Thêm xung lực từ EVFTA 

Phê chuẩn EVFTA: Cơ hội để Việt Nam nâng cao nội lực và vị thế

Việt Nam sẽ là điểm đến

EVFTA và Hiệp định Bảo hộ đầu tư (EVIPA) dự kiến sẽ được Quốc hội Việt Nam phê chuẩn tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội Khóa XIV diễn trong trong tháng 5 và tháng 6/2020.

Ngay trước thềm kỳ họp này, WB ngày 19/5/2020 đã công bố Báo cáo mang tên: “Tăng cường hội nhập quốc tế và thực thi Hiệp định EVFTA". Báo cáo nhận định, EU là một trong những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi đại dịch Covid-19 và nhu cầu của thị trường EU có thể phục hồi chậm. Triển vọng này có thể làm cản trở các tác động tích cực của EVFTA trong ngắn hạn. Tuy nhiên, việc thực hiện đầy đủ EVFTA có thể giúp thúc đẩy sản xuất, thương mại và đầu tư, và do đó sẽ tạo điều kiện cho phục hồi nhanh hơn ở Việt Nam trong thời kỳ hậu Covid-19.

Với việc EVFTA được phê chuẩn, Việt Nam sẽ là điểm đến của nhiều nhà đầu tư trên toàn thế giới

Báo cáo của WB ước tính, chỉ riêng việc tận dụng các ưu đãi thuế quan thực thi theo Hiệp định EVFTA có thể giúp GDP của Việt Nam tăng 2,4% và xuất khẩu tăng 12%; đồng thời giúp thêm từ 100.000 đến 800.000 người thoát nghèo vào năm 2030. Phát biểu về EVFTA, Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh cho biết, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình sản xuất và xuất nhập khẩu trên toàn cầu, EVFTA được đưa vào thực thi dự báo sẽ có ý nghĩa quan trọng giúp bù đắp sự suy giảm của nền kinh tế Việt Nam.

Báo cáo của WB cũng nhấn mạnh, lợi ích từ việc tham gia những hiệp định thương mại thế hệ mới như EVFTA hay CPTPP sẽ còn lớn hơn nữa nếu Việt Nam thực hiện nghị trình cải cách kinh tế và thể chế toàn diện nhằm tuân thủ với những điều khoản không liên quan đến thuế quan trong các hiệp định này. Cụ thể, báo cáo ước tính những cải cách này sẽ tạo ra "cú hích năng suất", giúp GDP tăng thêm 6,8% so với kịch bản cơ sở vào năm 2030.

EVFTA là “nút tăng tốc”

Nhưng để gặt hái đầy đủ lợi ích của EVFTA, báo cáo của WB khuyến nghị Việt Nam cần hoàn thiện khung pháp lý và nâng cao năng lực thực thi. "Nếu hành động kiên quyết nhằm thu hẹp khoảng cách về năng lực triển khai và tính tương thích pháp lý, Việt Nam có thể tận dụng tối đa EVFTA, với những lợi ích trực tiếp ước tính ở mức lớn chưa từng có trong lịch sử", ông Ousmane Dione, Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam nhận định. “Nếu coi Covid-19 là nút khởi động lại và EVFTA là nút tăng tốc, thì đây là thời điểm hoàn hảo để theo đuổi những cải cách trong nước sâu rộng hơn”, vị này nhấn mạnh.

Ước tính của WB về thay đổi các thuế quan và biện pháp phi thuế quan tương đương trước và sau EVFTA

Ba vấn đề chính trong năng lực thực thi bao gồm: Các quy tắc xuất xứ; Các biện pháp vệ sinh dịch tễ cho cây trồng và vật nuôi; và Cơ chế xử lý tranh chấp giữa Nhà nước - nhà đầu tư. Trong đó báo cáo của WB cho rằng, yêu cầu về quy tắc xuất xứ là một trong những thách thức chính mà Việt Nam phải vượt qua. Ngay cả khi sản phẩm được sản xuất tại Việt Nam, các nhà nhập khẩu EU chưa chắc đã công nhận nguồn gốc đó vì sản phẩm của Việt Nam nói chung còn phụ thuộc nhiều vào nguyên vật liệu nhập khẩu. Như trong các ngành chế tạo chế biến xuất khẩu chủ chốt, phần lớn đầu vào vẫn nhập khẩu từ các quốc gia khác (chẳng hạn 62% trong lĩnh vực điện tử và 53% trong lĩnh vực ôtô…). Báo cáo kêu gọi phải tăng cường nỗ lực để cải thiện liên kết giữa các đơn vị cung ứng trong nước với các doanh nghiệp nước ngoài là những công ty đầu đàn trong các chuỗi giá trị lớn trên toàn cầu.

Đồng thời, tiêu chuẩn an toàn thực phẩm chặt chẽ của châu Âu cũng đòi hỏi Việt Nam phải cải thiện các biện pháp vệ sinh dịch tễ một cách minh bạch và nhất quán hơn. Theo một ước tính của WB, chi phí tuân thủ đầy đủ các biện pháp phi thuế quan hiện hành ở Việt Nam có mức chi phí tương đương với mức thuế suất 16,6% (cao hơn rất nhiều so với mức bình quân của khu vực là chỉ 5,4%).

Ngoài ra với việc EVFTA được phê chuẩn, Việt Nam sẽ là điểm đến của nhiều nhà đầu tư từ châu Âu và trên toàn thế giới. Nhưng khi dòng vốn đầu tư nước ngoài tăng lên, số lượng các tranh chấp, khiếu nại thương mại cũng sẽ tăng theo. Do đó báo cáo khuyến nghị cần đẩy nhanh việc hình thành Cơ chế xử lý khiếu nại đầu tư một cách hệ thống để xử lý tranh chấp giữa Nhà nước và nhà đầu tư tại Việt Nam. Bên cạnh đó để tối đa hóa lợi ích của EVFTA, báo cáo khuyến nghị các chính sách hỗ trợ khôi phục kinh tế sau Covid-19 cần ưu tiên các ngành hàng chủ chốt chiếm phần lớn kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường châu Âu.