Định hình hướng phát triển mới cho giáo dục Việt Nam

Tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai 4 nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, Đảng và Nhà nước luôn coi giáo dục là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp chung của toàn dân. Tuy nhiên, trước biến động toàn cầu và yêu cầu phát triển mới, giáo dục Việt Nam vẫn bộc lộ nhiều hạn chế: đầu tư chưa tương xứng; cơ chế quản lý còn nặng tính hành chính; nguồn nhân lực chất lượng cao chưa đáp ứng yêu cầu kinh tế số, kinh tế xanh và hội nhập quốc tế. Cùng với đó, khoảng cách vùng miền về cơ hội học tập vẫn lớn, tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ” chậm được khắc phục, trong khi xu hướng phát triển bền vững đòi hỏi phải đổi mới mạnh mẽ hơn.

Từ thực tiễn đó, Bộ Chính trị, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm, đã chỉ đạo xây dựng và ban hành Nghị quyết 71 nhằm khai thông điểm nghẽn, tạo đột phá để chấn hưng và hiện đại hóa giáo dục. Nghị quyết được thiết kế gắn kết chặt chẽ với các quyết sách về khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, hội nhập quốc tế, phát triển kinh tế tư nhân và hoàn thiện pháp luật, hướng tới các mục tiêu chiến lược 100 năm.

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh, Nghị quyết 71 là văn kiện mang tính hành động và đột phá, thể hiện quyết tâm chính trị đặc biệt của Đảng và Nhà nước đối với giáo dục – đào tạo. Lần đầu tiên, Nghị quyết yêu cầu Đảng ủy Quốc hội chỉ đạo các cơ quan, ban, ngành bố trí đủ nguồn lực triển khai ngay từ năm 2025, đồng thời Đảng ủy Chính phủ giao các địa phương lựa chọn một số nhiệm vụ hoàn thành trong năm học 2025–2026. Theo Thứ trưởng, đây là minh chứng cho sự quan tâm sâu sắc và quyết liệt của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là của Tổng Bí thư Tô Lâm, đối với sự nghiệp giáo dục đất nước. Nghị quyết nêu rõ quan điểm, giải pháp và phân công cụ thể, mang tính thúc đẩy cao – một cuộc cách mạng toàn diện, không chỉ là điều chỉnh hay cải cách thông thường. Điều này đòi hỏi các bộ, ngành Trung ương và địa phương phải hành động ở mức độ cao và quyết liệt ngay từ đầu.

Tương lai của Việt Nam chính là từ giáo dục

Để phát huy hiệu quả những điểm mới và đột phát của Nghị quyết 71, bà Nguyễn Thị Việt Nga, Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho rằng, cần thực hiện 3 kế hoạch: Huy động và phân bổ nguồn lực tài chính hợp lý, bảo đảm hiệu quả và tránh dàn trải; nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên; chú trọng công tác tăng cường sự giám sát, phản biện xã hội, bảo đảm mọi chủ trương, chính sách được thực hiện minh bạch, đồng bộ, có hiệu quả thực chất.

Ở một góc nhìn khác, PGS.TS. Trần Thành Nam, Phó Hiệu trưởng trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, Nghị quyết 71 quy định, ngân sách nhà nước chi cho giáo dục đào tạo tối thiểu 20% tổng chi ngân sách thể hiện cam kết chính trị rất cao trong việc ưu tiên nguồn lực cho giáo dục. Từ đó, bài toán thiếu kinh phí nhức nhối của ngành giáo dục có cơ hội được giải quyết. Nguồn lực tài chính tăng lên sẽ giúp xây mới và nâng cấp trường lớp, bổ sung trang thiết bị dạy học hiện đại, đặc biệt tại những nơi còn khó khăn, đảm bảo “đủ trường, đủ lớp, đủ giáo viên” như quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết.

Quan trọng hơn, theo PGS.TS. Trần Thành Nam, phân bổ ngân sách cho giáo dục sẽ được đổi mới căn bản: chuyển từ cấp phát dàn trải sang tập trung đầu tư dựa trên sứ mệnh, chất lượng và hiệu quả đầu ra. Đây sẽ là cú hích quan trọng về nguồn lực, giúp các địa phương và cơ sở giáo dục có điều kiện thực hiện cải cách cần thiết. Từ thành thị đến nông thôn, đồng bằng tới miền núi, hệ thống giáo dục sẽ được củng cố vững chắc nhờ sự hậu thuẫn mạnh mẽ về tài chính. Ông khẳng định, đầu tư cho giáo dục chính là đầu tư cho tương lai; quyết sách ngân sách táo bạo này thể hiện sự “đặt cược lớn” của đất nước vào thế hệ trẻ, kỳ vọng giáo dục sẽ tạo ra bước đột phá cho phát triển kinh tế – xã hội trong nhiều thập niên tới.