Tiền đời vua Nguyễn Thánh Tổ (1820 - 1841) - Kỳ II: Tiền kẽm
Năm Minh Mệnh thứ nhất (1820), vua ban lệnh từ Nghệ An trở ra phải dùng tiền kẽm thay cho tiền đồng cũ, nhằm đáp ứng nhu cầu giao dịch của dân. Triều đình quy định tất cả các hoạt động thu nộp, mua bán đều phải sử dụng “Gia Long thông bảo” và “Minh Mệnh thông bảo”. Tuy nhiên, tiền kẽm tuy đúc đẹp nhưng chất lượng kém, ít được ưa chuộng. Để ngăn tình trạng chọn bỏ tiền, triều đình buộc tiền mới và tiền cũ đều phải dùng, đồng thời đặt ra hình phạt nghiêm khắc với hành vi vi phạm: ai đúc trộm tiền bị xử giảo giam hậu, tịch thu gia sản; người tố cáo được thưởng 50 lạng bạc. Người vận chuyển, buôn bán trộm kẽm bị phạt 60 trượng, đồ 1 năm, hàng hoá và thuyền bị sung công, tang vật chia thưởng cho người tố giác. Quan lại địa phương nếu buông lỏng kiểm soát thì bị tội thất sát, cố ý dung túng thì đồng tội với kẻ phạm. Người làm việc trong xưởng đúc nếu mang kẽm ra ngoài cũng bị xử như tội lấy trộm tiền lương trong kho. Chính sách này cho thấy quyết tâm của triều đình trong việc quản lý tiền tệ và duy trì trật tự kinh tế...
| Tiền đời vua Nguyễn Thánh Tổ (1820 - 1841) - Kỳ I: Tiền đồng |
b. Tiền kẽm
“Canh Thìn, năm Minh Mệnh thứ nhất (1820) ,tháng 9,… Sai từ Nghệ An trở ra dùng kẽm đúc tiền. Lại định lệnh cấm đúc trộm tiền... Vua cho là phải, dụ rằng “Đúc tiền là để lợi cho việc dùng của dân. Nhà nước mới đúc tiền kẽm, từ Quảng Bình vào Nam, đều đã tiêu dùng. Duy từ Nghệ An ra Bắc vẫn dùng tiền đồng cũ, từ trước đến nay, ngày càng hao bớt, dân dùng không đủ. Vậy đặc chuẩn từ nay về sau, kho tàng xuất thu, dân gian mua bán đều dùng kẽm tiền “Gia Long thông bảo” và “Minh Mệnh thông bảo” để cho cái lợi tiền tệ đến khắp mọi nơi”
Tiền kẽm tuy đúc đẹp nhưng chất lượng kém nên ít được ưa chuộng. Bởi vậy triều đình ra lệnh “Phàm ở dân thu nộp, ở chợ phố mua bán đổi chác, tiền mới tiền cũ đều dùng cả, không được chọn bỏ. Ai dám đúc trộm thì phải tội giảo giam hậu, tịch thu gia sản. Người tố cáo được thưởng bạc 50 lạng. Người chở trộm và mua bán trộm kẽm thì xử 60 trượng, đồ 1 năm, thuyền và hàng hoá, một thu vào nhà nước, lại lấy 3 phần 10 tang vật thưởng cho người tố cáo. Các quan phủ huyện và đồn thủ không kiểm soát được thì xử tội thất sát. Biết tình mà cố ý dung túng thì đồng tội với người phạm. Những người ở trường đúc cục Bảo tuyền và Đồ gia Bắc Thành, có ai mang khối kẽm đúc tiền ra ngoài thì theo luật lấy trộm tiền lương ở kho, tính tang vật xử tội”.
Mặt tiền đúc nổi 4 chữ “Minh Mệnh thông bảo”- 明命通寳 theo kiểu Chân thư, đọc chéo. Khổ chữ to, nét chữ rõ ràng và sắc nét. Lưng tiền để trơn. Biên tiền trước và sau đều nổi rõ. Tiền có đường kính 22,4mm, dày 1mm, nặng 2,1gr.
 |
| Ảnh 1.11.13. Tiền Minh Mệnh thông bảo 明命通寳 theo kiểu Chân thư, lưng tiền trơn, chất liệu kẽm, đường kính 22,4mm |
Đón đọc Kỳ III: Tiền đời vua Nguyễn Thánh Tổ (1820 - 1841) - Tiền đồng lớn
Nguồn: Tác phẩm: ''Lịch sử đồng tiền Việt Nam'' của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
Biên tập: Mạnh - Thắng | Đồ họa:Văn Lâm
Tin liên quan
Tin khác
Tiền giấy phát hành giai đoạn 1923 - 1939: Phát hành kỳ 3 (1932 -1936)
Năm 1930, cuộc khủng hoảng kinh tế giai đoạn 1929-1933 tại các nước tư bản chủ nghĩa đã lan sang các thuộc địa, nên Việt Nam cũng bị ảnh hưởng trầm trọng do nền kinh tế của nước thuộc địa phụ thuộc vào kinh tế của chính quốc là nước Pháp. Thực dân Pháp đã thi hành một loạt biện pháp kinh tế - tài chính như: rút vốn đầu tư về các ngân hàng Pháp, dùng tiền của ngân sách Đông Dương trợ cấp cho các công ty tư bản đang có nguy cơ bị phá sản… Trước tình hình đó, Ngân hàng Đông Dương phải phát hành thêm năm mẫu giấy bạc mới. Các đồng tiền phát hành dù vẫn được đảm bảo bằng vàng dự trữ trong ngân hàng, nhưng giá trị thực của nó không còn được như trước.
Tiền giấy phát hành giai đoạn 1923 - 1939
Từ năm 1923 đến năm 1939, Ngân hàng Đông Dương cho phát hành bốn kỳ với 8 loại mệnh giá là 1 piastre (có 2 loại), 5 piastres (có 2 loại), 20 piastres (có 2 loại), 100 piastres (1 loại) và 500 piastres (1 loại). Trong các kỳ phát hành này, tên ngân hàng phát hành là: “Banque de L’Indo-chine” (bỏ gạch nối ở giữa thành “L’Indochine”). Mặt sau có ba thứ chữ là Hán, Việt, Miên (Campuchia).
Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923: Phát hành kỳ 6
Nghị định 06/10/1919, phát hành tiền giấy mệnh giá nhỏ gồm 10 cents xanh, 20 cents nâu và 50 cents đỏ. Tờ 20 cents có hai loại: có và không ghi tên nhà in Chaix.Paris. Chúng được phát hành cùng thời điểm tiền xu bạc bị giảm hàm lượng từ 83,5% xuống 40%. Đến năm 1921, Sắc lệnh 02/3/1921 yêu cầu thu hồi và huỷ bỏ các loại tiền này. Giai đoạn 1922–1924, khoảng 94% đã được thu hồi, chỉ còn 6% lưu thông. Tổng phát hành gồm 1 triệu tờ 10 cents, 6 triệu tờ 20 cents và 3,7 triệu tờ 50 cents.
Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923: Phát hành kỳ 5 (1909 - 1925)
Từ năm 1909 đến 1925, Ngân hàng Đông Dương phát hành tại Sài Gòn và Hải Phòng các loại giấy bạc Đông Dương mệnh giá 5, 20 và 100 piastres trong bốn đợt. Đợt năm 1909 có hai mệnh giá 5 và 20 piastres, mang đậm nét văn hóa “mẫu quốc” Pháp, tiêu biểu là hình Marianne – biểu tượng nước Pháp – ngồi uy nghi trên tờ 20 piastres.
Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923: Phát hành kỳ 4 (1903 -1907)
Căn cứ vào Nghị định ngày 21/01/1875, Nghị định 20/02/1888, 16/5/1900 và Sắc lệnh ngày 10/6/1903, Ngân hàng Đông Dương cho in thêm và phát hành tiền giấy các mệnh giá: 1 piastre, 5 piastres, 20 piastres và 100 piastres.
Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923: Phát hành kỳ 3 (1898-1903)
Căn cứ vào hai Nghị định ngày 21/01/1875 và 20/02/1888, Ngân hàng Đông Dương tiếp tục cho in thêm và phát hành tiền giấy các mệnh giá 1 piastre, 5 piastres, 20 piastres và 100 piastres theo yêu cầu của Bộ thuộc địa Pháp. Về cơ bản, họa tiết, kích thước và chất liệu giấy của các tờ tiền này không thay đổi so với kỳ 2, riêng tờ 1 piastre có nền màu xanh được đổi thành màu đỏ. Ngoài ra, 3 loại mệnh giá 5 piastres, 20 piastres và 100 piastres có in trực tiếp địa danh nơi phát hành trên tờ tiền
Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923: Phát hành kỳ 2 (1893-1896)
Hiệp ước Quý Mùi, còn gọi Hiệp ước Hác - Măng (Har-mand), ký ngày 25/8/1883 giữa thực dân Pháp và triều đình nhà Nguyễn đã chính thức thừa nhận sự bảo hộ của Pháp ở Bắc và Trung Kỳ, cắt tỉnh Bình Thuận ra khỏi Trung Kỳ để nhập vào Nam Kỳ thuộc Pháp. Ba tỉnh Thanh - Nghệ - Tĩnh được sáp nhập vào Bắc Kỳ. Triều đình nhà Nguyễn chỉ còn cai quản vùng đất Trung Kỳ, nhưng mọi việc đều phải thông qua viên Khâm sứ Pháp ở Huế. Trên cơ sở 2 Nghị định ban hành ngày 21/01/1875 và 20/02/1888 và để củng cố vai trò cai trị, Ngân hàng Đông Dương tiếp tục in thêm và phát hành ba loại mệnh giá tương tự như tiền giấy giai đoạn 1875 - 1893, nhưng có một số đặc điểm khác như sau:
Tiền giấy phát hành giai đoạn 1875-1923
Một năm sau ngày thành lập chi nhánh Ngân hàng Đông Dương tại Sài Gòn (ngày 10/4/1875), song song với việc phát hành tiền kim loại, Ngân hàng Đông Dương đã cho phát hành tiền giấy. Tiền giấy của Ngân hàng Đông Dương được ấn định giá trị song bản vị vàng và bạc đáp ứng các chức năng của tiền tệ. Ưu điểm của tiền giấy là có thể in nhiều mệnh giá khác nhau, tiện lợi cho việc lưu thông, cất trữ và thu hồi. Vì vậy, trong thời kỳ 10 năm đầu thế kỷ XX, giá trị tiền giấy chiếm tới 85% tổng giá trị tiền đưa vào lưu thông. Tuy nhiên, tại Việt Nam, do người dân vẫn có thói quen tiêu dùng tiền kim loại truyền thống hình tròn lỗ vuông bằng đồng hoặc kẽm hoặc kim loại quý của triều Nguyễn, nên tiền giấy trong giai đoạn đầu chủ yếu chỉ lưu hành ở một vài thành phố lớn như Hà Nội, Sài Gòn, Hải Phòng và thường được đóng dấu hoặc viết tay địa danh phát hành.
Tiền phát hành chung cho ba nước Việt Nam, Lào và Campuchia (1953 - 1955)
Ngày 30/8/1945, sau Cách mạng Tháng Tám, Bảo Đại thoái vị, làm cố vấn Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ngày 8/3/1949, ông ký với Tổng thống Pháp thỏa thuận công nhận Việt Nam, Lào, Campuchia độc lập trong Liên bang Đông Dương thuộc Liên hiệp Pháp. Từ đó, Pháp ngừng phát hành tiền Đông Dương, năm 1951 cho phép ba nước phát hành riêng, lưu thông chung. Ở Việt Nam, thời Bảo Đại có bộ tiền nhôm 1953 mệnh giá 10, 20, 50 xu, hay còn gọi là “đồng xu Ba cô”. Đồng 50 xu: mặt trước ba thiếu nữ, dòng “QUỐC GIA VIỆT NAM” và năm 1953; mặt sau ghi mệnh giá, và chữ “VIỆT NAM”.
Tiền Đông Dương giai đoạn thực dân Pháp xâm lược Việt Nam lần thứ hai (1945 – 1954): Tiền bằng nhôm
Ngân hàng Đông Dương phát hành bộ tiền xu nhôm gồm các mệnh giá 20 cent, 10 cent và 5 cent để thay thế tiền hợp kim trước đó. Đồng 20 cent (1945) giữ nguyên họa tiết cũ, được đúc tại ba xưởng ở Pháp: Paris (không ký hiệu), Beaumont–Le Roger (B) và Castelsarrasin (C), với kích thước 27 mm, dày 1,7 mm và nặng 2,2 g. Đồng 10 cent (1945) có thiết kế tương tự, do Paris và Beaumont–Le Roger sản xuất, đường kính 23 mm, dày 1,5 mm và nặng 2,2 g. Năm 1946, đồng 5 cent được phát hành, vẫn đồng bộ về họa tiết, đúc tại Paris và Beaumont–Le Roger, kích thước 18 mm, dày 1,3 mm, nặng 0,8 g. Bộ tiền xu phản ánh sự thay đổi vật liệu và tiêu chuẩn đúc thời hậu chiến.
Dự thảo Thông tư thay thế đã kế thừa hợp lý cấu trúc của Thông tư 32, đồng thời điều chỉnh nhiều nội dung để phù hợp hơn với bối cảnh pháp lý và thực tiễn hiện nay.
Thị trường chứng khoán năm 2026 được dự báo sẽ bước vào chu kỳ tăng trưởng mới…
Thị trường dịch vụ chăm sóc người cao tuổi sẽ tăng từ 2,3 tỷ USD năm 2024 lên 3,6 tỷ USD năm 2032.
ĐỌC NHIỀU
Năm 2025: Bốn nhóm đối tượng không phải nộp thuế thu nhập cá nhân
Năm 2025, chính sách thuế thu nhập cá nhân (TNCN) tiếp tục được thực hiện theo hướng bảo đảm công bằng, hỗ trợ người có thu nhập thấp và khu vực kinh doanh nhỏ lẻ.
[Infographic] Những mẫu xe bán chậm nhất thị trường Việt Nam 11 tháng năm 2025
Danh sách những mẫu xe bán chậm trong tháng 11 nhìn chung không có nhiều biến động. Riêng ở phân khúc SUV ghi nhận sự hoán đổi vị trí giữa hai mẫu Suzuki Jimny và Isuzu mu-X, khi Jimny vươn lên thứ hai, còn mu-X lùi xuống thứ ba so với tháng trước. Các vị trí còn lại tiếp tục giữ nguyên.
Bất đồng về lãi suất tại Fed có thể còn sâu sắc hơn trong năm 2026
Trong các phát biểu mới đây, các nhà hoạch định chính sách của Fed tiếp tục cho thấy sự bất đồng quan điểm về lãi suất, đặc biệt là hai nhà hoạch định chính sách sẽ tham gia vào Ủy ban Thị trường mở liên bang (FOMC) trong năm tới đang có quan điểm hoàn to
Điểm lại thông tin kinh tế tuần từ 8 - 12/12
Tỷ giá trung tâm giảm 3 đồng, chỉ số VN-Index giảm tới 94,43 điểm so với phiên cuối tuần trước đó hay NHNN không chào thầu tín phiếu trong tuần qua... là một số thông tin kinh tế đáng chú ý trong tuần từ 8 - 12/12.
NHTW nào sẽ “nối gót” Fed giảm lãi suất trong tuần này?
Tuần này sẽ tiếp tục chứng kiến các quyết định lãi suất của 4 NHTW lớn là NHTW châu Âu (ECB), NHTW Anh (BOE), NHTW Thụy Điển (Riksbank) và NHTW Nhật Bản (BOJ). Tuy nhiên chỉ có BOE được dự báo là sẽ cắt giảm lãi suất, trong khi BOJ sẽ tăng lãi suất, còn E
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chính thức cung cấp 32 dịch vụ công trực tuyến toàn trình
Ngày 15/12/2025, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chính thức đưa vào vận hành Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính (TTHC) tập trung của NHNN và chính thức cung cấp 32 dịch vụ công trực tuyến toàn trình (DVCTT) liên quan đến doanh nghiệp
Mặc đẹp không cần nghĩ: 5 kiểu áo khoác hợp nhất với jeans
Muốn mặc đẹp mà không phải suy nghĩ quá nhiều? Chỉ cần một chiếc quần jeans và 5 kiểu áo khoác dưới đây, bạn sẽ có ngay outfit chuẩn sành điệu trong mọi hoàn cảnh. Từ dịu dàng, nữ tính cho đến trẻ trung năng động hay cá tính thời thượng, những mẫu áo khoác này đều phối ăn ý với jeans, đảm bảo giúp chị em sang xịn mịn chỉ trong vài phút. Đây chính là bí kíp phối đồ mùa lạnh khiến việc mặc đẹp trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.
USD rớt giá do sự phân kỳ chính sách giữa Fed và các NHTW khác
Đồng USD chỉ dao động trong biên độ hẹp trong sáng thứ Hai (15/12) trong bối cảnh hị trường tiền tệ nhìn chung khá thận trọng đón đợi các quyết định chính sách của nhiều NHTW lớn và các dữ liệu kinh tế quan trọng của Mỹ. Song triển vọng của đồng bạc xanh
