Liệu kinh tế toàn cầu đã vượt qua các cú sốc?

Kinh tế toàn cầu vẫn đứng vững...

Ít nhất là cho đến thời điểm hiện tại, kinh tế toàn cầu đang cho thấy sự bền bỉ đáng kinh ngạc.

Bất chấp việc nền kinh tế lớn thứ hai thế giới vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn, song Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc vẫn giữ nguyên lãi suất chủ chốt vào thứ Năm và các nhà quan sát thị trường cho biết xuất khẩu phục hồi và thị trường chứng khoán tăng trưởng đã cho phép các nhà hoạch định chính sách tạm dừng các biện pháp kích thích kinh tế mới.

Trong khi đó, khu vực đồng euro đang hoạt động tốt hơn dự kiến, với việc NHTW Châu Âu tuần trước đã nâng dự báo tăng trưởng của khu vực năm 2025 lên 1,2% từ mức 0,9% của năm ngoái trong bối cảnh mà Chủ tịch ECB Christine Lagarde gọi làm “sự phục hồi của nhu cầu nội địa”.

Theo đó, Italia đang sắp xếp lại tài chính công đến mức có thể được Fitch nâng xếp hạng tín nhiệm vào thứ Sáu. Hay như tăng trưởng bùng nổ của Tây Ban Nha không có dấu hiệu chậm lạn. NHTW Tây Ban Nha tuần này đã nâng dự báo tăng trưởng năm 2025 lên 2,6% nhờ du lịch và các lĩnh vực khác hỗ trợ nhu cầu nội địa.

Đặc biệt, nền kinh tế lớn nhất khu vực, Đức, đang trên đà có bước nhảy vọt từ tình trạng trì trệ của năm nay lên mức tăng trưởng GDP 1,5-2,0% vào năm 2026 và 2027 khi nước này tung ra các khoản chi tiêu công lớn cho các dự án cơ sở hạ tầng và quốc phòng, kết hợp với việc cắt giảm thuế.

”Kế hoạch tài khóa của Đức sẽ là một sự hỗ trợ rất lớn cho nền kinh tế từ năm 2026”, Caroline Gauthier - đồng giám đốc cổ phiếu của Edmond de Rothschild Asset Management cho biết.

Trong khi đó, các nhà hoạch định chính sách Nhật Bản vẫn đang cố gắng lý giải tâm lý lạc quan của các nhà sản xuất mà báo cáo khảo sát Tankan cho thấy là tốt nhất trong hơn ba năm qua.

Các nền kinh tế thị trường mới nổi cũng đang đứng vững, được hỗ trợ bởi sự suy yếu của đồng đôla Mỹ. Các nhà phân tích coi Brazil, Mexico và Ấn Độ là những điểm sáng, với việc Ấn Độ hy vọng việc cắt giảm thuế có thể thúc đẩy nhu cầu nội địa để bù đắp một phần cho sự tăng trưởng.

... khác xa dự báo

Theo các nhà kinh tế, diễn biến này của nền kinh tế và thị trường tài chính toàn cầu hoàn toàn khác xa với những dự đoán ảm đạm nhất vào đầu nhiệm kỳ của ông Trump, khi nhiều không ít cảnh báo được đưa ra về khả năng suy thoái kinh tế Mỹ và toàn cầu do chính sách thuế quan, hay nhưng cảnh báo về sự lao đốc của các thị trường cổ phiếu, trái phiếu...

Biểu đồ đường thể hiện sự bất ổn chính sách toàn cầu và Hoa Kỳ (Nguồn: Reuters)

"Nền kinh tế toàn cầu tiếp tục thể hiện khả năng phục hồi đáng kể trong bối cảnh bất ổn chính trị và chính sách gia tăng", các nhà kinh tế của BNP Paribas cho biết, đồng thời cho rằng điều này là do "điều kiện tài chính thuận lợi, bảng cân đối kế toán vững chắc của hộ gia đình và doanh nghiệp, lời hứa về sự gia tăng năng suất nhờ AI, và giá năng lượng thấp hơn, cùng nhiều yếu tố khác”.

Trong khi theo các nhà phân tích, có lẽ yếu tố lớn nhất giúp cho kinh tế toàn cầu có được kết quả khả quan cho đến nay đó chính là cuộc chiến thương mại với mức thuế quan tăng đều đặn và sự gián đoạn vận chuyển toàn cầu – nỗi lo lớn nhất khi ông Trump triển khai chính sách thuế quan của mình - đã không xảy ra.

Theo đó các thỏa thuận thương mại, mặc dù còn sơ sài, đã được ký kết với các quốc gia xuất khẩu ở Châu Âu và Châu Á, dẫn đến mức thuế khiêm tốn hơn, được chia sẻ bởi các nhà xuất khẩu, nhà nhập khẩu và người tiêu dùng.

Trong khi đó, những nỗ lực của ông Trump nhằm sa thải Chủ tịch và một Thống đốc của Fed cho đến nay đã thất bại, và các thị trường tài chính dường như sẵn sàng bỏ qua rủi ro về ảnh hưởng ngày càng tăng của Nhà Trắng đối với chính sách tiền tệ cho đến khi điều đó xảy ra.

Thật vậy, lợi suất trái phiếu Kho bạc kỳ hạn 10 năm của Mỹ - một trong những công cụ mà các nhà đầu tư có thể sử dụng để kiểm soát chính sách của Mỹ - đã giảm từ khoảng 4,6% khi ông Trump nhậm chức xuống còn khoảng 4,1% như hiện tại.

Đó không phải là điều sẽ xảy ra nếu các nhà đầu tư toàn cầu mất niềm tin vào Mỹ, sự độc lập của Fed hoặc con đường lạm phát dài hạn của Mỹ. Chủ tịch Fed Jerome Powell cũng đã hạ thấp tác động của việc ông Trump kêu gọi ông từ chức và nỗ lực sa thải Thống đốc Lisa Cook.

“Tôi không thấy những người tham gia thị trường... tính đến (điều đó) ngay bây giờ khi thiết lập lãi suất (đối với trái phiếu kho bạc và các chứng khoán dựa trên thị trường kháck”, ông phát biểu tại cuộc họp báo sau cuộc họp

Biểu đồ đường của chỉ số S&P 500 kể từ ngày 1/1/2024 (Nguồn: Reuters)

Liệu đã thực sự vượt qua sóng dữ?

Nhưng không ít nhà kinh tế cảm giác rằng, tình hình hiện tại không được xây dựng trên nền tảng vững chắc nhất, trong khi những dấu hiệu ban đầu về tác động đối với các nhà xuất khẩu đang được nhìn thấy từ Nhật Bản đến Đức, nếu không muốn nói là mạnh mẽ như trước đây từng lo ngại.

“Lời giải thích hợp lý nhất cho điều này là tác động của thuế quan đang mất thời gian để bộc lộ”, Phó Thống đốc NHTW Nhật Bản Ryozo Himino cho biết trong tháng này, đồng thời cảnh báo “chính quyền Mỹ có thể đưa ra các chính sách mà chúng ta chưa lường trước được”.

Thậm chí các chuyên gia còn nhận thấy sự thiếu thực tế của các nhà đầu tư về sức khỏe thực sự của nền kinh tế Mỹ, những người sẵn sàng coi các dấu hiệu suy yếu là cơ hội để đặt cược vào việc Fed cắt giảm lãi suất.

Trong khi Chủ tịch Fed Jerome Powell thừa nhận sự tập trung tăng trưởng của Mỹ vào đầu tư và chi tiêu do AI thúc đẩy của người tiêu dùng cao cấp; trong khi đó, thị trường nhà ở yếu, việc tuyển dụng thấp, và có thể có những tác động dài hạn.

”Sự yếu kém của thị trường lao động Mỹ sẽ khiến mọi người lo ngại về suy thoái kinh tế”, Oliver Blackbourn - Nhà quản lý danh mục đầu tư đa tài sản của Janus Henderson Investors cho biết. “Nhưng vẫn còn một mức độ tự mãn nhất định và điều này phụ thuộc vào việc có khả năng Fed sẽ tung ra các biện pháp hỗ trợ” - niềm tin rằng Fed sẽ nhanh chóng ra tay cứu trợ nếu tăng trưởng chậm lại.

Alan Siow - Nhà quản lý danh mục đầu tư tại công ty quản lý đầu tư Ninety One cho biếl, việc hiểu được những gì đang diễn ra trong chuỗi cung ứng toàn cầu có thể mất thời gian vì rất nhiều hàng tồn kho đã được tích trữ trong đại dịch và rất nhiều hoạt động được đẩy mạnh trước khi Trump áp thuế quan.

”Các học giả kinh tế sẽ nói rằng đây sẽ luôn là một quá trình điều chỉnh kéo dài”, ông nói và cảnh báo rằng, mức độ thị trường có thể không phản ánh đúng thực tế cơ bản. “Chúng ta đang đạt mức cao nhất mọi thời đại trong mọi lĩnh vực”, ông nói. “Là một nhà đầu tư, tôi cảm thấy không thoải mái với điều đó. Tôi nghĩ mình không phải là người duy nhất”.