Thúc đẩy phát triển chuỗi cá tra

	Cá tra điêu đứng vì dịch bệnh
	Cá tra hướng về thị trường nội địa
	Thúc đẩy kết nối sản xuất - tiêu thụ nội địa cá tra

Ông Trần Đình Luân, Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản (Bộ NN&PTNT) cho biết, diện tích thả nuôi cá tra mới tính đến ngày 15/9/2021 đạt 3.516 ha (bằng 74,3% so với cùng kỳ 2020). Diện tích thả nuôi cá tra trong 2 tháng giãn cách xã hội phòng chống dịch (tháng 7, 8) đã giảm khoảng 50-55% so với các tháng trước. Ngoài ra, sản lượng cá tra thu hoạch trong thời gian này giảm tương ứng là 20% và 44,9% so với cùng kỳ năm 2020. Đặc biệt, nửa đầu tháng 9/2021, sản lượng thu hoạch giảm 77% so với cùng kỳ.

Theo thống kê, hiện có 106 nhà máy chế biến cá tra có đăng ký xuất khẩu tại 5 tỉnh với số lao động ước khoảng 190 nghìn. Tính đến đầu tháng 9, có 52/106 nhà máy chế biến cá tra tại 5 tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ, Hậu Giang và Vĩnh Long phải tạm dừng hoạt động (chiếm tỷ lệ 49%), số lao động phải nghỉ việc do dịch bệnh khoảng trên 70%.

Sản lượng cá tra thu hoạch bị giảm do số lao động phải nghỉ việc trong dịch bệnh khoảng trên 70%

Thời điểm này, nhiều nhà máy chế biến giảm công suất, giảm thu mua nguyên liệu đầu vào, chủ yếu sử dụng nguyên liệu từ vùng nuôi của công ty hoặc trong chuỗi liên kết. Cơ sở nuôi cũng đã giảm cho cá ăn. Giá cá tra thương phẩm loại 1 hiện vẫn duy trì ở mức 21 - 22 nghìn đồng/kg, thấp hơn 500 đồng/kg so với thời điểm trước khi thực hiện giãn cách xã hội.

Do thực hiện giãn cách xã hội nên tại nhiều địa phương, người lao động phải thực hiện test nhanh Covid 3 ngày/lần, khiến việc thu hoạch cá gặp rất nhiều khó khăn, dẫn đến sản lượng thủy sản tồn đọng nhiều. Hiện nay, việc vận chuyển con giống, thức ăn, cá tra thương phẩm chủ yếu bằng đường thủy, thời gian thu hoạch và vận chuyển dài, chủ yếu theo con nước. Việc vận chuyển theo phương thức này được kiểm soát chặt chẽ, nghiêm ngặt, cước vận tải thủy liên tục tăng, thậm chí có thời điểm tăng đến 10 lần so với trước. Bên cạnh đó, các DN còn phát sinh chi phí thực hiện sản xuất “3 tại chỗ”. Các tỉnh có số doanh nghiệp ngừng sản xuất nhiều nhất là Cần Thơ, Tiền Giang, ông Trần Đình Luân cho biết thêm.

Thế nhưng trong bối cảnh đó, theo bà Tô Tường Lan, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), hiện nhu cầu thị trường xuất khẩu lại rất khả quan, đặc biệt là thị trường Nga và Mexico. Dự báo nhu cầu nhập khẩu cá tra tại nhiều quốc gia đang tăng lên, đặc biệt là sẽ tăng mạnh vào dịp cuối năm. Tuy nhiên, nhiều DN vẫn chưa lên được kế hoạch mở lại sản xuất do thiếu hụt nhân lực do cách ly, thiếu hụt tài chính để vận hành trong giai đoạn dịch bệnh... Nhiều DN sẽ mất những đơn hàng cuối năm và không dám nhận những đơn hàng mới.

Bà Trương Thị Lệ Khanh, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Vĩnh Hoàn (VHC) cho biết, khó khăn lớn nhất của DN hiện nay là rất nhiều người làm giống và thu hoạch cá giống chưa được tiêm vaccine khiến DN thiếu hụt lớn lực lượng công nhân thu hoạch cá giống. Để tháo gỡ khó khăn này, cần ưu tiên việc tiêm vaccine cho lực lượng lao động, cấp “thẻ xanh” cho lao động thu hoạch cá liên tỉnh, đơn giản hóa thủ tục di chuyển từ tỉnh này sang tỉnh khác… Nếu đảm bảo an toàn, công nhân thu hoạch cá giống được phép đi về trong ngày và không phải cách ly, test 3 ngày/lần.

Theo ông Dương Nghĩa Quốc, Chủ tịch Hiệp hội cá tra Việt Nam, để phát triển bền vững ngành hàng trong các tháng cuối năm 2021 và năm 2022, cần tăng cường tháo gỡ khó khăn cho người nuôi, DN chế biến xuất khẩu bị ảnh hưởng của Covid-19, nhất là tăng tiêm vaccine cho người lao động để ngành sớm trở lại hoạt động bình thường. Ngoài ra, cần nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng hình ảnh và thương hiệu cá tra Việt Nam; tập trung phát triển các thị trường có sẵn ở 4 thị trường Mỹ, EU, Trung Quốc, Asean với thị phần chiếm từ 50-60%. Cần cải thiện chất lượng ngành cá, nhất là cải thiện chất lượng con giống, chất lượng cá tra nguyên liệu ở khâu nuôi gắn liền với cải thiện môi trường; phát triển thị trường tiêu thụ trong nước và quốc tế bằng hình ảnh, kênh bán hàng mới.

Ông Trần Anh Thư, Phó chủ tịch UBND tỉnh An Giang đã đề nghị lãnh đạo các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long cần để bàn thảo, đưa ra một công thức chung trong ứng phó tình hình dịch bệnh. Các địa phương cần có tiếng nói chung trong việc ứng phó tình hình dịch bệnh hiện nay.

Có cùng quan điểm trên, bà Tô Tường Lan cho rằng, hiện nay mỗi địa phương có chủ trương chống dịch khác nhau, thiếu sự phối hợp đồng bộ đã gây khó khăn cho DN trong vận chuyển nguyên liệu, thu hoạch cũng như vận chuyển cá tra giống. Do đó, cần có sự thống nhất trong cơ chế di chuyển, cách ly, cần nới lỏng kiểm soát người từ vùng xanh, tăng cường kiểm soát ở vùng đỏ để việc thả giống, thu hoạch được tiếp tục, không bị gián đoạn.