Niềm tin của doanh nghiệp đã trở lại nhưng cần vun đắp

Ban IV đánh giá, mặc dù thời kỳ khó khăn của các doanh nghiệp vẫn đang tiếp diễn nhưng niềm tin đã quay trở lại.

Khó khăn vẫn tiếp diễn nhưng niềm tin đã quay trở lại

Trong báo cáo lần này, Ban IV đã gửi tới người đứng đầu Chính phủ kết quả khảo sát tình hình doanh nghiệp năm 2023 và dự cảm về triển vọng năm 2024 của doanh nghiệp. Cuộc khảo sát vừa được thực hiện trong tháng 12/2023.

Kết quả khảo sát cho thấy, mặc dù thời kỳ khó khăn của doanh nghiệp vẫn đang tiếp diễn nhưng niềm tin đã quay trở lại. So với cuộc khảo sát Ban IV thực hiện hồi tháng 4/2023, lần này tỷ lệ doanh nghiệp đánh giá tích cực/rất tích cực tình hình kinh tế vĩ mô hiện nay gấp 2,7; tỷ lệ đánh giá tích cực về triển vọng kinh tế vĩ mô 12 tháng tới gấp gần 3 lần; tỷ lệ doanh nghiệp dự kiến mở rộng quy mô mạnh tăng gấp 2 lần.

Ban IV cho biết, nhiều chính sách hỗ trợ của Chính phủ đã nhận được một tỷ lệ nhất định doanh nghiệp đánh giá hiệu quả. Điều hành của chính quyền địa phương cũng đã nhận được sự đánh giá tích cực hơn.

Thông tin từ cuộc khảo sát cho thấy, doanh nghiệp kiệt sức là sự thật, sau 2 năm Covid-19 và 2 năm phải đối mặt với những bất ổn của kinh tế vĩ mô toàn cầu”. Đã vậy, doanh nghiệp vẫn tiếp tục gặp phải 5 khó khăn: thiếu đơn hàng, ít dòng tiền, khó tiếp cận vốn, thủ tục hành chính phức tạp và nguy cơ hình sự hóa các giao dịch kinh tế.

Thủ tục hành chính vẫn có nhiều thách thức trong việc tuân thủ cho doanh nghiệp, đặc biệt là thủ tục hoàn thuế hoặc phòng cháy chữa cháy (PCCC). Và với nhiều vụ việc trong thực tế đã được xử lý, nhiều doanh nghiệp tỏ rõ sự lo ngại về nguy cơ hình sự hóa các quan hệ kinh tế, mặc dù Nghị quyết 86/NQ-CP/2022 về Phát triển thị trường đã nhấn mạnh: “Các chủ thể tham gia thị trường tuân thủ đầy đủ quy định của pháp luật, được Nhà nước bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp. Không hình sự hóa các quan hệ dân sự, kinh tế”.

Báo cáo của Ban IV cho biết, đơn hàng thiếu là khó khăn lớn trong năm 2023. Doanh nghiệp cũng cố gắng tìm mọi kênh để tìm nguồn khách hàng mới nhưng lại phải trải qua giai đoạn sản xuất hàng mẫu và cần doanh nghiệp chủ động bỏ chi phí đầu tư. Cuối năm 2023, đơn hàng có vẻ tăng lên nhưng doanh nghiệp đã cạn nguồn vốn, hết tài sản thế chấp để vay thêm, khó khăn lại lặp lại, không có tiền để sản xuất.

Thời điểm vàng để cải cách

Dự cảm về năm 2024, doanh nghiệp nhận thấy “vẫn rất khó khăn”. Tỷ lệ dự kiến ngừng kinh doanh, chờ giải thể và tạm ngừng kinh doanh trong khảo sát tháng 12 không giảm so với khảo sát tháng 4. 11,8% doanh nghiệp trả lời khảo sát cho rằng có thể ngừng kinh doanh, chờ giải thể; 12,2% dự kiến tạm ngừng kinh doanh; 28,2% cho biết có thể giảm mạnh quy mô.

Trong số các doanh nghiệp dự kiến còn hoạt động năm 2024, có 58,9% có thể giảm quy mô lao động trên 5%, trong đó có 16,6% giảm trên 50%; có 60,2% số doanh nghiệp dự kiến giảm doanh thu, trong đó tỷ lệ giảm trên 50% doanh thu là 17,3%.

Ban IV cho rằng, nếu không được vun đắp kịp thời, sức lực của doanh nghiệp sẽ cạn kiệt. Năm 2024 là thời điểm cần tiếp tục khoan thư sức dân, sức doanh nghiệp hơn bao giờ hết để nuôi dưỡng niềm tin và năng lực phục hồi của doanh nghiệp cũng như tổng thể nền kinh tế. Với thực tiễn tình hình, Ban IV đề xuất Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ 3 vấn đề cơ bản.

Thứ nhất, năm 2024 vẫn là một năm nhiều biến số do bối cảnh toàn cầu còn diễn biến phức tạp ảnh hưởng không nhỏ tới nội tại quốc gia, trong khi nội lực của doanh nghiệp đã bị bào mòn. Do đó, Ban IV cho rằng, sự quyết liệt, kịp thời phải liên tục được duy trì, lan tỏa từ Thủ tướng, Chính phủ đến các bộ, ngành, cấp cơ sở nhằm tiếp tục đồng hành hiệu quả, trợ lực, vun đắp niềm tin để người dân và doanh nghiệp vượt khó.

Thứ hai, khi bối cảnh thế giới nhiều biến số nhưng vai trò của Việt Nam không ngừng được củng cố trên trường quốc tế, đây là “thời điểm vàng” của cải cách, giải quyết triệt để những vấn đề nội tại của nền kinh tế cũng như của mô hình phát triển để tạo ra các động lực phát triển mới.

Theo đó, Ban IV đề xuất Chính phủ tiếp tục đẩy mạnh đầu tư vào các dự án cơ sở hạ tầng quan trọng; phát triển nhân lực công nghệ cao đặc biệt trong ngành bán dẫn, công nghệ xanh…; xây dựng nền hành chính, quản trị công kỷ cương; xây dựng các chính sách hỗ trợ khu vực kinh tế tư nhân một cách thực chất và thúc đẩy doanh nghiệp dân tộc dẫn dắt tăng trưởng; và chuyển đổi nền kinh tế theo hướng xanh và tuần hoàn.

Thứ ba, đợt khảo sát cũng ghi nhận nhiều kiến nghị, đề xuất cụ thể từ cộng đồng doanh nghiệp, bao gồm một số vấn đề có tính ngắn hạn nhưng cấp bách, hướng đến gỡ các nút thắt trước mắt nhằm củng cố niềm tin, gia tăng nội lực để doanh nghiệp và kinh tế đất nước vượt qua khó khăn, tận dụng cơ hội nhằm phục hồi và vươn lên mạnh mẽ trong năm 2024.