Vĩnh Long và Cần Thơ. Mỗi ngày, 2 nhà máy này chiếu xạ được khoảng 400 tấn sản phẩm. Thống kê của Bộ NN&PTNT cho thấy, trong 11 tháng vừa qua, giá trị xuất khẩu hàng thủy sản cả nước tăng 19,3%. Vì vậy, nhu cầu chiếu xạ thủy sản dự báo sẽ tăng mạnh trong năm tới.

Ở mặt hàng trái cây tươi, với 2 nhà máy đặt tại Bình Dương và Cần Thơ, DN này có thể chiếu xạ 250 tấn sản phẩm/ngày. Mặc dù doanh thu từ việc chiếu xạ thanh long của APC mới chỉ đóng góp khoảng 13% doanh thu lĩnh vực chiếu xạ của DN, nhưng sang năm 2015, nếu FTA Việt Nam và Liên minh Hải quan Nga, Belarus, Kazakhstan và Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) được ký kết, sản lượng xuất sang các thị trường như Úc, Nga, New Zealand… sẽ tăng trưởng mạnh.

Bên cạnh đó, vào tháng 10/2014, Bộ Nông nghiệp Mỹ cũng đã cho phép nhập khẩu hai mặt hàng trái cây tươi của Việt Nam là nhãn và vải. Với quyết định này, sản lượng xuất khẩu trái cây sang Mỹ dự kiến tăng thêm khoảng 1.800 tấn/năm. Với mức giá chiếu xạ trái cây trung bình 15 nghìn đồng/kg như hiện nay, doanh thu từ chiếu xạ trái cây của APC có thể tăng thêm 13-15 tỷ đồng vào năm tới.

Một số ý kiến cho rằng, hiện nay giá chiếu xạ trái cây tươi thường cao hơn nhiều so với sản phẩm thông thường vì phải gánh thêm chi phí trả cho Cơ quan Kiểm dịch động thực vật Mỹ, khoảng 3,2 tỷ đồng/năm. Do vậy, nếu sản lượng trái cây chiếu xạ tăng lên, DN chiếu xạ có thể hạ giá dịch vụ chiếu xạ để hỗ trợ xuất khẩu nông sản. Tuy nhiên, khả năng này khó có thể xảy ra, ít nhất là trong một vài năm tới, vì ngành chiếu xạ thuộc nhóm ngành có định phí lớn.

Hiện mỗi năm APC vẫn phải chi thường xuyên khoảng 13 tỷ đồng để nhập khẩu bổ sung nguồn xạ, đồng thời cũng phải chi 13-14 tỷ đồng để khấu hao máy móc. Nếu DN hạ giá bán chiếu xạ cũng đồng nghĩa với việc kéo dãn thời gian tới điểm hòa vốn, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận.

Động thái sáp nhập với Công ty Thái Sơn kéo giá cổ phiếu tăng lên chứng tỏ APC đang hướng đến việc thu hút đầu tư để trở thành DN độc chiếm trong lĩnh vực chiếu xạ. Vì thế, khó có thể hy vọng rằng DN này sẽ từ bỏ đặc quyền của mình để hỗ trợ cho hoạt động xuất khẩu nông sản.

Thạch Bình