Việt Nam lập kỷ lục 10 năm xuất siêu bền vững, vượt 637 tỷ USD

Kết thúc 9 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã xuất siêu 13,31 tỷ USD

Động lực tăng trưởng từ các ngành hàng chủ lực

Theo số liệu sơ bộ từ Cục Hải quan, trong nửa đầu tháng 9/2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của cả nước đạt trên 39 tỷ USD, nâng tổng giá trị từ đầu năm lên hơn 637 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu hàng hóa đạt 325,26 tỷ USD, cao hơn nhập khẩu 311,95 tỷ USD, giúp nền kinh tế tiếp tục xuất siêu 13,31 tỷ USD. Đây là một dấu ấn quan trọng, tiếp tục khẳng định xu hướng duy trì thặng dư thương mại suốt 10 năm liên tiếp, bất chấp bối cảnh thương mại toàn cầu nhiều biến động.

Bà Nguyễn Cẩm Trang - Phó Cục trưởng Cục Xuất Nhập khẩu, Bộ Công Thương cho biết, hoạt động xuất nhập khẩu – một trong những trụ cột của tăng trưởng kinh tế – trong 9 tháng năm 2025 ghi nhận kết quả tích cực, với kim ngạch xuất khẩu tăng trên 15%. Động lực tăng trưởng này phần nào đến từ việc doanh nghiệp đã đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường Mỹ trong những tháng trước.

Các ngành hàng chủ lực đã thể hiện nỗ lực bứt phá đáng kể. Xuất khẩu thủy sản tiếp tục duy trì đà tăng trưởng tích cực. Bà Tô Thị Tường Lan, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep) cho hay, xuất khẩu thủy sản trong 8 tháng năm 2025 đạt 7,3 tỷ USD, tăng 17% so với cùng kỳ năm ngoái. Với đà hiện tại, Vasep dự kiến ngành thủy sản sẽ cán đích 10 tỷ USD trong năm 2025, tăng khoảng 10% so với năm trước.

Việt Nam hiện đứng thứ ba toàn cầu về sản xuất hàng thủy sản có giá trị gia tăng (GTGT) và đang định hướng trở thành công xưởng chế biến các sản phẩm này cho thế giới. Đây là hướng đi chiến lược giúp tăng lợi nhuận và tránh phải cạnh tranh trực diện về giá với các đối thủ lớn.

Xuất khẩu gỗ và mỹ nghệ cũng duy trì mức tăng trưởng khả quan. Ông Phùng Quốc Mẫn – Chủ tịch Hiệp hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP. Hồ Chí Minh (HAWA) cho biết, trong 8 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu đạt 11,1 tỷ USD, tăng 6,5% so với cùng kỳ năm 2024. Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc và EU vẫn là các thị trường trọng điểm.

Trong khi đó, ngành dệt may đã đạt 30,7 tỷ USD xuất khẩu trong 8 tháng năm 2025. Ông Trần Như Tùng - Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) đặt mục tiêu nếu duy trì mỗi tháng xuất khẩu tối thiểu 4 tỷ USD, ngành sẽ cán đích mục tiêu 48 tỷ USD cả năm.

Thách thức chuyển đổi xanh

Dù đạt được những kết quả tích cực, xuất khẩu Việt Nam đang đứng trước những thách thức lớn, đặc biệt là trong ngành dệt may. Ông Trần Như Tùng phân tích, xuất khẩu dệt may đã có dấu hiệu chững lại: mức tăng trưởng 10% trong 6 tháng đầu năm đã giảm xuống còn 7% tính đến hết tháng 8. Nguyên nhân là do nhiều khách hàng đã đẩy mạnh đặt hàng và yêu cầu giao sớm trước ngày 1/4 để hưởng mức thuế cũ, trước khi Mỹ áp dụng chính sách thuế mới.

Theo ông Tùng, thách thức lớn nhất của ngành dệt may hiện nay là áp lực từ yêu cầu chuyển đổi xanh và chuyển đổi số. Chỉ khoảng 20-25% doanh nghiệp có đủ tiềm lực tài chính để đầu tư vào công nghệ xanh. Nếu không đáp ứng được những tiêu chuẩn này, doanh nghiệp sẽ khó có thể tiếp cận đơn hàng từ thị trường châu Âu, vốn có những yêu cầu rất khắt khe về tính bền vững.

Bên cạnh đó, chuyển đổi số cũng cần được đẩy mạnh nhằm đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc nguyên liệu. Thị trường Mỹ hiện đòi hỏi chứng minh xuất xứ rất rõ ràng và có thể áp mức thuế lên tới 40% với các lô hàng bị nghi là hàng trung chuyển. Không đầu tư công nghệ để minh bạch hóa quy trình này, doanh nghiệp Việt sẽ đánh mất lợi thế cạnh tranh.

Để giải quyết vấn đề nguyên phụ liệu, ông Tùng đề xuất Chính phủ cần có chính sách khuyến khích sản xuất trong nước. Ông Tùng nhận định, khi giá nguyên liệu nội địa có thể cạnh tranh với giá từ Trung Quốc, doanh nghiệp sẽ tự nhiên ưu tiên lựa chọn, giúp họ hưởng lợi về thuế quan và thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ.

Để đảm bảo đà tăng trưởng xuất khẩu bền vững trong dài hạn, bà Nguyễn Cẩm Trang cho rằng cần được triển khai đồng bộ dựa trên ba trụ cột chính yếu. Cụ thể, trụ cột cung tập trung vào việc bảo đảm sản xuất ổn định, tạo ra "chân hàng" đủ về số lượng và chất lượng, đặc biệt phải đạt những tiêu chuẩn cao để có thể thâm nhập hiệu quả vào các thị trường quốc tế khó tính. Song song đó là trụ cột cầu, nơi trọng tâm là đẩy mạnh phát triển thị trường, tích cực mở rộng cơ hội tiêu thụ, từ đó đa dạng hóa các đối tác và thị trường xuất khẩu. Cuối cùng, trụ cột tổ chức xuất khẩu sẽ đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu quả các hoạt động xúc tiến thương mại, cũng như xây dựng và quảng bá mạnh mẽ thương hiệu quốc gia và thương hiệu sản phẩm Việt Nam.

Bên cạnh đó, bà Trang nhấn mạnh, cải cách thể chế và tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp tiếp tục là ưu tiên hàng đầu, với việc các nghị quyết quan trọng như Nghị quyết 66 và 68 năm 2025 đang được triển khai thực chất. Cơ quan quản lý nhà nước cần rà soát toàn diện, từ các quy định gây khó khăn, chồng chéo cho đến khoảng trống pháp lý, để kịp thời sửa đổi, bổ sung ở cấp nghị định hay luật, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp trong quá trình xuất khẩu.

Các giải pháp đồng bộ này được kỳ vọng sẽ nâng cao năng lực cạnh tranh, giúp Việt Nam không chỉ duy trì mà còn củng cố vững chắc hơn nữa vị thế là một trong những trung tâm sản xuất và thương mại toàn cầu.