Giáo dục tài chính - Chuyên đề mới được đưa vào dạy học trong các trường phổ thông

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông, bên cạnh Toán, Văn, Ngoại ngữ…, học sinh Việt Nam đang có thêm một hành trang quan trọng: giáo dục tài chính. Đây là chuyên đề mới được nhiều trường phổ thông đưa vào nội dung dạy học buổi hai, nhằm giúp học sinh tiếp cận kiến thức về tiền bạc, chi tiêu, tiết kiệm và quản lý tài chính từ bậc tiểu học.

Số liệu quốc tế cho thấy "hiệu ứng sớm"

Theo Báo cáo Financial Literacy and Financial Inclusion của OECD (2023), học sinh ở các quốc gia có chương trình giáo dục tài chính từ tiểu học đạt điểm hiểu biết tài chính cao hơn trung bình 20-25% trong bài đánh giá PISA về năng lực tài chính.

Ở Mỹ, chương trình “Money as You Grow” đã tiếp cận hơn 6 triệu học sinh tiểu học; 67% trẻ tham gia cho biết các em chủ động tiết kiệm tiền tiêu vặt thay vì chi tiêu ngay. Tại Nhật Bản, việc đưa kiến thức tài chính vào chương trình lớp 3-6 giúp tỷ lệ học sinh có tài khoản tiết kiệm riêng đạt trên 80%.

Những con số này chỉ ra rằng: trẻ được tiếp cận kỹ năng tài chính càng sớm, khả năng lập kế hoạch, tự chủ và ứng phó với rủi ro khi trưởng thành càng cao. Ngược lại, nghiên cứu của Visa (2022) cảnh báo, 40% thanh niên ở các nước chưa được dạy tài chính từ nhỏ gặp khó khăn trong quản lý chi tiêu cá nhân.

Thực trạng tại Việt Nam

Ở Việt Nam, một bộ phận không nhỏ học sinh rời ghế nhà trường vẫn “trắng tay” về kiến thức tài chính. Nhiều em lúng túng khi đứng trước quyết định chi tiêu, vay vốn học tập hoặc khởi nghiệp. Một khảo sát nhỏ tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh năm 2024 cho thấy chỉ khoảng 25% học sinh THPT biết lập kế hoạch chi tiêu cho bản thân, trong khi hơn 60% chưa từng nghe khái niệm “quỹ khẩn cấp”.

Việc đưa giáo dục tài chính vào dạy học buổi hai không chỉ nhằm lấp khoảng trống này, mà còn góp phần hiện thực hóa Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng 2030 - nơi mục tiêu phổ cập kỹ năng quản lý tài chính cho mọi công dân được nhấn mạnh.

Bộ sách Giáo dục tài chính dành cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 12 được ThS. Lê Thúy Sen làm chủ biên, phối hợp cùng các cộng sự giàu chuyên môn thực hiện. Ảnh: NXB Giáo dục Việt Nam.

“Giáo dục tài chính” - Nền tảng cho chuyên đề mới

Đồng hành cùng chủ trương này, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam và Công ty CP Văn hóa & Giáo dục Tân Việt (Nhà sách Tân Việt) đã phát hành bộ sách Giáo dục tài chính dành cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 12. Bộ sách do ThS. Lê Thị Thúy Sen - Tổng biên tập Thời báo Ngân hàng - chủ biên, cùng hội đồng chuyên gia uy tín trong lĩnh vực kinh tế, tài chính, giáo dục và pháp luật như NGƯT, PGS.TS. Trần Hoàng Ngân, TS. Lê Xuân Nghĩa, PGS.TS. Phạm Thị Hoàng Anh, Luật sư Trương Thanh Đức, PGS.TS. Hoàng Công Gia Khánh…

Nội dung bộ sách bám sát chương trình giáo dục phổ thông 2018, đồng thời tiếp cận xu hướng quốc tế: từ giá trị đồng tiền, lạm phát, lãi suất đến các kỹ năng lập kế hoạch, tiết kiệm, đầu tư. Đặc biệt, hàng trăm câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ Việt Nam được lồng ghép tinh tế, biến kiến thức tưởng như khô khan trở nên sinh động, gần gũi với học sinh.

Không chỉ dừng ở khái niệm “làm gì với tiền”, bộ sách khuyến khích học sinh hình thành thói quen tốt: lập ngân sách, đặt mục tiêu tiết kiệm, hiểu giá trị sức lao động. Mỗi tình huống, trò chơi trong sách đều hướng tới việc rèn luyện kỹ năng ra quyết định, tư duy khởi nghiệp, tinh thần tự lập - những yếu tố quan trọng trong nền kinh tế số.

Theo các chuyên gia giáo dục, giáo dục tài chính không chỉ giúp trẻ quản lý tài sản cá nhân mà còn nuôi dưỡng trách nhiệm xã hội. Khi biết cân đối giữa nhu cầu và khả năng, trẻ sẽ tránh được lối sống tiêu dùng quá đà, đồng thời học cách tích lũy cho các mục tiêu dài hạn như học tập, khởi nghiệp hay hỗ trợ cộng đồng.

Việc triển khai giáo dục tài chính trong giờ học buổi hai cho thấy nỗ lực hội nhập giáo dục toàn cầu của Việt Nam. Đây cũng là bước đi chiến lược để xây dựng thế hệ trẻ biết kiếm tiền thông minh, tiêu tiền có trách nhiệm, đầu tư khôn ngoan và làm chủ cuộc sống.

Hơn cả một bộ sách, Giáo dục tài chính là lời nhắn gửi: Hiểu và quản lý đồng tiền chính là hiểu và quản lý tương lai của mình. Khi những hạt mầm tài chính được gieo từ tuổi thơ, chúng sẽ nảy nở thành bản lĩnh - nền tảng để các em tự tin bước vào thế giới đầy biến động.