Chế biến gỗ chạy theo TPP

	Đồ gỗ trước cửa vào EU, Hoa Kỳ
	Kỳ vọng xuất khẩu gỗ

Ảnh minh họa

Theo Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam (Vifores) các DN ngành gỗ và chế biến gỗ xuất khẩu đang đứng trước nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức. Bởi hiện nay, DN chế biến gỗ đã xuất khẩu trên 3.000 chủng loại sản phẩm đến gần 50 thị trường thế giới và đang đứng trước cơ hội lớn từ Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) mang lại. Tuy nhiên, nhìn vào thực lực DN sản xuất thì thấy, để phát huy lợi thế và tận dụng hết cơ hội thị trường xuất khẩu, DN còn hụt hơi.

Ông Nguyễn Tôn Quyền, Tổng Thư ký Vifores cho biết, cả nước hiện có trên 4.500 DN và 340 làng nghề chế biến gỗ. Trong đó, tập trung nhiều nhất là khu vực miền Đông Nam bộ (Bình Dương, Đồng Nai, TP. Hồ Chí Minh…). Và nhiều DN tại đây đã phát triển với quy mô lớn trên 100 tỷ đồng, công nghệ sản xuất được đầu tư ngày càng hiện đại (Trường Thành, Đức Thành, Thuận An…), đáp ứng tốt yêu cầu cao của những thị trường xuất khẩu lớn.

Chỉ tính riêng 6 tháng/2016 kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt 3,21 tỷ USD và dự báo cả năm 2016, ngành này sẽ đạt kim ngạch trên 7 tỷ USD. Hoa Kỳ (Mỹ) hiện là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm đến 39% tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành gỗ và chế biến gỗ.

Những thị trường lớn khác là Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc và Anh. Hầu hết các thị trường nhập khẩu hiện nay đều tăng nhẹ về kim ngạch nhập khẩu. Tại khu vực châu Á, rất nhiều thị trường đang tiêu thụ gỗ và sản phẩm gỗ Việt Nam như Đài Loan, Hồng Kông, Ấn Độ và Malaysia… Và Việt Nam hiện trở thành một quốc gia sản xuất đồ gỗ lớn của thế giới.

Tuy vậy, nhiều DN nhận thấy, từ năm 2016 DN ngành gỗ và chế biến gỗ sẽ gặp nhiều khó khăn bằng với cơ hội. Cụ thể như ông Huỳnh Văn Hạnh, Phó Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP. Hồ Chí Minh phân tích, hiện nay Việt Nam đang mất dần lợi thế về giá nhân công so với một số nước lân cận như Myanmar, Philippines, Indonesia… do các nước này đang gia tăng sản xuất, thu hút đầu tư vào ngành chế biến gỗ.

Mặt khác, tuy số lượng DN trong ngành lớn nhưng 70% trong số đó là DNNVV, hộ sản xuất gia đình hay làng nghề. Không chỉ thiếu trang thiết bị sản xuất hiện đại, mà còn ít khả năng cung ứng liên tục với số lượng lớn cho yêu cầu xuất khẩu.

Gia nhập TPP là một cơ hội lớn cho ngành gỗ và chế biến gỗ Việt Nam, nhưng đi cùng đó cũng không ít khó khăn. Trước mắt, một vấn đề lớn mà ngành gỗ Việt đang đối mặt là sự dịch chuyển của nhiều nhà máy chế biến gỗ từ các nước láng giềng sang Việt Nam (những nước không tham gia TPP hay không ký Hiệp định thương mại với châu Âu).

Hiện nay đã có rất nhiều DN chế biến gỗ Trung Quốc sang Việt Nam đăng ký đầu tư lập nhà máy. Tại tỉnh Bình Dương, nơi được xem là thủ phủ của ngành chế biến gỗ phía Nam, trong 6 tháng/2016 đã có 30 dự án thuộc ngành gỗ đầu tư mới. Và trong số 900 DN Trung Quốc, Đài Loan đang hoạt động tại Bình Dương, có đến 90% DN liên quan đến ngành gỗ, chế biến gỗ và công nghiệp phụ trợ ngành gỗ.

Một khó khăn khác mà DN Việt phải đối mặt khi thực thi TPP là yêu cầu truy xuất nguồn gốc từ đất trồng rừng đến sản phẩm gỗ. Ông Huỳnh Văn Hạnh phân tích, trong TPP, gỗ và sản phẩm gỗ xuất khẩu của Việt Nam chiếm 57.9% tổng kim ngạch xuất khẩu gỗ của Việt Nam ra thế giới.

Về lợi thế, thì ngoài hai thị trường lớn là Mỹ và Nhật Bản, đồ gỗ Việt Nam có thể mở rộng xuất khẩu sang một số nước khác như Canada, Úc và Mexico… Ngành gỗ Việt cũng có nhiều cơ hội thu hút vốn đầu tư trong nội khối TPP để ngày càng phát triển tốt hơn, do đuợc tiếp cận máy móc sản xuất hiện đại, tiên tiến. Sản phẩm gỗ sẽ ngày càng được nâng chất lượng và giá trị gia tăng trên thị trường.

Về trở ngại, cũng không ít, như việc phải đáp ứng tốt 2 yêu cầu, là sản phẩm gỗ Việt Nam bán trong nội khối phải đảm bảo tiêu chí 55% lượng gỗ nguyên liệu phải có xuất xứ từ các nước khối TPP; Và sản phẩm gỗ phải hợp pháp từ đất đai, khai thác, vận chuyển chế biến, tài chính và an sinh xã hội…

Trong khi hiện nay, Việt Nam vẫn phải nhập khẩu gỗ nguyên liệu từ các nước Đông Nam Á và Trung Quốc. Nội khối TPP thì hiện chỉ nhập khẩu gỗ của Mỹ và hoàn toàn chưa đạt tiêu chí 55%. Nhiều DN ngành gỗ đang hướng đến việc tăng nhập khẩu từ Úc, New Zealand… để đảm bảo yêu cầu nguồn gốc xuất xứ sản phẩm gỗ. Như vậy, trong hiện tại ngành gỗ và chế biến gỗ vẫn song hành cơ hội và thách thức.