Thuế quan "Ngày giải phóng" của Tổng thống Trump đứng trước nguy cơ sụp đổ?

Thuế quan "Ngày giải phóng" của Tổng thống Trump đứng trước nguy cơ sụp đổ?

Theo đó, Tòa Phúc thẩm Liên bang (U.S. Court of Appeals for the Federal Circuit) giữ nguyên phán quyết trước đó của Tòa án Thương mại Quốc tế (Court of International Trade), cho rằng cơ sở pháp lý của các loại thuế quan này theo Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) là không hợp lệ, và lập luận của chính quyền ông Trump không cấu thành “tình huống khẩn cấp”.

“Cả thuế quan về buôn lậu lẫn thuế quan "có đi có lại" đều không giới hạn về phạm vi, mức độ và thời hạn. Những thuế này áp dụng gần như với mọi mặt hàng nhập khẩu vào Mỹ (và trong trường hợp thuế quan "có đi có lại", áp dụng với gần như mọi quốc gia), áp đặt mức thuế cao luôn thay đổi và vượt xa hệ thống thuế quan hiện hành của Mỹ, lại không giới hạn thời gian áp dụng”, phán quyết đa số nêu rõ.

Phán quyết với tỷ lệ 7-4 sẽ chưa có hiệu lực cho đến ngày 14/10, nhằm cho phép chính quyền Trump có thời gian kháng cáo lên Tòa án Tối cao. Quyết định này cũng không bao gồm các loại thuế quan theo ngành, như thép và nhôm, vốn được áp đặt theo một cơ sở pháp lý khác.

Các thẩm phán cũng chuyển hồ sơ về lại tòa thương mại để xác định liệu phán quyết có áp dụng với tất cả các bên bị ảnh hưởng bởi thuế quan toàn cầu hay chỉ với nhóm nguyên đơn khởi kiện, bao gồm một số bang do đảng Dân chủ lãnh đạo và nhóm doanh nghiệp nhỏ.

“TẤT CẢ CÁC LOẠI THUẾ VẪN CÒN HIỆU LỰC!. Hôm nay, một tòa phúc thẩm đầy tính đảng phái đã sai khi nói rằng thuế của chúng ta nên bị gỡ bỏ, nhưng họ biết rằng cuối cùng nước Mỹ sẽ chiến thắng”, ông Trump viết trên Truth Social.

Trên thực tế, đây là lần thứ ba chính quyền Trump thua kiện. Trước đó, Tòa án Thương mại Quốc tế và Thẩm phán Liên bang Rudolph Contreras cũng từng tuyên bố IEEPA không trao cho Trump thẩm quyền áp đặt phần lớn thuế quan.

Các loại thuế quan “Ngày Giải phóng - Liberation Day" của Trump - công bố ngày 2/4 khiến thị trường toàn cầu chao đảo và tạo ra làn sóng bán tháo - đã được tận dụng để thúc đẩy một loạt thỏa thuận thương mại. Trong đó có thỏa thuận với Liên minh châu Âu cam kết đầu tư 600 tỷ USD vào Mỹ và mua 750 tỷ USD năng lượng Mỹ, kèm theo “một lượng lớn” vũ khí Mỹ. Tương tự, thỏa thuận với Nhật Bản bao gồm gói đầu tư 550 tỷ USD từ Tokyo.

Trong khi đó, các loại thuế quan "có đi có lại" và thuế quan theo ngành dự kiến mang lại nguồn thu 300-400 tỷ USD mỗi năm, được xem là khoản ngân sách bổ sung khổng lồ.

Tuần trước, Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) ước tính thuế quan có thể giúp giảm hàng nghìn tỷ USD thâm hụt ngân sách liên bang. Cùng lúc, S&P Global giữ nguyên xếp hạng tín nhiệm AA+ với triển vọng “ổn định” đối với nợ công Mỹ, một phần nhờ “nguồn thu thuế quan dồi dào” hỗ trợ bù đắp tác động từ cắt giảm thuế và chi tiêu ngân sách.

Tuy nhiên, nếu phán quyết này được duy trì và áp dụng rộng rãi, các nhà nhập khẩu từng nộp thuế IEEPA có thể yêu cầu chính phủ liên bang hoàn trả.

Trước đó, đã có dấu hiệu tòa có thể phán quyết bất lợi cho chính quyền. Đầu tháng này, Tổng chưởng lý D. John Sauer và Trợ lý Brett Shumate đã gửi thư cảnh báo tòa về “thảm họa tận thế” nếu các loại thuế bị hủy bỏ: “Trong kịch bản đó, người dân sẽ mất nhà cửa, hàng triệu việc làm bị xóa sổ, người lao động mất sạch tiền tiết kiệm, thậm chí an sinh xã hội và Medicare có thể bị đe dọa. Nói ngắn gọn, hệ quả kinh tế sẽ là tàn khốc thay vì thành công chưa từng có”.

Ngôn từ gay gắt này khiến Phố Wall tin rằng chính quyền ông Trump đã chuẩn bị cho khả năng thất bại tại tòa phúc thẩm.

James Lucier, chuyên gia tại Capital Alpha Partners, cho biết ông Trump không có cơ sở pháp lý để tái áp đặt thuế IEEPA theo các đạo luật thuế quan khác. Ví dụ, thuế quan theo ngành dựa trên lý do an ninh quốc gia, còn thuế quan IEEPA thì không.

“Nói cách khác, Tổng thống đang mắc kẹt, nếu tòa bác bỏ thuế IEEPA, các thỏa thuận thương mại của ông sẽ không còn cơ sở pháp lý”, Lucier viết.

Trong một ghi chú khác hôm thứ Tư, ông dự báo rằng trong lúc vụ việc được đưa lên Tòa án Tối cao, phần lớn các quốc gia sẽ vẫn giữ cam kết thương mại với Mỹ để tránh đối đầu với ông Trump, ngay cả khi chính quyền phải tìm cơ sở pháp lý mới cho thuế quan.

Tuy nhiên, các đối tác từng kiềm chế không trả đũa Mỹ có thể sẽ sẵn sàng phản công hơn theo thời gian, từ đó làm thay đổi tiến trình đàm phán chi tiết các thỏa thuận thương mại chưa hoàn tất.

“Điều này có thể dẫn đến nhiều tháng bất định trong thương mại toàn cầu, khi số thuế IEEPA đã thu phải hoàn lại và Mỹ phải xoay sang một hệ thống thuế khác. Các đối tác từng hợp tác với ông Trump có thể sẽ ít sẵn lòng hợp tác hơn trong lần thứ hai”, Lucier cảnh báo.