Xuất khẩu cà phê hướng tới kỷ lục trên 8 tỷ USD

Thành công đến từ lượng và chất

Nhiều chuyên gia nhận định, đây là kết quả tổng hòa của biến động giá cà phê thế giới, nỗ lực nâng chất lượng sản phẩm, cùng chuyển hướng sang chế biến sâu và cà phê đặc sản. Theo Tổ chức Cà phê Quốc tế (ICO), giá cà phê robusta trên thị trường toàn cầu trong năm 2025 duy trì ở mức cao do nguồn cung giảm mạnh từ Brazil và Indonesia - hai quốc gia sản xuất lớn. Việt Nam, nhờ thời tiết thuận lợi và năng suất ổn định, đã tận dụng tốt cơ hội này để tăng sản lượng và giá trị xuất khẩu.

Niên vụ vừa qua là một năm thành công rực rỡ của ngành cà phê Việt Nam

Ông Trịnh Đức Minh, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột cho biết, niên vụ vừa qua là một năm thành công rực rỡ của ngành cà phê Việt Nam. Thành công không chỉ đến từ giá cao mà còn nhờ nỗ lực nâng chất lượng, phát triển cà phê đặc sản, đạt chứng nhận bền vững và tiêu chuẩn quốc tế, giúp nâng vị thế hạt cà phê Việt, tránh bị ép giá và tạo giá trị bền vững. Các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng chú trọng đầu tư vào vùng nguyên liệu đạt chuẩn, áp dụng truy xuất nguồn gốc và quy trình sản xuất xanh. Nhờ đó, tỷ lệ cà phê có chứng nhận bền vững (như Rainforest Alliance, 4C, Fairtrade) hiện chiếm khoảng 60% tổng sản lượng xuất khẩu, tăng mạnh so với vài năm trước. Điều này giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận các thị trường khó tính, đặc biệt là EU, Mỹ và Nhật Bản, nơi yêu cầu khắt khe về môi trường và trách nhiệm xã hội.

Không chỉ dừng ở xuất khẩu cà phê thô, nhiều doanh nghiệp trong nước đã chuyển hướng sang chế biến sâu, tạo giá trị gia tăng cao hơn.

Doanh nghiệp đã đầu tư dây chuyền rang xay và chiết xuất cà phê hòa tan, nhắm vào các thị trường châu Á và Trung Đông. Trước đây, 90% sản lượng của chúng tôi là cà phê nhân xuất thô. Nhưng ba năm qua, chúng tôi chuyển 30% sang cà phê rang xay và cà phê hòa tan. Dù sản lượng xuất khẩu ít hơn nhưng giá trị lại tăng gấp đôi. Điều này chứng minh hướng đi chế biến sâu là hoàn toàn đúng đắn, ông Nguyễn Văn Tự, Giám đốc Công ty TNHH Cà phê Tây Nguyên chia sẻ.

Theo thống kê của Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (VICOFA), hiện cả nước có khoảng 100 doanh nghiệp chế biến cà phê xuất khẩu, trong đó một số doanh nghiệp lớn như Vinacafe, Trung Nguyên, Intimex, Simexco Đắk Lắk... đã đưa sản phẩm mang thương hiệu Việt xuất hiện tại hơn 80 quốc gia. Nhiều doanh nghiệp cũng đang đẩy mạnh bán hàng qua thương mại điện tử và xây dựng thương hiệu riêng, thay vì chỉ làm gia công cho các hãng nước ngoài.

Thị trường đa dạng, giá trị bền vững

Một điểm sáng khác là thị trường xuất khẩu ngày càng đa dạng. Ngoài các thị trường truyền thống như EU chiếm 35% thị phần, Mỹ 15%, cà phê Việt Nam đang mở rộng mạnh sang Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Đông và Trung Quốc là những thị trường có tốc độ tiêu thụ cao.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Đình Tùng phân tích, trong bối cảnh toàn cầu biến động, việc Việt Nam đa dạng hóa thị trường là yếu tố sống còn. Không chỉ dựa vào EU hay Mỹ, các doanh nghiệp đang khai thác rất tốt khu vực châu Á là nơi tầng lớp trung lưu gia tăng nhanh, kéo theo nhu cầu tiêu thụ cà phê chất lượng cao. Giá cà phê xuất khẩu tăng mạnh không chỉ nhờ thị trường thiếu hụt, mà còn vì người trồng và doanh nghiệp biết nắm bắt xu hướng “cà phê sạch, cà phê truy xuất nguồn gốc”. Các hợp tác xã tại Đắk Lắk, Gia Lai, Lâm Đồng đã áp dụng mô hình liên kết chuỗi giá trị giữa nông dân - doanh nghiệp - ngân hàng - nhà phân phối giúp sản phẩm ổn định chất lượng và giá bán.

Mô hình liên kết chuỗi giá trị giữa nông dân - doanh nghiệp - ngân hàng - nhà phân phối đang phát huy hiệu quả

Dù đạt kỷ lục xuất khẩu, ngành cà phê vẫn đối mặt nhiều thách thức. Diện tích cà phê già cỗi tại Tây Nguyên chiếm gần 30% tổng diện tích, trong khi chi phí đầu vào (phân bón, nhân công, logistics) tiếp tục tăng cao. Ngoài ra, quy định mới của EU về chống phá rừng (EUDR) sẽ có hiệu lực trong năm 2025, buộc doanh nghiệp phải cung cấp bản đồ tọa độ vùng trồng đang là yếu tố không dễ với các hộ nông dân nhỏ lẻ.

Theo ông Trịnh Đức Minh, để duy trì vị thế và hướng tới mục tiêu xuất khẩu trên 8 tỷ USD vào cuối năm, Việt Nam cần đầu tư mạnh cho tái canh cà phê bền vững, ứng dụng công nghệ số trong quản lý vùng nguyên liệu và hỗ trợ nông dân đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Bên cạnh đó, Nhà nước nên xây dựng chiến lược thương hiệu quốc gia cho cà phê Việt, tương tự như mô hình “Colombian Coffee” hay “Ethiopian Coffee” đã thành công trên thế giới.

Doanh nhân Nguyễn Văn Tự cho rằng, cần sớm giảm phụ thuộc vào xuất khẩu nguyên liệu thô, khuyến khích đầu tư vào sản phẩm chế biến, cà phê hòa tan, cà phê viên nén, và cà phê đặc sản. Nếu chỉ xuất thô, chúng ta mãi chịu biến động giá. Còn nếu có thương hiệu, có sản phẩm hoàn chỉnh, giá trị của hạt cà phê Việt sẽ được định đoạt bởi chính bản thân chúng ta.

Với đà tăng trưởng mạnh mẽ, nhiều chuyên gia dự báo xuất khẩu cà phê Việt Nam năm 2025 có thể đạt mốc từ 8 - 8,2 tỷ USD, cao nhất từ trước đến nay. Đây không chỉ là thành công về kinh tế, mà còn là minh chứng cho nỗ lực chuyển đổi tư duy từ “sản lượng” sang “chất lượng và giá trị bền vững”.

Hạt cà phê Việt, từ chỗ chỉ được biết đến như nguồn nguyên liệu giá rẻ, nay đang dần trở thành thương hiệu có uy tín, góp phần khẳng định vị thế Việt Nam trong chuỗi giá trị cà phê toàn cầu.