Phải xử lý mạnh tay với doanh nghiệp bỏ cọc trong đấu giá đất

4 lô đất đã từng đấu giá tại Thủ Thiêm và doanh nghiệp bỏ cọc

Theo HoREA, thời gian qua xuất hiện nhiều trường hợp tổ chức kinh tế tham gia đấu giá, trả giá cao nhưng sau đó bỏ cọc hoặc không thực hiện nghĩa vụ tài chính. Tuy nhiên, dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về xử lý vướng mắc trong đấu giá quyền sử dụng đất mới chỉ quy định cấm cá nhân vi phạm tham gia đấu giá trong trường hợp giao đất ở, trong khi doanh nghiệp mới là nhóm tác động chính đến thị trường.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, cho rằng quy định hiện hành chưa bao quát đầy đủ thực tế, cần mở rộng phạm vi cấm áp dụng cho cả cá nhân và tổ chức trong mọi trường hợp giao đất hoặc cho thuê đất.

Theo ông Châu, cần bổ sung hai hành vi vi phạm bị áp dụng lệnh cấm gồm: bỏ cọc sau khi trúng đấu giá và không hoàn thành nghĩa vụ thanh toán.

“Với chế tài này, doanh nghiệp lớn sẽ phải thận trọng hơn trước nguy cơ bị cấm tham gia, qua đó hạn chế được tình trạng thao túng, đẩy giá ảo trong các phiên đấu giá đất,” ông Châu nhấn mạnh.

Trước đó, tại TP. Hồ Chí Minh đã xảy ra vụ bỏ cọc đình đám liên quan 4 lô đất tại Khu đô thị Thủ Thiêm (tháng 12/2021).

Trong đó, Công ty TNHH Đầu tư Bất động sản Ngôi Sao Việt (thuộc Tập đoàn Tân Hoàng Minh) bỏ 600 tỷ đồng tiền cọc và xin hủy kết quả trúng lô đất 3-12, giá trúng lên tới 24.500 tỷ đồng.

Tương tự, Công ty TNHH Đầu tư và Kinh doanh Thương mại Bình Minh cũng xin hủy kết quả trúng lô đất 3-9, diện tích 5.009 m², với giá trúng 5.026 tỷ đồng, trong khi giá khởi điểm chỉ 728 tỷ đồng. Việc hủy kết quả khiến doanh nghiệp mất 145 tỷ đồng tiền đặt cọc, tương đương 20% giá khởi điểm.

Theo các chuyên gia, nguyên nhân khiến giá đất đấu giá tăng vọt là do sự thao túng của giới đầu cơ. Họ mua đất quanh khu vực sắp đấu giá để “ăn theo” giá tăng, rồi trả giá cao để đẩy giá đất khu vực, sau đó bỏ cọc khi đã đạt lợi nhuận từ các khu đất khác.

Một số doanh nghiệp còn cử “quân xanh” tham gia đấu giá, tạo hiệu ứng giá ảo, khiến thị trường bị méo mó. Thực tế cho thấy, khi thị trường trầm lắng, các phiên đấu giá đất lại càng sôi động, giá trúng càng cao bất thường.

Lãnh đạo HoREA nhận định mức tiền đặt trước hiện nay (10-20% giá khởi điểm) chưa đủ sức sàng lọc nhà đầu tư yếu kém về tài chính. Hiệp hội ủng hộ nâng mức đặt cọc lên 20-50% để lựa chọn được nhà đầu tư có tiềm lực và cam kết thực hiện dự án.

Đồng thời, HoREA cho rằng mức bồi thường hiện hành khi bỏ cọc còn quá thấp, chưa đủ sức răn đe, vì hầu hết các cuộc đấu giá được tổ chức bởi đơn vị công lập theo khung phí Nhà nước.

Hiệp hội đề nghị bổ sung chế tài xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp, đồng thời sửa đổi Nghị định 82/2020/NĐ-CP để xác định rõ hành vi bỏ cọc là vi phạm pháp luật, có thể xử lý tài chính và hành chính song song.

Trước đó, Bộ Tư pháp đã kiến nghị áp dụng hình thức bồi thường toàn bộ chi phí phát sinh đối với người bỏ cọc, đồng thời cấm tham gia đấu giá từ 2 đến 5 năm.

Trường hợp trúng đấu giá nhưng không nộp tiền đúng hạn, thời gian cấm sẽ là 6 tháng đến 3 năm.

Theo HoREA, thời gian qua đã có nhiều trường hợp trả giá cao bất thường rồi bỏ cọc, gây méo mó giá đất, đình trệ kế hoạch đấu giá và lãng phí nguồn lực công.

Một số vụ việc còn bị nghi ngờ có dấu hiệu cấu kết, thao túng giá, tạo “sốt ảo” để trục lợi gián tiếp.

“Dự thảo hiện nay chưa bao quát hết các tình huống vi phạm, đặc biệt là trường hợp người trúng đấu giá bỏ cọc dẫn đến hủy kết quả. Các khoản bồi thường hiện tại quá nhỏ, không đủ sức răn đe. Chỉ khi người vi phạm mất toàn bộ tiền cọc và chịu thêm chế tài bổ sung, hiện tượng đấu giá ảo mới có thể được ngăn chặn,” ông Lê Hoàng Châu phân tích.

HoREA cho rằng việc siết chặt chế tài, tăng cường giám sát và minh bạch hóa quy trình đấu giá đất là giải pháp quan trọng để bảo đảm công bằng, ngăn ngừa thất thu ngân sách và tạo lập môi trường đầu tư lành mạnh, bền vững cho thị trường bất động sản Việt Nam.