Vai trò của thị trường vốn trong phát triển công nghệ

Cần thị trường vốn linh hoạt để doanh nghiệp công nghệ bứt phá

Để hiện thực hóa mục tiêu này, theo các chuyên gia, chúng ta cần một hệ thống tài chính mạnh mẽ, trong đó thị trường vốn đóng vai trò trung tâm – không chỉ cung cấp nguồn lực tài chính mà còn tạo niềm tin cho nhà đầu tư, giúp phát triển các doanh nghiệp tư nhân nội địa, phát triển trung tâm tài chính quốc tế và góp phần quan trọng vào việc tăng trưởng hai con số theo sự chỉ đạo của lãnh đạo Đảng và Nhà nước.

Bà Phạm Thúy Chinh, Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội cho rằng, cần đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật về thị trường vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo để vừa bảo đảm yêu cầu quản lý, vừa khuyến khích phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Nguồn lực này cùng với nguồn lực tài chính công sẽ đảm bảo nền kinh tế đạt tốc độ tăng trưởng cao, hướng tới đạt hai con số. Nhằm hiện thực hóa chủ trương này, trong dự kiến chương trình lập pháp của kỳ họp thứ 9, Quốc hội sẽ tiếp tục hoàn thiện các luật như: Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư, Luật Khoa học và Công nghệ. Vấn đề huy động nguồn lực tài chính của xã hội cho phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cũng được quan tâm xem xét.

Thách thức trong tiếp cận vốn

Các quốc gia dẫn đầu về công nghệ như Hoa Kỳ, Trung Quốc hay Singapore đều có thị trường vốn phát triển, cho phép các start-up công nghệ huy động vốn thông qua chào bán công khai lần đầu (IPO), từ đó tạo ra những “kỳ lân” – các công ty định giá hơn 1 tỷ USD. Tại Việt Nam, dù hệ sinh thái khởi nghiệp đã phát triển mạnh mẽ, số lượng “kỳ lân” vẫn còn hạn chế do những vướng mắc trong cơ chế hỗ trợ, đặc biệt là việc khơi thông dòng vốn. Tính đến cuối năm 2021, Việt Nam có 4 kỳ lân công nghệ được công nhận là VNG, MoMo, VNLife (VNPay) và Sky Mavis, đứng thứ 3 ở Đông Nam Á, sau Singapore và Indonesia.

Chia sẻ bài học từ các thương vụ huy động vốn thành công trên thị trường quốc tế, bà Nguyễn Ngọc Anh, Tổng giám đốc SSI Asset Management đồng tình rằng, Việt Nam cần nâng cao hiệu quả thị trường vốn. Với đặc thù của doanh nghiệp công nghệ về tài sản đảm bảo, việc tiếp cận vốn vay truyền thống rất khó khăn. Đây là một rào cản rất lớn trong việc tiếp cận vốn. Bà Ngọc Anh gợi ý, Việt Nam có thể tham khảo một số mô hình nước ngoài với những điều kiện riêng phù hợp với đặc thù của lĩnh vực này.

Linh hoạt hóa thị trường vốn

TS. Trần Văn, Viện trưởng Viện Chiến lược Phát triển Kinh tế số (IDS) nêu quan điểm, cần có chính sách đột phá để các doanh nghiệp công nghệ có thể huy động vốn trong nước. Ông Văn gợi ý, trước mắt có thể xem xét khả năng cho phép các doanh nghiệp công nghệ thực hiện IPO và niêm yết mà không bị ràng buộc bởi điều kiện “không lỗ lũy kế” ngay trên HoSE/HNX hoặc thử nghiệm trong khuôn khổ Trung tâm Tài chính Quốc tế đang trong quá trình xây dựng tại TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.

Ông Il-Dong Kwon, Giám đốc Điều hành Công ty tư vấn Boston Consulting Group Việt Nam cho rằng, muốn tăng số lượng công ty “kỳ lân”, thị trường phải sôi động, có dư địa để phát triển dựa trên khả năng ứng dụng công nghệ thông tin; tỷ lệ ứng dụng công nghệ số cũng phải cao, sẵn sàng đón nhận sản phẩm mới. Ông cũng lưu ý rằng, thị trường cần có tính thanh khoản cao, tạo nhiều cơ hội thoái vốn.

Trong bối cảnh Việt Nam hiện nay, TS. Nguyễn Đức Kiên, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội nhấn mạnh, cơ quan quản lý nhà nước cần tạo dựng các cơ chế, chính sách phù hợp để các doanh nghiệp công nghệ đi đầu mang kinh nghiệm của mình, vừa trở thành nhà đầu tư vừa đồng hành với các start-up. Điều này sẽ tạo ra hiệu ứng “cộng hưởng” khi nguồn vốn, nguồn kiến thức, kinh nghiệm của thế hệ đi trước được quy tụ nhằm thúc đẩy các hạt nhân của nền kinh tế mới.