Cần hành lang pháp lý cho “sân chơi tỷ đô”

Sẽ có nhiều quy định mới siết hoạt động livestream bán hàng

Theo Bộ Công Thương, những năm qua, thị trường TMĐT Việt Nam tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng cao, quy mô vượt mốc 25 tỷ USD trong năm 2024, tăng 20% so với năm 2023, chiếm tỷ trọng khoảng 9% trong tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước.

Hiện thị trường TMĐT chiếm 2/3 giá trị kinh tế số của cả nước và giúp Việt Nam lọt Top 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng TMĐT hàng đầu thế giới, tạo động lực phát triển kinh tế và dẫn dắt chuyển đổi số trong doanh nghiệp.

Bà Phan Thị Thắng, Thứ trưởng Bộ Công Thương khẳng định hiện nay, thị trường TMĐT tại Việt Nam đang tăng trưởng mạnh mẽ từ 20-25%/năm, trở thành một trong những động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế số.

“Sân chơi tỷ đô” này được dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm tới, với quy mô có thể đạt 63 tỷ USD vào năm 2030.

Tuy nhiên, hoạt động TMĐT cũng đặt ra những thách thức lớn. Nổi bật là tình trạng kinh doanh hàng giả, hàng nhái, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, lợi dụng tính ẩn danh trên môi trường số để trốn thuế, lừa đảo người tiêu dùng... Tình trạng này, diễn ra ngày càng tinh vi và khó kiểm soát.

Hoạt động TMĐT xuyên biên giới, nhất là từ các nền tảng không có đại diện tại Việt Nam, cũng đặt ra thách thức lớn về kiểm soát chất lượng hàng hóa, bảo vệ người tiêu dùng và thực thi pháp luật.

“Bộ Công Thương đã dự thảo Luật TMĐT và liên tục tổng hợp ý kiến đóng góp từ bộ, ngành, địa phương, hiệp hội và doanh nghiệp. Bộ Công Thương mong muốn tiếp tục lắng nghe ý kiến đóng góp sâu hơn về tính thúc đẩy phát triển TMĐT thông qua dự thảo Luật, khắc phục tồn tại đang có và tạo hành lang pháp lý cho ngành này”, bà Thắng nhấn mạnh.

Đồng tình với ý kiến của lãnh đạo Bộ Công Thương về tình trạng khó kiểm soát chất lượng sản phẩm qua TMĐT, ông Quách Nhi, chuyên gia TMĐT cho rằng: “Người vận chuyển hàng, hay đơn vị trung gian nào đó đưa hàng về Việt Nam phải có trách nhiệm về chất lượng và an toàn sản phẩm đối với người tiêu dùng.

Với quy định hiện nay, hàng TMĐT xuyên biên giới có giá trị từ 1 triệu đồng trở xuống thì không phải kiểm tra chuyên ngành. Cho nên cần tính toán để các sản phẩm được giao từ nước ngoài về phải thể hiện rõ ràng trách nhiệm pháp lý của thương nhân cung cấp sản phẩm này là ai? Nếu là trách nhiệm của người bán thì có tư cách pháp nhân ở Việt Nam hay không? Phải có ai đó chịu trách nhiệm về hàng TMĐT xuyên biên giới này”.

Với tư cách đại diện sàn TMĐT, ông Phan Mạnh Hà, Giám đốc đối ngoại Shoppee cũng đưa ra ý kiến nên cấm hành vi “mua bán, trao đổi tặng cho thuê tài khoản của người dùng, nhà bán hàng”.

Về quy định lưu trữ thông tin các phiên livestream, tại điều 21 của dự thảo luật yêu cầu lưu trữ 1 năm, nhưng theo ông Hà cần xem xét lại quy định này vì sẽ làm tăng đáng kể chi phí vận hành như về hạ tầng, dung lượng, bảo mật… Vì vậy, đại diện sàn này đề xuất chỉ nên yêu cầu lưu trữ trong khoảng 6 tháng, vừa đủ phục vụ công tác quản lý, vừa phù hợp với khả năng triển khai của doanh nghiệp.

“Đề xuất cơ quan quản lý cho phép sàn được quyền tạm ngưng hoạt động của nhà bán hàng ngay khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm, đặc biệt trong các trường hợp gian lận, lừa đảo. Việc này nhằm bảo vệ người tiêu dùng kịp thời, vì không phải lúc nào cơ quan chức năng cũng phát hiện sớm”, ông Hà nói.

Trước những vấn đề này, bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), cho biết dự thảo Luật quy định các nền tảng TMĐT sẽ được xây dựng theo hướng minh bạch thông tin chủ sở hữu nền tảng, người bán, điều kiện giao dịch và sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ. Đồng thời, phải định danh người bán; kiểm tra, rà soát, xử lý kịp thời, gỡ bỏ... Ngoài ra, các mạng xã hội có hoạt động TMĐT, chẳng hạn như Facebook, trách nhiệm giống chủ quản nền tảng trung gian, phải phân loại và hiển thị dấu hiệu nhận diện tài khoản người bán, tách biệt hoạt động TMĐT thành mục riêng biệt, có công cụ xác nhận nội dung hợp đồng với giao dịch thông qua chức năng liên lạc trực tuyến...

“Dự thảo luật mới này hướng đến 2 trụ cột chính là tăng cường quản lý nhà nước về TMĐT nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, chống thất thu thuế, chống hàng giả, hàng kém chất lượng, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và phát triển xanh, bền vững, tạo sự cạnh tranh công bằng với doanh nghiệp trong nước”, bà Oanh nhấn mạnh.