Kinh tế năm 2022: Nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển

Ông Trần Quốc Phương

Đây là nhận định được Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương đưa ra trong chia sẻ với Thời báo Ngân hàng.

Năm 2021 thành công một phần quan trọng là nhờ nỗ lực chống dịch hiệu quả và quyết định chuyển hướng chiến lược kịp thời. Trong bối cảnh chúng ta đang nỗ lực phục hồi kinh tế, sự chuyển hướng này thể hiện ở các kết quả như thế nào, thưa ông?

Từ giữa tháng 10/2021, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định chuyển hướng chiến lược kịp thời để ứng phó với dịch Covid-19 với việc ban hành Nghị quyết 128/NQ-CP, nhằm “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19”, vừa phòng, chống dịch, vừa khôi phục, phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH). Công tác phòng, chống dịch đến từng cấp cơ sở dần chuyển hướng sang gắn kết chặt chẽ, hài hòa với yêu cầu khôi phục, phát triển KT-XH. Đây là quyết sách và là nền tảng quan trọng để phục hồi kinh tế trong quý IV/2021 và năm 2022.

Sự chuyển hướng đúng, kịp thời chiến lược phòng, chống dịch Covid-19 đã góp phần giữ ổn định vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, củng cố khả năng phục hồi của nền kinh tế. Tính chung cả năm 2021, dù tăng trưởng kinh tế (GDP) chỉ tăng 2,58% - không đạt mục tiêu đề ra - nhưng số liệu GDP qua các quý là minh chứng rõ nhất cho thấy sự đúng đắn và kết quả của sự nỗ lực phòng chống dịch của cả hệ thống chính trị, nhất là trong việc chuyển hướng chiến lược ứng phó với dịch Covid-19 của Chính phủ.

Ví dụ trong quý III/2021 do dịch bùng phát mạnh, phải thực hiện giãn cách xã hội kéo dài, các hoạt động sản xuất kinh doanh đình trệ nên GDP giảm tới 6,02%. Tuy nhiên, với việc ban hành Nghị quyết số 128/NQ-CP, GDP quý IV đã bật tăng lên 5,22%. Điều đó cho thấy, việc phòng chống dịch hiệu quả, bảo đảm mở cửa nền kinh tế, duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh ổn định là điều kiện tiên quyết, có ý nghĩa quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, giải quyết các vấn đề xã hội.

Tháng đầu tiên của năm 2022 đã đi qua. Vậy theo ông trong tháng đầu năm này, tình hình KT-XH có điểm gì nổi bật?

Tình hình KT-XH tháng đầu tiên của năm 2022 ghi nhận nhiều điểm khởi sắc, tích cực. Trong đó, tại Kỳ họp bất thường của Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 43/2022/QH15 về các chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển KT-XH; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 9 Luật; Chủ trương đầu tư Dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025… Đây là những quyết sách có ý nghĩa lớn trong tháo gỡ các vướng mắc đầu tư, sản xuất kinh doanh, xây dựng kết cấu hạ tầng chiến lược, tạo sức lan tỏa, thúc đẩy phục hồi và phát triển KT-XH.

Bên cạnh đó, tình hình phòng, chống dịch Covid-19 có nhiều chuyển biến tích cực. Số ca nhiễm và số ca tử vong có xu hướng giảm. Nước ta đang hoàn tất tiêm chủng mũi 2 và đẩy mạnh mũi tiêm nhắc lại (mũi 3) cho toàn bộ người từ 12 tuổi trở lên. Các hoạt động KT-XH dần được phục hồi, tổ chức phù hợp với tình hình dịch bệnh.

Cùng với đó, hoạt động sản xuất kinh doanh tiếp tục đà phục hồi tích cực. Trong tháng đầu năm, số doanh nghiệp đăng ký mới và quay trở lại thị trường cao nhất từ trước đến nay, lần lượt tăng 28,9% và 194% so với cùng kỳ năm 2021, thể hiện kỳ vọng và niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp đối với triển vọng tăng trưởng của nền kinh tế và những giải pháp hỗ trợ được ban hành. Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) cũng tăng 2,4% so với cùng kỳ năm 2021, trong đó ngành chế biến, chế tạo tăng 2,8%. Hoạt động dịch vụ tăng cao; lượng khách quốc tế đến Việt Nam tăng khá do thực hiện thí điểm đón khách du lịch quốc tế và khôi phục một số đường bay. Sức cầu của nền kinh tế đang tăng trở lại, nhất là thời gian cận Tết Nguyên Đán.

Bên cạnh đó, tình hình KTVM ổn định, lạm phát được kiểm soát; các cân đối lớn được giữ vững. Ngân sách nhà nước đáp ứng các nhiệm vụ chi, nhất là chi phòng chống dịch bệnh, hỗ trợ các đối tượng chính sách.

Nhiều doanh nghiệp mở rộng sản xuất khi thực hiện thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19

Phía trước đang có nhiều cơ hội, nhưng những khó khăn, thách thức mà chúng ta phải đối diện, vượt qua là gì?

Năm 2022 là năm có ý nghĩa quan trọng, tạo nền tảng thực hiện các mục tiêu của Kế hoạch 5 năm 2021-2025. Dự báo tình hình quốc tế, trong nước có những thuận lợi, cơ hội và khó khăn, thách thức đan xen, nhưng khó khăn, thách thức nhiều hơn. Đại dịch Covid-19 có thể tiếp tục diễn biến phức tạp, nguy hiểm hơn. Tăng trưởng kinh tế thế giới dự báo không đồng đều, chưa vững chắc và có thể thấp hơn năm 2021; rủi ro bất ổn thị trường tài chính, tiền tệ quốc tế gia tăng. Rủi ro địa chính trị và thiên tai, lũ lụt, biến đổi khí hậu ảnh hưởng tới khả năng phục hồi kinh tế. Sức ép giá cả, lạm phát ở mức cao, một số nước bắt đầu thu hẹp các gói hỗ trợ, tăng lãi suất - đây là vấn đề Việt Nam chúng ta cần hết sức lưu tâm.

Trong nước, kinh nghiệm, năng lực, khả năng ứng phó dịch bệnh tiếp tục được nâng lên, nhưng sức chống chịu và nguồn lực của doanh nghiệp và người dân giảm sút. Nguy cơ chậm phục hồi kinh tế, suy giảm tăng trưởng vẫn còn tiềm ẩn nếu không kiểm soát được dịch bệnh một cách cơ bản để mở cửa trở lại nền kinh tế; rủi ro lạm phát gia tăng; thiên tai, biến đổi khí hậu ngày càng cực đoan, khó lường… Trong bối cảnh đó, đòi hỏi các cấp, các ngành phải tiếp tục đổi mới, chủ động thích ứng, hành động quyết liệt, hiệu quả hơn trong năm 2022.

Vậy để kinh tế phục hồi mạnh mẽ trong năm 2022, cần những giải pháp trọng tâm nào, thưa ông?

Trải qua năm 2021 nhiều khó khăn và thách thức, năm 2022 nền kinh tế nước ta có nhiều điều kiện thuận lợi để phục hồi và phát triển. Dịch bệnh được kiểm soát, nền kinh tế được mở cửa trở lại trong trạng thái bình thường mới; các chiến lược, kế hoạch phát triển KT-XH cho cả giai đoạn được thông qua và đẩy mạnh triển khai; sự phát triển của các xu thế, cách thức tổ chức sản xuất, kinh doanh mới; khả năng phục hồi mạnh mẽ của khu vực dịch vụ, tiềm năng của các FTA… được xem là các động lực của nền kinh tế trong năm 2022.

Ngày 8/1/2022, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 01/NQ-CP về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện kế hoạch phát triển KT-XH và dự toán ngân sách nhà nước năm 2022. Trong đó để phát huy được hiệu quả của các động lực nhằm thúc đẩy nền kinh tế phục hồi mạnh mẽ, chúng tôi xác định 5 nhóm giải pháp trọng tâm cần triển khai:

Một là, tiếp tục vừa phòng, chống dịch Covid-19, vừa phục hồi, phát triển KT-XH, trong đó tập trung thực hiện hai Chương trình tổng thể về phòng, chống dịch Covid-19 và Chương trình phục hồi và phát triển KT-XH.

Hai là, ưu tiên xây dựng, hoàn thiện thể chế để tháo gỡ ngay các điểm nghẽn trong phòng, chống dịch bệnh, các quy định cản trở hoạt động sản xuất kinh doanh, đẩy nhanh cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

Ba là, đẩy mạnh thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công, tăng cường huy động nguồn lực, thu hút nguồn vốn đầu tư xã hội, nhất là đầu tư theo phương thức đối tác công tư. Xúc tiến, thu hút nguồn vốn FDI có chọn lọc.

Bốn là, duy trì, tạo điều kiện thích ứng và phục hồi, phát triển các ngành nghề du lịch, dịch vụ. Có giải pháp hỗ trợ khu vực dịch vụ phù hợp với từng bước mở cửa và phục hồi nền kinh tế.

Năm là, bảo đảm ổn định KTVM và các cân đối lớn của nền kinh tế, làm cơ sở và dư địa cho việc triển khai các giải pháp hỗ trợ người dân và doanh nghiệp, phục hồi nền kinh tế.

Xin cảm ơn Thứ trưởng!