Làm sao để lao động Việt không còn là… “nhân công giá rẻ”

Đào tạo nghề chất lượng cao là trọng tâm trong việc nâng cao "giá trị gia tăng" cho lao động Việt Nam đi lao động ở nước ngoài

Xuất khẩu lao động “cao cấp”

Con số thống kê từ Sở Lao động - Thương binh và Xã hội TP. Hồ Chí Minh cho thấy, từ năm 2011 đến nay, thành phố và các doanh nghiệp trên địa bàn đã đưa hơn 55.000 lao động Việt Nam ra nước ngoài làm việc. Trong đó, 9,22% lao động có trình độ trung cấp, 5,81% lao động trình độ cao đẳng và 6,22% lao động ở trình độ đại học, còn lại là lao động phổ thông.

Đối với thị trường Nhật Bản có hơn 31.000 lao động, thị trường Đài Loan là 12.000 người, Malaysia gần 5.000 người...

Đây đều là những thị trường lớn và khó tính, cần lao động có tay nghề cao trong các lĩnh vực may mặc, chế biến thực phẩm, lắp ráp điện tử,...

Trước thực trạng số sinh viên đại học thất nghiệp sau khi ra trường ngày càng tăng cao thì việc phát triển và mở rộng đối tượng lao động xuất khẩu cũng như thị trường tiềm năng là điều đáng bàn.

Trong cuộc chia sẻ với báo chí mới đây, ông Phạm Viết Hương - Phó Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước cho biết, số lượng lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài trong năm 2016 đã vượt kế hoạch đề ra.

Theo đó, đã có 126.296 lao động Việt Nam làm việc ở nước ngoài, vượt 26,29% so với kế hoạch năm và bằng 108,89% so với năm 2015. Đây là năm thứ 3 liên tiếp số lượng lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài vượt mức 100.000 lao động/năm.

Như vậy, kế hoạch đưa trên 100.000 lao động đi làm việc ở nước ngoài trong năm 2017 không phải là một “giấc mơ” quá khó khăn cho thị trường lao động trong nước. Nhưng câu chuyện hiện giờ không còn nằm ở việc tăng về số lượng mà là vấn đề gia tăng chất lượng, sao cho tay nghề lao động trong nước đáp ứng được những đòi hỏi cao ở các thị trường khó tính như Nhật Bản, Hàn Quốc, CHLB Đức, Úc,...

Bài toán khó cho đào tạo nghề

Từ trước đến nay, song song với những hoạt động xuất khẩu lao động thì vẫn luôn có nhiều chương trình đào tạo tiếng, đào tạo tay nghề cho người lao động. Tuy nhiên, việc đào tạo nghề cho lao động xuất khẩu hiện nay cần tiến thêm một bước mới về chất lượng, cụ thể là cần những chương trình đào tạo bài bản, sát với yêu cầu của thị trường mới – đây chính là tiền đề để lao động Việt có thể đáp ứng yêu cầu cao cũng như cạnh tranh với thị trường lao động thế giới ngày một phát triển.

Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội dự báo, năm 2017 số lượng người thất nghiệp có bằng cử nhân trên cả nước sẽ tiếp tục gia tăng khoảng hơn 200.000 người so với năm 2016.

Với thực trạng đó thì xuất khẩu lao động có trình độ kỹ thuật trung cấp, cao đẳng trở lên không chỉ là hướng đi mới giải quyết vấn đề dư thừa lao động mà còn giảm tải áp lực cho nền kinh tế trong nước. Đáng nói, đây còn là xu thế chung của thị trường lao động thế giới

Theo ông Phạm Viết Hương, việc ưu tiên, đẩy mạnh đưa lao động có trình độ, lao động đã qua đào tạo đi làm việc ở nước ngoài luôn là chủ trương lớn được thực hiện. Và trong thời gian tới thì vấn đề này lại càng được chú trọng nhiều hơn.

Cụ thể, Dự án hỗ trợ đưa lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, trong đó có chương trình Hỗ trợ đào tạo lao động trình độ cao đi làm việc ở nước ngoài theo thỏa thuận quốc gia hoặc theo các hợp đồng cung ứng giữa doanh nghiệp Việt Nam với đối tác nước ngoài đã và đang được triển khai.

Ông Hương cũng cho biết, Đề án “Đưa lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật đi làm việc ở nước ngoài giai đoạn 2017-2020 và định hướng đến năm 2025” sẽ được nghiên cứu hoàn thiện và trình Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Kế hoạch là vậy, nhưng muốn tính đến bài toán xuất khẩu lao động chất lượng cao thì trước hết chúng ta cần làm tốt khâu đào tạo, bởi những thị trường hướng đến như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan,… đều là thị trường khó tính, đòi hỏi người lao động có ngoại ngữ, kỹ năng nghề, kỷ luật lao động và tác phong công việc cao.

Để lao động Việt có thể tự tin hướng ra thị trường ngoài nước và cạnh tranh với thị trường lao động quốc tế thì có lẽ còn cần những kế hoạch dài hơi để đào tạo, không chỉ là khâu đào tạo sau đại học mà còn là những chất lượng thực sự, kỹ năng nghề nghiệp và trình độ ngoại ngữ đạt “chuẩn” ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường.