Nền kinh tế cần “liều thuốc” đặc biệt

	Hỗ trợ nền kinh tế: Dư địa chính sách tiền tệ đã gần tới hạn
	Tác động dịch COVID-19 đối với kinh tế Việt Nam và những khuyến nghị chính sách

Các gói hỗ trợ tác động chưa đủ mạnh

Trao đổi tại Tọa đàm trực tuyến “Covid-19: Những thách thức và con đường phục hồi cho Việt Nam”, PGS. TS. Bùi Văn Huyền - Ủy viên Hội đồng lý luận Trung ương, Viện trưởng Viện Kinh tế, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh nhận định, đại dịch đã gây ra cuộc khủng hoảng 3 trong 1, đó là khủng hoảng kinh tế, xã hội, y tế. Con số tăng trưởng âm 6,17% trong quý III là mức suy giảm kỷ lục, cho thấy nền kinh tế đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có.

Trong bối cảnh đó, Chính phủ đã có 3 chùm chính sách đó là: Nhóm chính sách chống dịch bao gồm chính sách liên quan đến giãn cách, cách ly, điều trị, vaccine; nhóm thứ hai là chính sách về kinh tế, chủ yếu là các giải pháp kích thích kinh tế như miễn giãn giảm thuế, giảm phí, giảm lãi suất ngân hàng…; thứ ba là chính sách về an sinh, hỗ trợ người nghèo, người lao động mất việc làm, người gặp khó khăn vì dịch.

Cần ban hành một chương trình phục hồi kinh tế với tầm nhìn từ 2-3 năm

Theo PGS. TS. Bùi Văn Huyền, những chính sách này được thiết kế, triển khai một cách bài bản, thực hiện quyết liệt và linh hoạt, bao quát, có những tác động tích cực. Minh chứng cho đến tháng 6, tháng 7 vừa qua, kinh tế Việt Nam vẫn là điểm sáng, nhận được những đánh giá tích cực của các tổ chức kinh tế thế giới.

Nhìn tổng quát, kinh tế vĩ mô tiếp tục được duy trì ổn định; bức tranh khởi nghiệp vẫn sáng với 85,5 nghìn doanh nghiệp thành lập mới cùng với 32 nghìn doanh nghiệp quay trở lại hoạt động trong 9 tháng đầu năm; xuất khẩu vẫn tăng trưởng khá cao; tổng vốn đầu tư nước ngoài vẫn tăng so với cùng kỳ… Đó là những thành quả cho thấy Chính phủ đã nỗ lực rất lớn trong thời gian qua.

Tuy vậy vẫn còn nhiều hạn chế, như giải ngân vốn đầu tư công chậm, tính lũy kế đến hết tháng 9, mới giải ngân được 47%, còn hơn 250 nghìn tỷ đồng phải thực hiện trong 3 tháng cuối năm; nhập siêu có xu hướng quay lại. Bên cạnh đó, quy mô của các gói hỗ trợ còn nhỏ, chất lượng cũng như hiệu quả thực tế của một số chính sách chưa được như mong muốn. Vấn đề an sinh xã hội trên một số địa bàn giãn cách chưa được đảm bảo, một bộ phận người lao động vẫn còn khó khăn...

Cần chương trình phục hồi kinh tế dài hạn

Theo PGS. TS. Nguyễn Huy Hoàng - Viện trưởng Viện Đông Nam Á, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, gói hỗ trợ của Việt Nam vẫn còn khiêm tốn, chỉ mới vào khoảng hơn 2% GDP. Trong khi Singapore sử dụng gói kích thích kinh tế lên tới 16% GDP, Maylaysia khoảng 5-6% GDP, Philippines khoảng 3% GDP...

Bài học từ các nước khác, đơn cử như Singapore, bên cạnh việc triển khai tiêm vaccine, nước này đã nhanh chóng phục hồi kinh tế thông qua các gói hỗ trợ, như đối với ngành du lịch, mở tài khoản vay từ 1-5 triệu SGD; hỗ trợ 30% tiền thuê mặt bằng tư nhân; miễn thuế mặt bằng do nhà nước sở hữu hoặc quản lý… Ngoài ra, Singapore còn có chương trình cho vay với DNNVV đến hết năm 2021, tổng trị giá 80 tỷ USD, trong đó 11 tỷ USD huy động từ nguồn dự trữ quốc gia.

Với Malaysia, gói hỗ trợ kinh tế cũng chiếm 5%-6% GDP, tương đương gần 10 tỷ USD, gói này được đưa ra trong năm 2021. Gói tài chính này bao gồm một khoản bơm trực tiếp để cải thiện dịch vụ y tế công cộng, cung cấp tiền mặt cho các hộ gia đình và hỗ trợ người dân, doanh nghiệp ở thời điểm phong tỏa kéo dài.

Indonesia cũng có gói kích thích kinh tế tương đối lớn, trong đó có những kế hoạch hỗ trợ DNNVV, hỗ trợ lương, hỗ trợ trong thời gian giãn cách, đóng cửa, gia hạn các khoản nợ ngân hàng… để kéo dài thời gian cầm cự của doanh nghiệp.

Theo các chuyên gia, nền kinh tế đang bị tổn thương trầm trọng, cần nâng các gói hỗ trợ lên thành chương trình phục hồi kinh tế, kéo dài từ 2-3 năm. Kết hợp cùng các biện pháp ngắn hạn để đảm bảo ổn định vĩ mô, không làm mất các động lực tăng trưởng quan trọng, đưa nền kinh tế về trạng thái bình thường.

PGS. TS. Bùi Văn Huyền cho rằng, các biện pháp trước mắt cho con đường phục hồi bao gồm: Kiểm soát được dịch, đảm bảo nguồn cung bao phủ vaccine, xây dựng phương án sống chung với dịch, làm sao để phong tỏa ở diện hẹp nhất.

Thứ hai, đồng bộ các biện pháp kích thích kinh tế, trợ giúp doanh nghiệp phục hồi thông qua các gói hỗ trợ gián tiếp và trực tiếp, tăng cường giải ngân đầu tư công.

Thứ ba, cần hạn chế đứt gãy lao động, tăng cường biện pháp để giữ chân người lao động như cam kết họ có thể về quê bất cứ lúc nào, cung cấp lương thực trong giãn cách. Cùng với đó là thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số, tính toán lại khả năng quản trị vùng.

“Việc kích thích phục hồi thông qua chương trình phục hồi kinh tế là rất cần thiết. Trần nợ công của Việt Nam hiện tại khoảng 55% GDP, còn dư địa khoảng 10%, bội chi hiện tại khoảng dưới 4%, hoàn toàn có thể nâng lên khoảng dưới 5%”, vị chuyên gia này nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, PGS. TS. Nguyễn Huy Hoàng cho rằng, Việt Nam có thể cân nhắc nâng trần nợ công để ứng phó với dịch bệnh. Đẩy mạnh các công cụ vay nợ. Tuy nhiên, mọi chính sách được đưa ra cũng cần thận trọng, cân nhắc các khả năng rủi ro, để đảm bảo được sự ổn định bền vững.

Đại diện doanh nghiệp, ông Nguyễn Hữu Nam - Phó Giám đốc VCCI chi nhánh TP. Hồ Chí Minh đề nghị, cần sớm có kịch bản sống chung với dịch, đảm bảo vừa phát triển kinh tế, vừa phòng chống dịch hiệu quả. Không để doanh nghiệp ảnh hưởng nghiêm trọng như thời gian vừa qua.

Trong các chính sách hỗ trợ cũng cần quan tâm nhiều hơn nữa tới bộ phận DNNVV. Ngoài ra, khi thiết kế chính sách, cần có sự tham vấn của doanh nghiệp, trao quyền chủ động hơn nữa cho doanh nghiệp trong việc đảm bảo sản xuất an toàn. “Covid-19 chưa từng có tiền lệ, nên có thể vừa làm vừa thay đổi, cần chấp nhận rủi ro để nền kinh tế khôi phục, đó là quy luật sống chung với dịch”, ông Nam nhấn mạnh.

(Thực hiện Nghị quyết 84/NQ-CP ngày 29/5/2020 của Chính phủ)