Thủy sản Việt Nam tăng tốc về đích

Ngành thủy sản Việt Nam đang phục hồi mạnh mẽ

Phục hồi mạnh mẽ

Ông Trần Đình Luân - Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) chia sẻ: “Thủy sản tiếp tục là ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước, hướng tới mục tiêu xuất khẩu 14 - 16 tỷ USD mỗi năm, đồng thời giữ vững vị thế của Việt Nam trong nhóm cường quốc thủy sản hàng đầu thế giới”.

Thực tế, vị thế của ngành thủy sản Việt Nam trên trường quốc tế đã được khẳng định từ lâu. Theo ông Luân, Việt Nam hiện đứng thứ ba thế giới về xuất khẩu thủy sản, chiếm hơn 7% thị phần toàn cầu, chỉ sau hai gã khổng lồ là Trung Quốc và Na Uy. Con số này không chỉ là một thành tựu về kim ngạch, mà còn là minh chứng cho năng lực sản xuất, chế biến và thích ứng của một ngành kinh tế mang tính toàn cầu hóa sâu sắc.

Trong bối cảnh quốc tế đầy biến động - từ những xung đột địa chính trị, các rào cản thương mại ngày càng khắt khe, áp lực từ biến đổi khí hậu cho đến những thách thức của dịch bệnh và suy thoái kinh tế - ngành thủy sản Việt Nam vẫn duy trì được sự phát triển tích cực đáng kinh ngạc.

Tổng sản lượng thủy sản trong 7 tháng đầu năm 2025 đã đạt 5,5 triệu tấn, tăng 3,1% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, với sự đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ, đã đạt hơn 3,18 triệu tấn, tăng gần 5%, cho thấy hướng đi đúng đắn trong việc chuyển dịch cơ cấu sản xuất. Đặc biệt, kim ngạch xuất khẩu thủy sản 7 tháng đầu năm ước đạt 6,2 tỷ USD, tăng tới 17% so với cùng kỳ, phản ánh sự phục hồi mạnh mẽ của các thị trường trọng điểm sau giai đoạn trầm lắng.

“Đây là những kết quả rất đáng khích lệ, khẳng định xu hướng cơ cấu lại ngành theo hướng hiện đại, bền vững và hội nhập sâu rộng”, ông Luân nhấn mạnh.

Thách thức phía trước

Mặc dù có những tín hiệu tích cực từ đầu năm, nhưng con đường phía trước vẫn không hề bằng phẳng. Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) dự báo cả năm 2025, xuất khẩu thủy sản có thể chỉ đạt 9 - 9,2 tỷ USD, một con số thấp hơn so với kim ngạch 10 tỷ USD của năm 2024 và kế hoạch 11 tỷ USD đề ra hồi đầu năm.

Đây là một thực tế cần nhìn thẳng, phản ánh những khó khăn không lường trước tại các thị trường quốc tế, đặc biệt là thị trường Mỹ. Cạnh tranh từ các quốc gia khác, những quy định mới về môi trường và lao động, hay biến động kinh tế vĩ mô… đều có thể tác động mạnh mẽ đến “sức khỏe” của ngành.

Theo VASEP, trong cơ cấu xuất khẩu năm nay, tôm vẫn là mặt hàng chủ lực, dự kiến mang về 3,6 - 3,8 tỷ USD. Cá tra, một sản phẩm thế mạnh của Việt Nam, ước đạt khoảng 1,8 tỷ USD, trong khi cá ngừ đạt 850 - 900 triệu USD. Phần còn lại, khoảng 3 tỷ USD, đến từ các loại hải sản khác. Các con số này cho thấy sự phụ thuộc lớn vào một số mặt hàng chủ lực, đồng thời đặt ra yêu cầu phải đa dạng hóa sản phẩm và thị trường để giảm thiểu rủi ro.

Trước những thách thức đó, ông Luân cho biết, ngành thủy sản cần tập trung vào 5 trọng tâm chính, để ngành thủy sản Việt Nam không chỉ vượt qua giai đoạn khó khăn mà còn tạo ra nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững đến năm 2030 và xa hơn nữa.

Theo đó, ngành thủy sản phải thay đổi tư duy từ "khai thác tối đa" sang "khai thác có trách nhiệm". Việc đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng không còn là lựa chọn. Đặc biệt, việc tuân thủ các quy định quốc tế như chống đánh bắt bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) không chỉ là yêu cầu, mà còn là con đường duy nhất để gỡ bỏ "thẻ vàng" và giữ vững thị trường xuất khẩu, nhất là ở châu Âu.

Ngành thủy sản cần chuyển mạnh sang nuôi biển công nghiệp, nuôi tôm công nghệ cao và hiện đại hóa khai thác xa bờ. Thay vì phụ thuộc vào tự nhiên, các mô hình này giúp kiểm soát chặt chẽ chất lượng, năng suất và giảm thiểu rủi ro dịch bệnh. Việc hiện đại hóa đội tàu và tổ chức lại sản xuất sẽ nâng cao hiệu quả, giảm chi phí, đồng thời chấm dứt hoạt động IUU.

"Giá trị sản phẩm thủy sản không chỉ nằm ở khâu sản xuất mà còn ở khâu chế biến. Phát triển đồng bộ công nghiệp chế biến, bảo quản, hậu cần và logistics sẽ giúp nâng cao giá trị gia tăng, mở rộng danh mục sản phẩm và đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường toàn cầu", ông Luân cho hay.

Theo ông Luân, ngành cần có chiến lược mở rộng thị trường xuất khẩu song song với việc khai thác hiệu quả thị trường nội địa gần 100 triệu dân. Xây dựng thương hiệu quốc gia "Thủy sản Việt Nam" uy tín sẽ tạo niềm tin cho người tiêu dùng và nâng cao vị thế cạnh tranh.

Việc ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ, chuyển đổi số và quản trị theo chuẩn ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) là yếu tố then chốt để ngành thủy sản bắt kịp xu thế toàn cầu. Từ truy xuất nguồn gốc sản phẩm đến quản lý sản xuất, tất cả đều hướng tới một ngành thủy sản minh bạch, bền vững và trách nhiệm.

Ông Luân khẳng định: “Cục Thủy sản và Kiểm ngư sẽ luôn đồng hành, lắng nghe, hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp và ngư dân, để ngành thủy sản Việt Nam tiếp tục phát triển mạnh mẽ, khẳng định vị thế trên trường quốc tế”.