Tiền triều Lê sơ (1428 - 1527) - Kỳ IX: Tiền đời vua Lê Chiêu Tông (1516 - 1522)
Vua Lê Tương Dực cuối đời lao vào con đường ăn chơi trụy lạc, làm cho đời sống nhân dân lầm than. Tháng 4 năm Bính Tý (1516), quan đại thần Trịnh Duy Sản cùng một số quần thần vào cung giết vua Lê Tương Dực, đưa Lê Ỷ lên ngôi (tức vua Lê Chiêu Tông)...
Tiền đời vua Lê Chiêu Tông (1516 - 1522)
Vua Lê Tương Dực cuối đời lao vào con đường ăn chơi trụy lạc, làm cho đời sống nhân dân lầm than. Tháng 4 năm Bính Tý (1516), quan đại thần Trịnh Duy Sản cùng một số quần thần vào cung giết vua Lê Tương Dực, đưa Lê Ỷ lên ngôi (tức vua Lê Chiêu Tông), đặt niên hiệu là Quang Thiệu (1516 - 1522) và đúc tiền Quang Thiệu thông bảo.
Tiền đúc bằng đồng. Mặt tiền đúc nổi 4 chữ “Quang Thiệu thông bảo”- 光紹通寳 theo kiểu chữ Hoa áp, đọc chéo. Khổ chữ to, nét chữ rõ ràng, nổi cao và sắc nét. Lưng tiền để trơn. Biên tiền trước và sau đều nổi cao. Đường kính 25,8mm, dày 1,7mm, nặng 4,2gr.
 |
| Ảnh 1.6.15.Tiền Quang Thiệu thông bảo 光紹通寳, kiểu chữ Hoa áp, lưng tiền trơn, đường kính 25,8mm |
Như vậy, tiền thời Lê sơ có tất cả 12 tên gọi: Thuận Thiên nguyên bảo, Thiệu Bình thông bảo, Đại Bảo thông bảo, Đại Hoà thông bảo, Diên Ninh thông bảo, Thiên Hưng thông bảo, Quang Thuận thông bảo, Hồng Đức thông bảo, Cảnh Thống thông bảo, Đoan Khánh thông bảo, Hồng Thuận thông bảo và Quang Thiệu thông bảo.
Các đồng tiền dưới triều Lê sơ dày dặn và đạt trình độ mỹ thuật cao. Đến cuối thời kỳ Lê sơ chữ viết có thay đổi rõ rệt và thống nhất kéo dài đến đầu nhà Mạc, đây là một dạng chữ cải cách được kết hợp giữa hành thư và khải thư, các chữ viết trên tiền để đúc là các quan có phẩm hàm thực hiện. Chữ theo kiểu chân thư, đạt vẻ tự nhiên, rõ ràng, đẹp mắt. Chữ viết trên tiền triều Lê sơ có một số đặc điểm như sau:
- Thục loan câu: Sổ thẳng, nét móc cao, rất giống nhau, như trong chữ Nguyên trên tiền Thuận Thiên nguyên bảo hay chữ Quang trên tiền Quang Thuận thông bảo hoặc chữ Thống trên tiền Cảnh Thống thông bảo.
- Nét Thiêu điểm, trên bộ thuỷ ở đồng Hồng Đức thông bảo, Hồng Thuận thông bảo, nét đá từ dưới kéo lên, cao ngang với nét chấm trên.
- Nét đới câu điểm, tức nét chấm dưới của các chữ Hồng, chữ Bảo, chữ Thuận, chữ Cảnh, đều đá vào trong, không hất ra ngoài.
- Nét tả nại ở chữ Thiên, chữ Khánh, chữ Diên, chữ Đại được kéo dài sang phải, tựa như cánh chim.
Tiền thời Lê sơ còn tìm thấy loại tiền được gọi là chữ kép: Thuận Thiên nguyên bảo, Hồng Đức thông bảo, Diên Ninh thông bảo, Quang Thuận thông bảo, Hồng Thuận thông bảo, Đại Hoà thông bảo. Những đồng tiền này có 4 chữ chồng dịch lên nhau.
 |
| Các đồng tiền chữ kép; 1.Thuận Thiên nguyên bảo; 2. Hồng Đức thông bảo; 3. Diên Ninh thông bảo; 4. Quang Thuận thông bảo, 5; Hồng Thuận thông bảo, 6; Đại Hoà thông bảo |
Nhìn chung, vua Lê Thái Tổ - vị vua đầu tiên thời Lê sơ là người hết sức chăm lo đến sự phát triển tiền tệ, coi tiền tệ là huyết mạch của dân và các đời vua Lê sau đó cũng quan tâm đến việc đúc tiền. Vì thế tiền được đúc rất đẹp, có thể nói là đẹp nhất trong các loại tiền tệ trong lịch sử phong kiến nước ta.
Nguồn: Tác phẩm: ''Lịch sử đồng tiền Việt Nam'' của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
Biên tập: Mạnh - Thắng | Đồ họa: Văn Lâm
Tin liên quan
Tin khác
Tiền giấy phát hành giai đoạn 1923 - 1939: Phát hành kỳ 4 (1936-1939)
Trong kỳ phát hành này, Ngân hàng Đông Dương tiếp tục in các mệnh giá của kỳ 3 nhưng thay đổi chữ ký, đồng thời bổ sung hai mệnh giá mới là 20 piastres và 500 piastres. Các tờ tiền 1, 5 và 100 piastres có hình thức, màu sắc và bố cục tương tự các kỳ trước, chỉ khác chữ ký. Riêng tờ 20 piastres và 500 piastres có thiết kế nổi bật với khung nền “BANQUE DE L’INDOCHINE”, hình Marianne, Angkor Wat, quả địa cầu và voi, phát hành lưu hành trên toàn Đông Dương.
Tiền giấy phát hành giai đoạn 1923 - 1939: Phát hành kỳ 3 (1932 -1936)
Năm 1930, cuộc khủng hoảng kinh tế giai đoạn 1929-1933 tại các nước tư bản chủ nghĩa đã lan sang các thuộc địa, nên Việt Nam cũng bị ảnh hưởng trầm trọng do nền kinh tế của nước thuộc địa phụ thuộc vào kinh tế của chính quốc là nước Pháp. Thực dân Pháp đã thi hành một loạt biện pháp kinh tế - tài chính như: rút vốn đầu tư về các ngân hàng Pháp, dùng tiền của ngân sách Đông Dương trợ cấp cho các công ty tư bản đang có nguy cơ bị phá sản… Trước tình hình đó, Ngân hàng Đông Dương phải phát hành thêm năm mẫu giấy bạc mới. Các đồng tiền phát hành dù vẫn được đảm bảo bằng vàng dự trữ trong ngân hàng, nhưng giá trị thực của nó không còn được như trước.
Tiền giấy phát hành giai đoạn 1923 - 1939
Từ năm 1923 đến năm 1939, Ngân hàng Đông Dương cho phát hành bốn kỳ với 8 loại mệnh giá là 1 piastre (có 2 loại), 5 piastres (có 2 loại), 20 piastres (có 2 loại), 100 piastres (1 loại) và 500 piastres (1 loại). Trong các kỳ phát hành này, tên ngân hàng phát hành là: “Banque de L’Indo-chine” (bỏ gạch nối ở giữa thành “L’Indochine”). Mặt sau có ba thứ chữ là Hán, Việt, Miên (Campuchia).
Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923: Phát hành kỳ 6
Nghị định 06/10/1919, phát hành tiền giấy mệnh giá nhỏ gồm 10 cents xanh, 20 cents nâu và 50 cents đỏ. Tờ 20 cents có hai loại: có và không ghi tên nhà in Chaix.Paris. Chúng được phát hành cùng thời điểm tiền xu bạc bị giảm hàm lượng từ 83,5% xuống 40%. Đến năm 1921, Sắc lệnh 02/3/1921 yêu cầu thu hồi và huỷ bỏ các loại tiền này. Giai đoạn 1922–1924, khoảng 94% đã được thu hồi, chỉ còn 6% lưu thông. Tổng phát hành gồm 1 triệu tờ 10 cents, 6 triệu tờ 20 cents và 3,7 triệu tờ 50 cents.
Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923: Phát hành kỳ 5 (1909 - 1925)
Từ năm 1909 đến 1925, Ngân hàng Đông Dương phát hành tại Sài Gòn và Hải Phòng các loại giấy bạc Đông Dương mệnh giá 5, 20 và 100 piastres trong bốn đợt. Đợt năm 1909 có hai mệnh giá 5 và 20 piastres, mang đậm nét văn hóa “mẫu quốc” Pháp, tiêu biểu là hình Marianne – biểu tượng nước Pháp – ngồi uy nghi trên tờ 20 piastres.
Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923: Phát hành kỳ 4 (1903 -1907)
Căn cứ vào Nghị định ngày 21/01/1875, Nghị định 20/02/1888, 16/5/1900 và Sắc lệnh ngày 10/6/1903, Ngân hàng Đông Dương cho in thêm và phát hành tiền giấy các mệnh giá: 1 piastre, 5 piastres, 20 piastres và 100 piastres.
Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923: Phát hành kỳ 3 (1898-1903)
Căn cứ vào hai Nghị định ngày 21/01/1875 và 20/02/1888, Ngân hàng Đông Dương tiếp tục cho in thêm và phát hành tiền giấy các mệnh giá 1 piastre, 5 piastres, 20 piastres và 100 piastres theo yêu cầu của Bộ thuộc địa Pháp. Về cơ bản, họa tiết, kích thước và chất liệu giấy của các tờ tiền này không thay đổi so với kỳ 2, riêng tờ 1 piastre có nền màu xanh được đổi thành màu đỏ. Ngoài ra, 3 loại mệnh giá 5 piastres, 20 piastres và 100 piastres có in trực tiếp địa danh nơi phát hành trên tờ tiền
Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923: Phát hành kỳ 2 (1893-1896)
Hiệp ước Quý Mùi, còn gọi Hiệp ước Hác - Măng (Har-mand), ký ngày 25/8/1883 giữa thực dân Pháp và triều đình nhà Nguyễn đã chính thức thừa nhận sự bảo hộ của Pháp ở Bắc và Trung Kỳ, cắt tỉnh Bình Thuận ra khỏi Trung Kỳ để nhập vào Nam Kỳ thuộc Pháp. Ba tỉnh Thanh - Nghệ - Tĩnh được sáp nhập vào Bắc Kỳ. Triều đình nhà Nguyễn chỉ còn cai quản vùng đất Trung Kỳ, nhưng mọi việc đều phải thông qua viên Khâm sứ Pháp ở Huế. Trên cơ sở 2 Nghị định ban hành ngày 21/01/1875 và 20/02/1888 và để củng cố vai trò cai trị, Ngân hàng Đông Dương tiếp tục in thêm và phát hành ba loại mệnh giá tương tự như tiền giấy giai đoạn 1875 - 1893, nhưng có một số đặc điểm khác như sau:
Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923
Một năm sau ngày thành lập chi nhánh Ngân hàng Đông Dương tại Sài Gòn (ngày 10/4/1875), song song với việc phát hành tiền kim loại, Ngân hàng Đông Dương đã cho phát hành tiền giấy. Tiền giấy của Ngân hàng Đông Dương được ấn định giá trị song bản vị vàng và bạc đáp ứng các chức năng của tiền tệ. Ưu điểm của tiền giấy là có thể in nhiều mệnh giá khác nhau, tiện lợi cho việc lưu thông, cất trữ và thu hồi. Vì vậy, trong thời kỳ 10 năm đầu thế kỷ XX, giá trị tiền giấy chiếm tới 85% tổng giá trị tiền đưa vào lưu thông. Tuy nhiên, tại Việt Nam, do người dân vẫn có thói quen tiêu dùng tiền kim loại truyền thống hình tròn lỗ vuông bằng đồng hoặc kẽm hoặc kim loại quý của triều Nguyễn, nên tiền giấy trong giai đoạn đầu chủ yếu chỉ lưu hành ở một vài thành phố lớn như Hà Nội, Sài Gòn, Hải Phòng và thường được đóng dấu hoặc viết tay địa danh phát hành.
Tiền phát hành chung cho ba nước Việt Nam, Lào và Campuchia (1953 - 1955)
Ngày 30/8/1945, sau Cách mạng Tháng Tám, Bảo Đại thoái vị, làm cố vấn Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ngày 8/3/1949, ông ký với Tổng thống Pháp thỏa thuận công nhận Việt Nam, Lào, Campuchia độc lập trong Liên bang Đông Dương thuộc Liên hiệp Pháp. Từ đó, Pháp ngừng phát hành tiền Đông Dương, năm 1951 cho phép ba nước phát hành riêng, lưu thông chung. Ở Việt Nam, thời Bảo Đại có bộ tiền nhôm 1953 mệnh giá 10, 20, 50 xu, hay còn gọi là “đồng xu Ba cô”. Đồng 50 xu: mặt trước ba thiếu nữ, dòng “QUỐC GIA VIỆT NAM” và năm 1953; mặt sau ghi mệnh giá, và chữ “VIỆT NAM”.
Dự thảo Thông tư thay thế đã kế thừa hợp lý cấu trúc của Thông tư 32, đồng thời điều chỉnh nhiều nội dung để phù hợp hơn với bối cảnh pháp lý và thực tiễn hiện nay.
Thị trường chứng khoán năm 2026 được dự báo sẽ bước vào chu kỳ tăng trưởng mới…
Thị trường dịch vụ chăm sóc người cao tuổi sẽ tăng từ 2,3 tỷ USD năm 2024 lên 3,6 tỷ USD năm 2032.
ĐỌC NHIỀU
NHTW Nhật sẽ tăng lãi suất vào ngày 19/12 tới
Giới chuyên gia và thị trường gần như chắc chắchNHTW Nhật (BOJ) sẽ tăng lãi suất ngắn hạn lên 0,75% vào ngày 19/12 tới sau khi kết quả cuộc khảo sát “tankan” của BOJ cho thấy, niềm tin kinh doanh của các nhà sản xuất lớn Nhật Bản đã đạt mức cao nhất trong
Chung kết SEA Games 33 nữ bóng đá Việt Nam - Philippines: Duyên nợ chưa khép và bài kiểm tra bản lĩnh cuối cùng
Một lần nữa, tuyển nữ Việt Nam lại đứng trước Philippines ở trận đấu cuối cùng của SEA Games 33. Nhưng khác với vòng bảng, nơi một khoảnh khắc muộn đã khiến thầy trò HLV Mai Đức Chung "trả giá", trận chung kết này không còn chỗ cho sai lầm. Khi mọi toan tính chiến thuật, thể lực và bản lĩnh hội tụ trong 90 phút, “duyên nợ” giữa hai đội sẽ được định đoạt bằng khả năng chịu đựng và tận dụng chi tiết nhỏ nhất.
USD rơi sát đáy hai tháng, triển vọng u ám khi Fed sẽ giảm tiếp lãi suất
Đồng USD rơi xuống sát mức đáy hai tháng trong sáng thứ Ba (16/12) khi Fed được dự báo sẽ tiếp tục giảm lãi suất trong năm 2026, trong khi nhiều NHTW lớn khác đã kết thúc chu kỳ nới lỏng.
Sóng cổ tức cổ phiếu ngân hàng cuối năm
Từ đầu tháng 12 đến nay, thị trường liên tiếp ghi nhận các ngân hàng công bố kế hoạch chi trả cổ tức bằng cổ phiếu, phát hành cổ phiếu thưởng cho cổ đông hiện hữu, qua đó gia tăng vốn điều lệ. Làn sóng tăng vốn diễn ra trong bối cảnh các ngân hàng cần củng cố năng lực tài chính, đáp ứng yêu cầu an toàn vốn và mở rộng dư địa tăng trưởng tín dụng.
NHNN tăng cường giải pháp tín dụng, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đạt mục tiêu hai con số
Phát biểu tại Phiên chuyên đề tài chính – ngân hàng tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2025, triển vọng 2026 với chủ đề “Huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế giai đoạn 2026 – 2030” diễn ra sáng ngày 16/1, bà Hà Thu Giang, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế cho biết, bám sát các chủ trương, định hướng, chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, NHNN đã triển khai đồng bộ các giải pháp về tiền tệ và tín dụng nhằm thực hiện đồng thời các mục tiêu vừa kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an toàn hệ thống, vừa hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.
VN-Index bật mạnh nhờ dòng tiền bắt đáy lan tỏa
Phiên giao dịch ngày 16/12 khép lại với cú đảo chiều đáng chú ý của thị trường chứng khoán Việt Nam. Sau buổi sáng giằng co và có lúc lùi sâu về vùng hỗ trợ quanh 1.630 điểm, VN-Index bất ngờ tăng tốc trong phiên chiều, đóng cửa tại 1.679,18 điểm, tăng hơn 33 điểm so với phiên trước. Trên các sàn còn lại, HNX-Index tăng gần 6 điểm, trong khi UPCoM-Index giảm 0,25 điểm.
TOD - lời giải cho bài toán “đa cực, đa trung tâm”
Ngày 12/12, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 98 sửa đổi về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh. Một trong những nội dung đột phá của nghị quyết là phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD), nhằm định hình TP. Hồ Chí Minh với tầm vóc mới của một siêu đô thị hiện đại, bền vững.
Ẩm thực xứ Thanh, “đòn bẩy mềm” tạo dấu ấn cho du lịch
Không chỉ níu chân du khách bằng cảnh sắc thiên nhiên đa dạng và chiều sâu văn hóa - lịch sử, Thanh Hóa đang từng bước khẳng định sức hút riêng thông qua ẩm thực bản địa. Trong mỗi chuyến đi, bên cạnh trải nghiệm tham quan, khám phá, việc thưởng thức và lựa chọn đặc sản địa phương làm quà mang về đã trở thành nhu cầu tất yếu của du khách.
