Xử lý nợ xấu phải đồng thời với ngăn ngừa nợ xấu phát sinh

	Sớm thông qua Nghị quyết để giải quyết các “cục máu đông” cho nền kinh tế
	Nghị quyết Xử lý nợ xấu: Giải tỏa ách tắc dòng chảy vốn
	Hôm nay, Quốc hội thảo luận về Dự thảo Nghị quyết xử lý nợ xấu

Giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội về Dự thảo Nghị quyết về xử lý nợ xấu của các TCTD và Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các TCTD, Thống đốc NHNN Việt Nam Lê Minh Hưng cho biết, các ý kiến đại biểu quốc hội đóng góp là xác đáng, thể hiện sự tâm huyết và chia sẻ đồng hành với hoạt động ngân hàng. NHNN đã nghiêm túc tiếp thu, đồng thời đề nghị Quốc hội sớm thông qua Nghị quyết này vì đây là cơ sở pháp lý quan trọng để Chính phủ tạo điều kiện cho các TCTD đẩy nhanh tốc độ giải quyết nợ xấu…

Về thực trạng nợ xấu, nguyên nhân và xử lý trách nhiệm cá nhân liên quan, Thống đốc Lê Minh Hưng cho biết, theo chỉ đạo của Chính phủ, thời gian qua, NHNN đã triển khai thực hiện Đề án 254 về cơ cấu lại các TCTD giai đoạn 2011 – 2015 và Đề án xử lý nợ xấu theo Quyết định 843 của Thủ tướng Chính phủ. “Chúng tôi đã tổng kết đánh giá các mặt đạt được, nguyên nhân, những tồn tại yếu kém. Trên cơ sở đó, NHNN đã trình dự thảo cơ cấu lại TCTD trong 5 năm tới cũng như gắn với các giải pháp về xử lý nợ xấu”, Thống đốc nói.

Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng giải trình, làm rõ thêm những vấn đề đại biểu quan tâm

Cũng theo vị tư lệnh ngành Ngân hàng cho biết, tháng 9/2012, tỷ lệ nợ xấu ước tính một cách thận trọng chiếm khoảng 17,21% tổng dư nợ và cho vay nền kinh tế. Tuy nhiên, nếu đánh giá một cách toàn diện và thực chất qua công tác thanh tra thì con số nợ xấu vào thời điểm đó có thể cao hơn. Còn tính đến 31/12/2016, nợ xấu nội bảng của các TCTD là trên 150 nghìn tỷ đồng, chiếm 2,52% tổng dư nợ. Tổng nợ xấu VAMC đã mua nhưng chưa xử lý được là trên 195 nghìn tỷ đồng, chiếm 3,29% tổng dư nợ. Nợ xấu nội bảng và nợ đã bán cho VAMC chưa xử lý được là trên 345 nghìn tỷ đồng, chiếm 5,8% tổng dư nợ. Nợ xấu nội bảng và nợ xấu của VAMC đã mua chưa xử lý và nợ có nguy cơ cao trở thành nợ xấu khoảng 10,08% trên tổng dư nợ và cho vay đối với nền kinh tế…

Theo phân loại của NHNN, trong tổng nợ xấu nội bảng và nợ xấu bán cho VAMC, nợ DN ngoài quốc doanh chiếm 64%, nợ DNNN chiếm 6,3%, hộ kinh doanh và cá nhân trên 21%, nợ của các DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chiếm khoảng 1,8% tổng dư nợ.

Sau khi phân tích các nguyên nhân khách quan của nợ xấu, Thống đốc cho biết, về chủ quan, quy trình tín dụng của một số TCTD chưa đầy đủ, chặt chẽ nên tạo kẽ hở để cán bộ ngân hàng và khách hàng lợi dụng. Ở một số TCTD, năng lực quản trị rủi ro còn hạn chế, công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ chưa tốt, tính tuân thủ các quy chế chưa cao, các chuẩn mực đạo đức đối với cán bộ ngân hàng chưa được quan tâm nên dẫn đến rủi ro khi cho vay.

Tiếp đến là rủi ro về đạo đức của cán bộ ngân hàng, một bộ phận cán bộ thoái hóa biến chất, lợi dụng chức vụ quyền hạn, câu kết với khách hàng để cố ý làm trái các quy định, đe dọa hoạt động và tính lành mạnh an toàn của hệ thống ngân hàng. Các hành vi vi phạm này thời gian qua đều đã, đang và sẽ được xử lý nghiêm theo quy định pháp luật.

Thống đốc cũng cho biết, Đề án cơ cấu lại TCTD dù đạt được kết quả bước đầu nhưng chưa xử lý những yếu kém cơ bản của hệ thống các TCTD cũng như xử lý nợ xấu một cách triệt để. Năng lực tài chính của bản thân TCTD cũng còn hạn chế, kể cả các NHTM Nhà nước. Ngoài ra, cũng nhìn nhận thẳng thắn là công tác thanh tra, giám sát của NHNN dù đã có nhiều cố gắng nhưng vẫn còn hạn chế và chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển các TCTD trong tình hình mới. Năng lực, trình độ của một số thanh tra ngân hàng còn bất cập, một số ít cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu dẫn đến một số trường hợp vi phạm pháp luật.

Về xử lý trách nhiệm, Thống đốc Lê Minh Hưng cho biết, trong dự thảo Nghị quyết, Chính phủ đã bàn kỹ, không có quy định nào trong dự thảo Nghị quyết này có thể gây ra, tạo điều kiện cho các TCTD hay các tổ chức, cá nhân có liên quan có thể trục lợi. Còn các hành vi vi phạm pháp luật mà các cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật đều sẽ bị xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

“Thời gian qua, qua công tác thanh tra, giám sát, cơ quan thanh tra giám sát của ngân hàng đã tiến hành xử lý rất nhiều vụ việc vi phạm, đồng thời chuyển và chỉ đạo các TCTD cũng như trực tiếp NHNN đã chuyển các hồ sơ có dấu hiệu vi phạm pháp luật và gây ra tổn thất và nợ xấu cho ngân hàng sang cơ quan điều tra”, Thống đốc nói và cho biết thêm, từ năm 2011 đến năm 2016, theo thống kê của Bộ Công an, các cơ quan điều tra của Bộ Công an, không bao gồm công an các địa phương, đã phát hiện và khởi tố điều tra 95 vụ án kinh tế xảy ra trong lĩnh vực ngân hàng và đã khởi tố bị can khoảng gần 200 cán bộ ngân hàng.

Chỉ tính riêng một số vụ án lớn gần đây trong lĩnh vực ngân hàng, các cơ quan đã tiến hành tố tụng khởi tố điều tra, truy tố và xét xử khoảng 128 cán bộ ngân hàng, trong đó có nhiều đối tượng là Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, thành viên Hội đồng quản trị và Phó Tổng giám đốc, giám đốc chi nhánh của các TCTD và có nhiều mức án đã được kết án rất nghiêm khắc, kể cả án tử hình, chung thân và trên 20 năm tù.

“Ngay tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, từ năm 2013 đến nay đã xử lý trách nhiệm 352 cán bộ. Đồng thời, trong giai đoạn tái cơ cấu vừa qua đã điều tra xử lý 65 vụ án tại Ngân hàng Nông nghiệp, xử lý hình sự 122 cán bộ. Trong đó có nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị, Ủy viên Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc và các lãnh đạo của Ngân hàng Nông nghiệp”, Thống đốc dẫn chứng.

Chính vì vậy, theo Thống đốc, trong đề án NHNN đã đề ra giải pháp định hướng rất rõ, một mặt xử lý nợ xấu nhưng mặt khác ngăn ngừa các nợ xấu phát sinh. NHNN định hướng trong điều hành CSTT thời gian tới phải kiểm soát được ổn định vĩ mô, tạo điều kiện tăng cường năng lực thanh tra, giám sát cũng như yêu cầu các TCTD phải tăng cường năng lực quản trị điều hành để hạn chế phát sinh nợ xấu.

Về nguyên tắc xử lý nợ xấu, Thống đốc Lê Minh Hưng cho biết sẽ tiếp thu ý kiến đại biểu là bổ sung trong dự thảo Nghị quyết không sử dụng ngân sách Nhà nước, bổ sung nguyên tắc xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật và làm trái quy định pháp luật gây ra nợ xấu và tổn thất cho hoạt động của ngân hàng…

Giải trình thêm về phạm vi nợ xấu, Thống đốc cho biết, dự thảo Nghị quyết quy định phạm vi áp dụng các khoản nợ xấu được điều chỉnh tại Nghị quyết bao gồm cả nợ xấu hiện tại và nợ xấu phát sinh trong khoảng thời gian có hiệu lực của Nghị quyết và không bị giới hạn về thời điểm phát sinh nợ xấu. Phạm vi điều chỉnh như trên rất cần thiết bởi lẽ việc giới hạn phạm vi nợ xấu được xử lý theo quy định tại Nghị quyết chỉ gồm nợ xấu hiện tại sẽ ảnh hưởng đến mục tiêu xử lý triệt để và toàn diện nợ xấu.

Nếu Nghị quyết mà có cơ chế về mặt pháp lý để tháo gỡ những khó khăn hiện tại thì mới đủ cơ sở cũng như phạm vi về thời gian để chúng ta có thể xử lý một cách triệt để các khoản nợ xấu và các khoản nợ mà theo đánh giá về bản chất là nợ xấu khi đến hạn. Việc chỉ xử lý nợ xấu đến thời điểm phạm vi nhất định cũng tạo cơ chế không được đồng bộ. Vì một TCTD có khoản nợ xấu thì xử lý được theo quy định của Nghị quyết nhưng cũng có khoản nợ xấu lại thực hiện theo các quy định khác của pháp luật thì rất vướng mắc cho các TCTD trong việc tổ chức thực hiện trên thực tế.

Về thu giữ tài sản, Thống đốc cho rằng, quyền thu giữ tài sản đảm bảo là quyền đương nhiên và chính đáng mà TCTD có được theo thỏa thuận về quyền và nghĩa vụ giữa TCTD và khách hàng khi xác lập giao dịch cấp tín dụng và giao dịch bảo đảm. Các thỏa thuận về quyền thu giữ các bên liên quan là phù hợp với Hiến pháp và quy định của pháp luật. Trường hợp các tổ chức, cá nhân tự nguyện đem tài sản của mình thế chấp, cầm cố để đảm bảo cho việc trả nợ là giao dịch dân sự sẽ làm phát sinh nghĩa vụ giao tài sản đảm bảo, hay nói cách khác là quyền thu giữ tài sản đảm bảo đã được đồng ý trên cơ sở tự nguyện của các bên.