Liệu đã đến lúc giới đầu tư thôi sợ suy thoái và học cách tin vào dữ liệu?

Liệu đã đến lúc giới đầu tư thôi sợ suy thoái và học cách tin vào dữ liệu?

Torsten Sløk, chuyên gia kinh tế trưởng của Apollo Global Management, cho rằng những dự báo về một đợt giảm tốc sắp xảy ra đã liên tục sai, và giới kinh tế học cần nghiêm túc nhìn lại chuỗi sai lầm trong phán đoán của mình.

“Các dự báo đồng thuận đã sai từ tháng 1 đến nay”, Sløk viết trong bản tin mới đây và cho biết trung bình dự báo của các chuyên gia kinh tế đã cho rằng kinh tế Mỹ sẽ chậm lại suốt 9 tháng liên tiếp.

“Nhưng thực tế là điều đó đơn giản đã không xảy ra… Giới kinh tế học cần tự "soi gương" lại chính mình”, ông nói.

Tăng trưởng vượt mọi kỳ vọng

GDP quý II của Mỹ tăng 3,8% theo năm, mức tăng đáng kể trong bối cảnh Cục Dự trữ Liên bang (Fed) vẫn đang nỗ lực kiềm chế lạm phát. Mô hình GDPNow của Fed Atlanta thậm chí dự báo tốc độ tăng trưởng quý III có thể đạt 3,9%.

Nhiều chuyên gia kinh tế từng cho rằng lãi suất cao kéo dài, điều kiện tín dụng thắt chặt và cú sốc “Ngày Giải phóng” hồi tháng 4 sẽ sớm kéo đà tăng trưởng giảm mạnh.

Nhưng các số liệu lại kể câu chuyện khác: Chi tiêu tiêu dùng tiếp tục bền bỉ; Đầu tư doanh nghiệp không giảm mà còn tăng mạnh trong các lĩnh vực liên quan tới trí tuệ nhân tạo (AI), hạ tầng năng lượng và tái công nghiệp hóa; Thị trường nhà ở, vốn nhạy cảm với lãi suất, vẫn ổn định đáng ngạc nhiên tại nhiều khu vực trọng điểm.

Sløk không đi sâu vào các yếu tố này trong bản Daily Spark phát hành thứ Tư, ngoại trừ đề cập đến đà tăng trưởng việc làm chậm lại mà ông cho rằng nguyên nhân là do sự sụt giảm nhập cư, chứ không phải do nền kinh tế yếu đi.

“Điểm mấu chốt là kinh tế Mỹ vẫn cực kỳ vững vàng. Ngày càng khó có thể nói rằng chúng ta vẫn đang chờ "tác động tiêu cực trì hoãn" của những gì xảy ra cách đây sáu tháng”, Sløk nhấn mạnh, đồng thời ám chỉ "Ngày Giải phóng" của Tổng thống Donald Trump và việc áp thuế đối ứng quy mô lớn.

Một số chuyên gia phân tích hàng đầu cũng cho rằng "Ngày Giải phóng" không phải là khởi đầu cho suy thoái, mà là dấu mốc kết thúc giai đoạn đầu của chu kỳ tái cấu trúc kinh tế.

Liệu “phục hồi luân phiên” đang diễn ra?

Chiến lược gia cổ phiếu Mỹ của Morgan Stanley, Mike Wilson, đã dùng cụm từ "suy thoái luân phiên" (rolling recession) để mô tả diễn biến kinh tế suốt ba năm qua.

Theo Wilson, kinh tế Mỹ đã âm thầm trải qua những giai đoạn giống suy thoái kể từ năm 2022 — không biểu hiện rõ trên các chỉ báo truyền thống như GDP hay thất nghiệp, mà diễn ra luân phiên giữa các khu vực.

Ông lập luận rằng các chỉ số vĩ mô đã bỏ sót những khó khăn ngầm, như: Lượng tuyển dụng sụt tới 80% trong mùa hè; Tăng trưởng thu nhập trung bình âm kéo dài.

Wilson cho rằng bức tranh hiện nay không phải là “không có suy thoái”, mà là một quá trình điều chỉnh luân phiên, từng lớp, giữa các ngành và khu vực, minh chứng cho sức chịu đựng phi thường của nền kinh tế Mỹ, nhưng cũng là tín hiệu cho thấy chu kỳ tăng trưởng này có thể đang bước vào giai đoạn tái cân bằng mới.

Mặc dù cả Mike Wilson lẫn Torsten Sløk chưa từng trực tiếp chỉ ra điểm giao nhau trong cách họ nhìn nhận nền kinh tế, Wilson tin rằng nền kinh tế Mỹ đã chạm đáy vào mùa xuân năm ngoái, trùng thời điểm với chiến dịch “Ngày Giải phóng” của Nhà Trắng nhằm siết chặt chính sách thuế quan. Ông lưu ý rằng việc làm trong khu vực liên bang là lĩnh vực duy nhất không chịu ảnh hưởng từ giai đoạn “suy thoái luân phiên”, cho đến khi sáng kiến DOGE của Elon Musk đã “khắc phục điều đó một cách khá kịch tính”.

Đầu tháng 9, Wilson lập luận rằng báo cáo việc làm yếu kém của tháng 8 vừa được công bố là “bằng chứng củng cố cho luận điểm rằng nền kinh tế Mỹ đang chuyển từ suy thoái luân phiên sang phục hồi luân phiên”.

“Tóm lại, chúng ta đang bước vào giai đoạn đầu chu kỳ mới, và việc Fed cắt giảm lãi suất sẽ là yếu tố then chốt cho đợt tăng giá kế tiếp của chu kỳ thị trường giá lên bắt đầu từ tháng 4”, Wilson viết.

Báo cáo việc làm tháng 9 vẫn chưa được công bố, nhưng báo cáo việc làm khu vực tư nhân của ADP hôm thứ Tư cho thấy số việc làm bị mất trong tháng 9, cùng với việc số liệu tháng 8 được điều chỉnh giảm sang vùng âm.

Chuyên gia kinh tế trưởng của Comerica Bank, Bill Adams nhận định rằng kết quả này “tồi tệ hơn dự kiến”, khi ADP ghi nhận sụt giảm trong 3/4 tháng gần nhất.

Bình luận về thông tin khác trong ngày, rằng chính phủ Mỹ đã đóng cửa lần thứ ba dưới thời Tổng thống Trump, Adams nói: “Thường thì báo cáo ADP chỉ đóng vai trò thứ yếu so với báo cáo việc làm của chính phủ, nhưng trong bối cảnh chính phủ ngừng hoạt động, báo cáo này lại trở nên đặc biệt quan trọng”.

Nói cách khác, “phục hồi luân phiên” đang thể hiện rõ trên thị trường chứng khoán, nhưng chưa xuất hiện trong thị trường lao động.

Chủ tịch Fed Jerome Powell từng nhận định hồi tháng 9 rằng đây là “môi trường ít tuyển dụng, ít sa thải”.

Ý nghĩa đối với giới đầu tư

Theo Sløk, chẩn đoán này mang nhiều hàm ý quan trọng cho thị trường. Nếu kinh tế Mỹ không yếu đi mà đang mạnh lên, triển vọng lạm phát có thể nghiêng về xu hướng tăng.

Dù lạm phát cơ bản đã hạ nhiệt so với đỉnh năm 2022, ông Sløk cảnh báo rằng tăng trưởng mạnh kết hợp với chính sách tiền tệ nới lỏng có thể tái khơi dậy áp lực giá: “Rủi ro lạm phát tăng trở lại đang gia tăng, đặc biệt nếu Fed tiếp tục cắt giảm lãi suất”.

Tháng 9 vừa qua, Fed đã thực hiện đợt giảm lãi suất đầu tiên sau nhiều năm, cho thấy niềm tin rằng lạm phát đang quay về mục tiêu 2%. Thị trường hiện cũng định giá thêm nhiều đợt cắt giảm trong các quý tới.

Thực tế, vào ngày 30/9, Sløk từng nhấn mạnh rằng “nền kinh tế đang mạnh, và lạm phát vẫn cao”, dẫn chứng bằng 12 chỉ báo khác nhau, từ lượng khách du lịch đến số lượt tham quan Tượng Nữ thần Tự do, tất cả đều tăng mạnh.

Ông thậm chí còn đưa ra dự báo táo bạo trước dữ liệu ADP hôm sau, cho rằng đồng thuận dự báo 50.000 việc làm mới trong báo cáo chính thức “quá bi quan”.

Tuy nhiên, những lời chỉ trích gay gắt nhất của ông Sløk không nhắm vào giới hoạch định chính sách hay thị trường, mà nhắm thẳng vào cộng đồng dự báo kinh tế. Theo ông, việc liên tục dự đoán sai khi cho rằng suy yếu sẽ xảy ra nhưng thực tế không, đã làm xói mòn nghiêm trọng uy tín của giới kinh tế học.