Tiết kiệm - sức mạnh nội sinh của nền kinh tế

Giá trị văn hóa và nền tảng của phát triển

Ngày nay, tiết kiệm không chỉ giúp mỗi người dân chủ động trước tương lai, mà còn góp phần tạo dựng nguồn lực phát triển và củng cố sức mạnh nội sinh của quốc gia. Từ nền tảng văn hóa ấy, tinh thần tiết kiệm đã được chuyển hóa thành ý thức tài chính trong đời sống hiện đại, khi mỗi người dân không chỉ tích luỹ cho bản thân, mà còn góp phần hình thành nguồn lực chung cho phát triển đất nước. Thực tế cho thấy, tỷ lệ tiết kiệm của người dân Việt Nam luôn duy trì ở mức cao - khoảng 30% GDP trong nhiều năm liền, thuộc nhóm cao trong khu vực. Con số ấy cho thấy một nguồn lực tài chính khổng lồ được tích luỹ trong dân cư. Với vai trò trung gian tài chính, hệ thống ngân hàng đã, đang, tiếp tục không ngừng chuyển hóa những khoản tiết kiệm nhỏ bé của người dân, doanh nghiệp thành dòng vốn phục vụ sản xuất, kinh doanh và các lĩnh vực then chốt của nền kinh tế, góp phần thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Song để “nuôi dưỡng” dòng chảy tiết kiệm dồi dào ấy để trở thành động lực phát triển kinh tế - xã hội là nỗ lực bền bỉ của toàn ngành Ngân hàng.

Trong hơn một thập kỷ qua, NHNN đã kiên định điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt hiệu quả góp phần giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, ổn định tỷ giá và củng cố giá trị đồng Việt Nam. Từ đại dịch Covid-19 đến những biến động tài chính toàn cầu, ngành Ngân hàng luôn là lực lượng tiên phong đồng hành cùng Chính phủ, chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp và người dân, giữ cho dòng vốn thông suốt, góp phần khôi phục sản xuất và ổn định đời sống. Chính sự đồng hành bền bỉ và trách nhiệm ấy đã củng cố niềm tin của người dân vào hệ thống ngân hàng. Do vậy, dù trong thời gian qua, mặt bằng lãi suất huy động giảm mạnh nhưng lượng tiền gửi vẫn tiếp tục tăng trưởng ổn định. Theo NHNN, tính đến giữa năm 2025, tổng tiền gửi dân cư đã vượt 7,3 triệu tỷ đồng, tăng gần 10% so với cùng kỳ năm trước. Niềm tin đó chính là nền tảng của sức mạnh nội sinh - nơi tiết kiệm không chỉ là tích luỹ, mà còn là đầu tư cho tương lai.

Sức mạnh ấy không chỉ đến từ lượng vốn huy động, mà còn từ hiệu quả sử dụng vốn, thể hiện rõ qua đóng góp tích cực của tăng trưởng tín dụng trong việc duy trì đà phục hồi và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế những năm qua. Đến ngày 29/9, tín dụng nền kinh tế tăng 13,37% so cuối năm 2024 - cao nhất trong chục năm trở lại đây, trong đó khoảng 78% dư nợ nền kinh tế phục vụ lĩnh vực sản xuất kinh doanh.

Cùng với đó, chuyển đổi số cũng mở ra hướng đi mới trong thực hành tiết kiệm khi công nghệ giúp tối ưu hóa chi phí, thời gian và nguồn lực, biến tiết kiệm trở thành động lực của đổi mới và phát triển bền vững. Với doanh nghiệp, chuyển đổi số không chỉ giúp quản trị hiệu quả mà còn là phương thức tiết kiệm thông minh. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) giúp doanh nghiệp cắt giảm 20-30% chi phí vận hành mỗi năm, nâng cao năng suất và tạo dư địa cho đổi mới công nghệ và mở rộng đầu tư.

Đối với ngành Ngân hàng, chuyển đổi số giúp tự động hóa quy trình, rút ngắn quy trình xử lý, tiết kiệm chi phí vận hành, quản lý rủi ro, từ đó tiết giảm chi phí có điều kiện giảm lãi suất cho vay hỗ trợ khách hàng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Theo NHNN, hiện hơn 95% giao dịch của người dân được thực hiện qua kênh số; thanh toán không dùng tiền mặt tăng bình quân trên 45%/năm, góp phần tiết kiệm hàng chục nghìn tỷ đồng chi phí xã hội mỗi năm.

Sự đổi mới ấy không chỉ giúp duy trì dòng vốn tiết kiệm dồi dào, ổn định, mà còn lan tỏa tinh thần tiết kiệm trong đời sống hiện đại nơi mỗi người dân, mỗi doanh nghiệp ý thức hơn trong việc sử dụng hiệu quả nguồn lực. Từ giá trị truyền thống đến tư duy phát triển hiện đại, tiết kiệm luôn là mạch nguồn nuôi dưỡng sức mạnh nội sinh - nền tảng vững chắc để nền kinh tế Việt Nam tiến xa hơn trong tương lai.

Sức mạnh nội sinh trong kỷ nguyên mới

Trong thời đại mà chuyển đổi số, tăng trưởng xanh, đổi mới sáng tạo, trí tuệ nhân tạo… đang định hình lại mọi lĩnh vực của đời sống, tiết kiệm không chỉ dừng ở tích lũy tài chính, mà còn là cách tiếp cận tư duy hiện đại - tiết kiệm để tái đầu tư, tiết kiệm để đổi mới và hướng tới phát triển bền vững.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, đất nước không thể phát triển nhanh, tăng trưởng 2 con số nếu không tiết kiệm, vẫn để xảy ra tình trạng lãng phí. Thông điệp ấy khẳng định, tiết kiệm không chỉ là văn hoá của con người Việt, mà còn là động lực quan trọng cho phát triển bền vững của đất nước - một tư tưởng lớn mang tính định hướng cho thời kỳ phát triển mới.

PGS.TS. Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho rằng, tầm nhìn đó là sự khai mở những dòng chảy nội lực từ trong dân, khơi thông tiềm năng từng bị lãng phí trong thói quen, trong cơ chế, trong tư duy cũ kỹ. Theo ông Sơn, bản chất của tiết kiệm không nằm ở con số tiết giảm, mà ở sự chuyển biến của ý thức từ cá nhân đến tổ chức, từ gia đình đến chính quyền. Khi mỗi người dân biết sử dụng điện, nước hợp lý; khi mỗi cán bộ biết trân trọng “từng giọt mồ hôi, giọt máu của nhân dân”; khi doanh nghiệp biết “tiết kiệm để đầu tư đổi mới” thì sức mạnh ấy được cộng hưởng thành sức mạnh nội sinh. Sức mạnh ấy không thể đo đếm bằng GDP hay tốc độ tăng trưởng ngắn hạn, nhưng lại là nguồn năng lượng bền vững giúp quốc gia vượt qua khủng hoảng, thiên tai, dịch bệnh và biến động toàn cầu. “Thực hành tiết kiệm không chỉ là một chương trình hành động, mà là một triết lý quản trị quốc gia”, ông Sơn nhấn mạnh.

Với Việt Nam, tinh thần tiết kiệm không chỉ thể hiện trong nếp nghĩ và hành động của mỗi người dân, mà còn được cụ thể hóa trong các chính sách của Đảng, Nhà nước từ quản lý ngân sách, đầu tư công đến điều hành chính sách tiền tệ, tài khóa… Mục tiêu chung hướng tới là đảm bảo chi tiêu hiệu quả, đầu tư trọng tâm, trọng điểm, chống lãng phí. Tinh thần đó đã được khẳng định trong nhiều nghị quyết, đặc biệt là trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2030; Nghị quyết số 74/2022/QH1, Chỉ thị số 27-CT/TW về tăng cường thực hành tiết kiệm, chống lãng phí nhằm bảo đảm sử dụng hiệu quả từng đồng vốn, từng nguồn lực của quốc gia.

Trước nhu cầu từ thực tế về vốn cho đầu tư, chuyển đổi xanh và đổi mới sáng tạo ngày càng lớn, việc huy động và sử dụng tiết kiệm, hiệu quả mọi nguồn lực từ ngân sách Nhà nước, khu vực tư nhân đến xã hội trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Nhất là khi kinh tế toàn cầu biến động, khi chi phí vốn quốc tế tăng, nguồn vốn bên ngoài thu hẹp, thì việc phát huy nội lực thông qua tiết kiệm và tái đầu tư trong nước càng có ý nghĩa chiến lược. Điều đó đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các chính sách vĩ mô; trong đó tài khóa và tiền tệ giữ vai trò trụ cột, song hành cùng các chính sách phát triển thị trường vốn, chuyển đổi số và tăng trưởng xanh, tạo nền tảng cho nền kinh tế phát triển tự chủ và bền vững.

Như ông Nguyễn Sỹ Dũng - nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội nhấn mạnh, trong bối cảnh nguồn lực có hạn nhưng kỳ vọng lớn, thực hành tiết kiệm trở thành lối đi thông minh nhất. Một quốc gia muốn vươn lên phát triển phải biết cách sử dụng thông minh những gì mình có. Tiết kiệm không đồng nghĩa với “thắt lưng buộc bụng”, mà là tạo ra dư địa để đầu tư đúng nơi, đúng lúc, hiệu quả nhất.

Và vì thế, tiết kiệm không thể chỉ là một chiến dịch. Nó phải trở thành một tinh thần quốc dân - lan tỏa từ người lãnh đạo cao nhất cho đến từng công chức, từng doanh nhân, từng người dân bình thường. Đó là con đường chắc chắn nhất để đất nước phát triển giàu mạnh, văn minh, người dân ngày càng ấm no hạnh phúc - cũng là con đường để Việt Nam củng cố sức mạnh nội sinh, hướng tới một nền kinh tế tự cường, giàu mạnh và bền vững.