Hộ kinh doanh chịu tác động thế nào từ Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi?

Nhiều điều chỉnh mang tính đột phá, từ việc nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế, chấm dứt hình thức khoán thuế đến quy định riêng cho nội dung số

Nâng ngưỡng doanh thu và chấm dứt khoán thuế

Một trong những điểm sáng của dự thảo Luật là sự điều chỉnh ngưỡng doanh thu miễn thuế, được quy định chi tiết tại Điều 6. Cụ thể, cá nhân có hoạt động sản xuất, kinh doanh với mức doanh thu năm từ 200 triệu đồng trở xuống sẽ không phải nộp thuế thu nhập cá nhân, một con số cao hơn đáng kể so với các quy định trước đây, giúp giảm gánh nặng thuế cho các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế còn nhiều biến động. Đây là một chính sách mang tính hỗ trợ trực tiếp, tạo điều kiện cho các cá nhân khởi nghiệp hoặc duy trì hoạt động kinh doanh quy mô nhỏ.

Tuy nhiên, đối với những cá nhân có doanh thu vượt ngưỡng 200 triệu đồng/năm, dự thảo đề xuất hai phương pháp tính thuế. Với doanh thu trên mức do Chính phủ quy định, thuế được tính bằng thu nhập tính thuế (doanh thu trừ chi phí liên quan đến sản xuất, kinh doanh trong kỳ tính thuế) nhân với thuế suất 17%.

Đối với doanh thu đến mức quy định tại khoản 2 (trừ trường hợp miễn thuế), thuế được tính trực tiếp trên doanh thu với các mức thuế suất cụ thể: 0,5% cho phân phối, cung cấp hàng hóa; 2% cho dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu; 5% cho các hoạt động như cho thuê tài sản, đại lý bảo hiểm, xổ số, bán hàng đa cấp; 1,5% cho sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với hàng hóa, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu; và 1% cho các hoạt động kinh doanh khác.

Sự đa dạng trong phân loại thuế suất này phản ánh nỗ lực của Bộ Tài chính trong việc phân loại rõ ràng theo ngành nghề, loại bỏ hình thức khoán thuế trước đây, vốn từng gây tranh cãi về tính công bằng và minh bạch.

Sự chuyển đổi từ khoán thuế sang tính thuế dựa trên doanh thu hoặc thu nhập tính thuế đòi hỏi các hộ kinh doanh phải theo dõi sát sao chi phí và doanh thu, đồng thời làm quen với phương pháp tính toán mới, vốn phức tạp hơn nhưng đảm bảo tính chính xác. Chính phủ cũng được giao nhiệm vụ điều chỉnh các mức doanh thu và quy định chi tiết hơn, tạo tiền đề cho sự linh hoạt trong từng thời kỳ kinh tế, nối tiếp với xu hướng hiện đại hóa quản lý thuế, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ.

Quy định riêng cho thương mại điện tử và nội dung số

Thương mại điện tử, một lĩnh vực phát triển vượt bậc trong những năm gần đây, đã được dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) chú trọng tại khoản 1 Điều 3. Thu nhập từ kinh doanh nay không chỉ bao gồm hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ hay hành nghề độc lập mà còn mở rộng sang các hoạt động đại lý, môi giới, hợp tác kinh doanh với tổ chức, kinh doanh thương mại điện tử và dựa trên nền tảng số. Sự bổ sung này xuất phát từ thực tiễn phát triển khoa học công nghệ và kinh tế số, khi các mô hình kinh doanh mới như bán hàng qua biên giới, chia sẻ doanh thu với các nền tảng quốc tế ngày càng phổ biến, phù hợp với tinh thần của Luật Thuế thu nhập cá nhân số 67/2025/QH15 được Quốc hội thông qua ngày 14/6/2025. Thực tế, các hoạt động đại lý, môi giới đòi hỏi chi phí như mặt bằng, đi lại, đặt ra nhu cầu quy định rõ ràng để tránh nhầm lẫn với thù lao cá nhân.

Đặc biệt, dự thảo dành sự quan tâm lớn đến nội dung số, với thuế suất 5% áp dụng cho hoạt động cung cấp sản phẩm và dịch vụ như giải trí, trò chơi điện tử, phim số, ảnh số, nhạc số và quảng cáo số, được nêu tại Điều 6. Quy định này phản ánh sự gia tăng của các nền tảng số tại Việt Nam, nơi các cá nhân kiếm thu nhập từ YouTube, TikTok hay các ứng dụng tương tự, một xu hướng không thể bỏ qua trong kinh tế hiện đại. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra thách thức trong việc xác định ranh giới giữa hoạt động kinh doanh và thù lao cá nhân, một vấn đề từng gây tranh cãi trong thực tiễn thực hiện, đòi hỏi cơ quan thuế phải có cơ chế kiểm soát chặt chẽ.

Đối với cá nhân không cư trú, Điều 19 quy định thuế được tính trên doanh thu từ kinh doanh tại Việt Nam với các mức 1% cho phân phối, cung cấp hàng hóa; 5% cho dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu; 2% cho sản xuất, vận tải, dịch vụ có gắn với hàng hóa, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu; và 5% cho nội dung số về giải trí, quảng cáo. Sự nhất quán này cho thấy nỗ lực quản lý thuế xuyên biên giới, đảm bảo quyền đánh thuế được chia sẻ giữa quốc gia nơi cá nhân cư trú và nơi phát sinh thu nhập, phù hợp với thông lệ quốc tế. Những thay đổi này không chỉ nâng cao tính minh bạch mà còn tạo điều kiện cho cơ quan thuế kiểm soát hiệu quả hơn, đặc biệt khi thương mại điện tử qua biên giới ngày càng phức tạp và khó quản lý.

Theo các chuyên gia kinh tế, những điều chỉnh trong Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) mang lại cơ hội lớn cho hộ kinh doanh và thương mại điện tử khi nâng ngưỡng miễn thuế lên 200 triệu đồng/năm, chấm dứt hình thức khoán thuế và đưa ra quy định riêng cho nội dung số. Từ ngày 1/7/2026, khi luật có hiệu lực (với Điều 6, 8 áp dụng từ 1/1/2026), các cá nhân kinh doanh sẽ có thêm động lực để phát triển, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế số đang bùng nổ. Đồng thời, cơ quan quản lý thuế được trang bị công cụ hiện đại để giám sát, đảm bảo tính công bằng và minh bạch.