Xây dựng hệ sinh thái thuế điện tử thông minh - điểm nhấn minh bạch cho hộ kinh doanh

Xu hướng tất yếu của nền kinh tế số

Chủ trương này nhằm khuyến khích hộ kinh doanh minh bạch hóa doanh thu và chi phí, mạnh dạn đầu tư mở rộng quy mô, đảm bảo công bằng giữa hộ kinh doanh với doanh nghiệp. Theo định hướng mới, những hộ có sổ sách kế toán đầy đủ sẽ được tính thuế thu nhập cá nhân dựa trên lợi nhuận thực tế, tương tự như doanh nghiệp.

Mô hình mới tạo động lực để hộ kinh doanh nâng cấp hoạt động, tiến gần hơn đến chuẩn mực doanh nghiệp

Trong khi đó, nhóm hộ nhỏ lẻ, siêu nhỏ vẫn được đơn giản hóa quy trình và giảm chi phí tuân thủ, tránh gây xáo trộn trong quá trình chuyển đổi. Trong nhiều năm qua, mô hình thuế khoán đã góp phần quản lý hiệu quả hàng triệu hộ kinh doanh cá thể, đặc biệt trong giai đoạn kinh tế còn nhiều khó khăn. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của công nghệ và yêu cầu minh bạch tài chính, hình thức thuế này dần bộc lộ những hạn chế. Doanh thu thực tế khó kiểm soát, việc khoán theo ước lượng dễ dẫn đến bất bình đẳng giữa các hộ cùng ngành nghề, quy mô.

Theo Cục Thuế, cả nước hiện có khoảng 2,2 triệu hộ kinh doanh, trong đó hơn 1,5 triệu hộ nộp thuế theo phương pháp khoán. Việc chuyển đổi sang hình thức kê khai, nộp thuế điện tử không chỉ giúp cơ quan thuế quản lý sát thực tế hơn, mà còn tạo động lực để hộ kinh doanh nâng cấp mô hình hoạt động, tiến gần hơn đến chuẩn mực doanh nghiệp.

PGS.TS Lê Xuân Trường, Trưởng Khoa Thuế - Hải quan (Học viện Tài chính) nhận định, thuế khoán phù hợp với bối cảnh kinh tế và công nghệ còn hạn chế, nhưng khi dữ liệu và công cụ số đã phổ biến, việc duy trì hình thức này sẽ tạo ra “vùng xám” trong quản lý. Chuyển sang kê khai dựa trên doanh thu, lợi nhuận thực tế là bước đi cần thiết để đảm bảo công bằng, minh bạch, đồng thời khuyến khích hộ kinh doanh phát triển bền vững.

Công nghệ hỗ trợ quá trình chuyển đổi

Để hỗ trợ quá trình thay đổi này, nhiều doanh nghiệp công nghệ trong nước đã đồng hành cùng ngành Thuế trong việc phổ cập công cụ quản lý và kê khai điện tử cho hộ kinh doanh. Nổi bật là chương trình của MISA, với cam kết tặng miễn phí phần mềm quản lý doanh thu, chi phí và hóa đơn điện tử cho 2 triệu hộ kinh doanh.

Ông Lữ Thành Long, Chủ tịch HĐQT MISA cho biết, việc xóa bỏ thuế khoán là xu hướng tất yếu để xây dựng một nền kinh tế minh bạch, công bằng. Tuy nhiên, hộ kinh doanh cần được hỗ trợ công cụ để ghi nhận doanh thu, chi phí một cách dễ dàng. Chúng tôi mong muốn phần mềm MISA sẽ là “người bạn đồng hành” giúp hộ kinh doanh nhỏ tự tin chuyển đổi, tuân thủ pháp luật mà không tốn thêm chi phí. Phần mềm này tích hợp sẵn hóa đơn điện tử, sổ thu – chi, báo cáo lợi nhuận, đồng thời liên thông trực tiếp với hệ thống của cơ quan thuế. Nhờ đó, hộ kinh doanh có thể kê khai và nộp thuế chỉ bằng vài thao tác trên điện thoại thông minh.

Hệ sinh thái thuế điện tử thông minh phù hợp với xu hướng chuyển đổi số quốc gia

Trước đây nộp thuế khoán rất nhanh, nhưng đôi khi thấy không công bằng vì doanh thu từng tháng khác nhau mà thuế vẫn cố định. Nếu nay được tính theo lợi nhuận thực tế, tôi sẵn sàng kê khai. Cái cần nhất là công cụ đơn giản, dễ dùng để mình không phải thuê thêm kế toán, ông Nguyễn Văn Hòa, chủ cửa hàng điện máy tại Hà Nội chia sẻ.

Bà Trần Thị Hạnh, chủ quán cà phê bày tỏ lo lắng, nghe nói sắp phải dùng hóa đơn điện tử, phần mềm quản lý… tôi thấy cũng lo vì vốn nhỏ, không quen công nghệ. Nếu được hỗ trợ miễn phí phần mềm và hướng dẫn kỹ, tôi nghĩ hộ nào cũng sẽ theo được.

Những chia sẻ này phần nào phản ánh thực tế rằng, chính sách dù đúng đắn nhưng chỉ hiệu quả khi được triển khai với lộ trình phù hợp và có hỗ trợ thực chất. Ngành Thuế đã khẳng định sẽ phân loại rõ nhóm hộ kinh doanh, tránh gây áp lực cho nhóm nhỏ, đồng thời tăng cường hướng dẫn, tập huấn và phối hợp với doanh nghiệp công nghệ để đồng hành cùng người dân.

Cải cách chính sách thuế lần này không chỉ nhằm tăng thu ngân sách mà còn mở ra cơ hội nâng cấp khu vực kinh tế cá thể, giúp các hộ kinh doanh nhỏ trở nên chuyên nghiệp hơn, có cơ sở tiếp cận tín dụng và phát triển dài hạn. Khi có sổ sách rõ ràng, hộ kinh doanh sẽ dễ chứng minh năng lực tài chính, đủ điều kiện vay vốn mở rộng sản xuất, đầu tư thiết bị, thậm chí chuyển đổi thành doanh nghiệp.

Tuy vậy, thách thức cũng không nhỏ. Việc áp dụng công nghệ đồng bộ đòi hỏi thời gian, hạ tầng và khả năng tiếp cận của từng hộ khác nhau. Nếu không có hỗ trợ cụ thể, nguy cơ một bộ phận hộ kinh doanh nhỏ bị “bỏ lại phía sau” là điều có thể xảy ra. Chính vì vậy, cùng với chính sách thuế, cần song hành chính sách hỗ trợ đào tạo, truyền thông và khuyến khích sử dụng công nghệ số trong cộng đồng kinh doanh cá thể.

Việc xóa bỏ thuế khoán và chuyển sang quản lý bằng hệ sinh thái thuế điện tử thông minh là bước tiến lớn trong cải cách tài chính công, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số quốc gia. Đây không chỉ là cải cách kỹ thuật, mà là thay đổi tư duy quản lý và ý thức tuân thủ của hàng triệu hộ kinh doanh.