Dữ liệu - “dầu mỏ mới” định hình sức mạnh kinh tế số Việt Nam

Xây dựng hạ tầng số vững mạnh, chìa khóa làm chủ tương lai dữ liệu

Hạ tầng dữ liệu, “nhiên liệu” cho cỗ máy kinh tế số

Theo Nghị quyết 57, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030, kinh tế số đóng góp tới 30% GDP. Ngân hàng Thế giới (World Bank) chỉ ra 5 cấu phần quan trọng của kinh tế số bền vững, trong đó hạ tầng số được xếp hàng đầu. Diễn đàn Phát triển Hạ tầng số năm nay, với chủ đề “Hạ tầng số vững mạnh - nền tảng làm chủ các công nghệ chiến lược”, nhấn mạnh rằng việc khai thác hiệu quả trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn (Big Data), điện toán đám mây (Cloud Computing) hay công nghệ bán dẫn đều phụ thuộc trực tiếp vào một nền hạ tầng số hiện đại, an toàn và bền vững.

Ông Vũ Hoàng Liên, Chủ tịch Hiệp hội Internet Việt Nam cho biết, cả nước hiện có hơn 80 triệu người dùng Internet, tỷ lệ IPv6 đứng thứ 9 thế giới. Thị trường điện toán đám mây đạt 775 triệu USD năm 2024, dự kiến lên 1,24 tỷ USD năm 2025. Công suất trung tâm dữ liệu cũng tăng vọt, từ 45 MW (2024) lên 525 MW (2025) và chạm ngưỡng 1.000 MW vào năm 2030.

Tuy nhiên, ông Liên cũng nhấn mạnh: Việt Nam vẫn còn đối diện nhiều thách thức về đầu tư, an ninh mạng, tiêu chuẩn xanh và đặc biệt là chủ quyền dữ liệu.

Trong ba trụ cột hạ tầng số là hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng dữ liệu và hạ tầng ứng dụng, các chuyên gia cho rằng dữ liệu chính là điểm yếu lớn nhất hiện nay. Ông Nguyễn Huy, Trưởng Ban Công nghệ, Hiệp hội Dữ liệu quốc gia ví von: “Có hạ tầng mạng và tính toán mạnh nhưng thiếu dữ liệu giống như có xe Ferrari mà không có nhiên liệu”.

Theo ông Huy, việc thành lập Trung tâm Dữ liệu Quốc gia và ban hành tiêu chuẩn kết nối, liên kết dữ liệu là bước đi chiến lược. Tuy nhiên, để nền kinh tế số Việt Nam có thể “ra biển lớn”, tiêu chuẩn dữ liệu cần phải tương thích quốc tế.

Mặt khác, GS. Hồ Tú Bảo - Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán, cũng thẳng thắn chỉ ra rằng các cơ sở dữ liệu hiện nay thiếu một kiến trúc thống nhất, dẫn đến khó khăn trong kết nối và chia sẻ. Đây là điểm nghẽn cần tháo gỡ sớm nếu Việt Nam muốn bứt phá.

Góc nhìn từ doanh nghiệp

Ở khía cạnh đầu tư, ông Nguyễn Xuân Hòa, Giám đốc Thị trường Toàn cầu ABB cho biết, mảng trung tâm dữ liệu Việt Nam còn nhiều hạn chế, đặc biệt ở hạ tầng kết nối tốc độ cao ra quốc tế, nguồn năng lượng sạch và cơ chế thu hút đầu tư. Điều này khiến Việt Nam chưa đủ sức cạnh tranh với các quốc gia trong khu vực.

Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Ngọc Dung cho rằng, trong nền kinh tế số, dữ liệu được coi là dầu mỏ, nguyên liệu cốt lõi của mọi ngành. Quyết định ban hành Luật dữ liệu 2025 và Luật bảo vệ dữ liệu cá nhân thể hiện tầm nhìn chiến lược, vừa mở khóa giá trị dữ liệu, vừa bảo vệ chủ quyền số và quyền riêng tư công dân.

Theo bà Dung, thách thức hiện tại không chỉ nằm ở công nghệ hay năng lượng, mà còn ở chỗ Việt Nam chưa làm chủ được các nền tảng cốt lõi. Nếu phụ thuộc quá nhiều vào nền tảng quốc tế, nguy cơ mất chủ quyền số sẽ hiện hữu.

Các chuyên gia đều thống nhất rằng để xây dựng hạ tầng số vững mạnh, Việt Nam phải đồng bộ trên cả ba trụ cột chính là kỹ thuật, dữ liệu và ứng dụng. Ngoài ra, vấn đề an toàn - an ninh mạng cần được coi là điều kiện tiên quyết, bởi không có một nền tảng an toàn thì không thể phát triển bất kỳ dịch vụ số nào.

GS. Hồ Tú Bảo đề xuất Việt Nam cần sớm ban hành kiến trúc dữ liệu tổng thể quốc gia, bảo đảm khả năng chia sẻ, kết nối liên ngành. Bên cạnh đó, việc đào tạo nhân lực chất lượng cao và thúc đẩy R&D công nghệ lõi là chìa khóa để tránh rơi vào thế phụ thuộc.

Dù còn nhiều thách thức, nhưng giới chuyên gia tin tưởng Việt Nam đang đi đúng hướng. “Đây là cuộc đua marathon của toàn dân tộc”, bà Ngọc Dung nói. Với sự lãnh đạo của Đảng, sự đồng hành của doanh nghiệp và cộng đồng công nghệ, chúng ta có thể làm chủ hạ tầng, làm chủ công nghệ chiến lược và đặc biệt là làm chủ dữ liệu là nguồn “dầu mỏ” của kỷ nguyên số.